Ojciec marnotrawnego syna
Podejmując próbę wytłumaczenia innym, na czym polega ich niewłaściwe postępowanie oraz wskazania, jakie jest odpowiednie, zdarza się nam posłużyć przykładami zaczerpniętymi z własnego życia, usłyszanymi czy poznanymi z lektur. Często opowiadamy lub poznajemy skierowane do nas krótkie opowieści mające wpłynąć wychowawczo na słuchacza. Podobną moralistyczną funkcję pełni przypowieść nazywana również parabolą od greckiego słowa 'parabole' – porównanie. Wydarzenia w niej przedstawione mają charakter przykładowy, służący ukazaniu ogólnie przyjmowanej prawdy dotyczącej reguł etycznych albo nakazów płynących od Boga. Zwykle jest to krótki utwór narracyjny, w którym prosta fabuła stanowi pretekst do przedstawienia zasad, jakimi powinniśmy kierować się w życiu. Co istotne, przypowieści oprócz dosłownego znaczenia mają także ukryty alegorycznyalegoryczny lub symbolicznysymboliczny sens. Ta bardzo obrazowa forma nauczania jest stosowana do dziś, ale najsłynniejsze przypowieści znajdują się w Biblii, a zwłaszcza w Ewangelii.
Przypomnij sobie Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie. Wskaż najważniejsze wydarzenia.
Przyjrzyj się twarzom słuchaczy przedstawionych na rycinie RembrandtaRembrandta Chrystus nauczający. Określ, co one wyrażają? Zapisz swoją odpowiedź.
Na podstawie opisu ryciny Rembrandta Chrystus nauczający, wyjaśnij, co może oznaczać postać Chrystusa znajdującego się w centrum słuchających go osób? Zapisz swoją odpowiedź.

Historia marnotrawnego syna

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Ro55aSXTUaomY
Interpretacja aktorska Przypowieści o synu marnotrawnym w wykonaniu Wiesława Komasy, aktora i profesora Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Na początku wyświetla się plansza z napisem „Przypowieść o synu marnotrawnym”. U dołu widnieją logotypy: Kapitał Ludzki, ORE Ośrodek Rozwoju Edukacji, Scholaris, Unia Europejska oraz podpis: Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Funduszu Społecznego. Następnie pojawia się prof. Wiesław Komasa. Mężczyzna stoi w mroku, ma tylko oświetloną twarz i trzyma kartki, z których czyta przypowieść. Na końcu filmu wyświetla się plansza z logotypami: Kapitał Ludzki, ORE Ośrodek Rozwoju Edukacji, Scholaris, Unia Europejska oraz podpis: Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Funduszu Społecznego.
W Przypowieści o synu marnotrawnym, w jednej z najsłynniejszych paraboli,
Jezus opowiada o dwóch synach.

Przypowieść o synu marnotrawnym. Ewangelia wg św. Łukasza rozdz. 15, w. 11‑32(11) Powiedział też: Pewien człowiek miał dwóch synów. (12) Młodszy z nich rzekł do ojca: Ojcze, daj mi część majątku, która na mnie przypada. Podzielił więc majątek między nich. (13) Niedługo potem młodszy syn, zabrawszy wszystko, odjechał w dalekie strony i tam roztrwonił swój majątek, żyjąc rozrzutnie. (14) A gdy wszystko wydał, nastał ciężki głód w owej krainie i on sam zaczął cierpieć niedostatek. (15) Poszedł i przystał do jednego z obywateli owej krainy, a ten posłał go na swoje pola, żeby pasł świnie. (16) Pragnął on napełnić swój żołądek strąkami, którymi żywiły się świnie, lecz nikt mu ich nie dawał. (17) Wtedy zastanowił się i rzekł: Iluż to najemników mojego ojca ma pod dostatkiem chleba, a ja tu z głodu ginę. (18) Zabiorę się i pójdę do mego ojca, i powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie; (19) już nie jestem godzien nazywać się twoim synem: uczyń mię choćby jednym z najemników. (20) Wybrał się więc i poszedł do swojego ojca. A gdy był jeszcze daleko, ujrzał go jego ojciec i wzruszył się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go. (21) A syn rzekł do niego: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie, już nie jestem godzien nazywać się twoim synem. (22) Lecz ojciec rzekł do swoich sług: Przynieście szybko najlepszą szatę i ubierzcie go; dajcie mu też pierścień na rękę i sandały na nogi. (23) Przyprowadźcie utuczone cielę i zabijcie: będziemy ucztować i bawić się, (24) ponieważ ten mój syn był umarły, a znów ożył; zaginął, a odnalazł się. I zaczęli się bawić. (25) Tymczasem starszy jego syn przebywał na polu. Gdy wracał i był blisko domu, usłyszał muzykę i tańce. (26) Przywołał jednego ze sług i pytał go, co to ma znaczyć. (27) Ten mu rzekł: Twój brat powrócił, a ojciec twój kazał zabić utuczone cielę, ponieważ odzyskał go zdrowego. (28) Na to rozgniewał się i nie chciał wejść; wtedy ojciec jego wyszedł i tłumaczył mu. (29) Lecz on odpowiedział ojcu: Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu; ale mnie nie dałeś nigdy koźlęcia, żebym się zabawił z przyjaciółmi. (30) Skoro jednak wrócił ten syn twój, który roztrwonił twój majątek z nierządnicami, kazałeś zabić dla niego utuczone cielę. (31) Lecz on mu odpowiedział: Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. (32) A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się.
Źródło: Przypowieść o synu marnotrawnym, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia. Ewangelia wg św. Łukasza, roz. 15, w. 11-32, Poznań 1991, s. 1201.
Po przeczytaniu powyższego tekstu wykonaj ćwiczenia.
Podziel historię o synu marnotrawnym na kilka części. Nadaj tytuły wydzielonym przez siebie fragmentom.
Wskaż powody, które skłoniły jednego z synów do opuszczenia rodzinnego domu. Zapisz swoją odpowiedź.
Wskaż, który fragment Przypowieści o synu marnotrawnym można potraktować jako punkt zwrotny w historii syna. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Wyjaśnij, jak oceniasz zachowanie ojca zPrzypowieści o synu marnotrawnym, który przychylił się do prośby syna o wydanie mu części majątku. Zapisz swoją odpowiedź.
Wyjaśnij na podstawie tekstu Przypowieść o synu marnotrawnym motywy postępowania ojca i każdego z synów.

W kulturze żydowskiej baranek czy owca kojarzą się pozytywnie (baranka składa się przecież w ofierze Bogu, a Jezus samego siebie tak nazywał). Świnia natomiast jest uważana za zwierzę nieczyste – do dziś religijni Żydzi nie jedzą wieprzowiny.
Zachowanie ojca wobec syna przedstawione w Przypowieści o synu marnotrawnym było niezgodne z obyczajem i nakazami prawa Izraelitów. Syn, który splamił honor ojca, nie miał prawa nazywać się jego synem.
Ojciec ofiarował swojemu młodszemu synowi prezenty jako dowód na to, że mu wybacza. Były to:
szata będąca symbolem ochrony, stanowiła odzienie dla syna; przykryła jego wstyd; ojciec zapewnił mu tym bezpieczeństwo;
pierścień jako symbol przywróconej godności i ojcowskiej miłości;
sandały wskazujące na przywrócenie wolności; dające możliwość samodzielnego chodzenia.
Skrucha i przebaczenie... (I)

Gdy młodszy syn postanowił wrócić do domu rodzinnego, zamierzał powiedzieć ojcu, że nie jest godzien być jego synem. Wyjaśnij, dlaczego?
Wskaż, co poza majątkiem stracił syn marnotrawny.
- Bliskość ojca i brata
- Miłość dziewczyny
- Możliwość ukończenia szkoły
- Udział w ważnym koncercie
- Dom rodzinny
- Stanowisko w urzędzie
Określ na podstawie tekstu Przypowieści o synu marnotrawnym, czym kieruje się ojciec, przyjmując syna pod swój dach. Zapisz swoją odpowiedź.
'Ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się' – na podstawie tekstu Przypowieści o synu marnotrawnym napisz, jak rozumiesz słowa wypowiedziane przez ojca.
Wypisz przykłady czasowników wyrażających prośbę o przebaczenie oraz przysłówków określających tę czynność.
Określ cechy Przypowieści o synu marnotrawnym i poprzyj je przykładami z tekstu.
Znajdź przykładowe synonimy do słowa 'przypowieść'. Skorzystaj ze słownika synonimów.
Wypełnij i przeciągnij pola tekstowe w dowolne miejsce.
Wypisz synonimy słowa 'przypowieść'. Skorzystaj ze słownika synonimów.
Rozwiązanie:
Przykładowe synonimy słowa 'przypowieść': parabola, historia, opowiastka, opowiadanie, nauka, morał.
Dzieje ChrystusaWedle prawa żydowskiego dziedzictwo po śmierci ojca bywało dzielone między synów, a najstarszy dostawał część podwójną razem z obowiązkiem utrzymywania matki i niezamężnych sióstr; ale przed śmiercią ojca synowie nie mieli prawa do niczego. Ten więc młodszy syn żądający swej części przekracza swe uprawnienia.
Źródło: Henri Daniel-Rops [czyt. onri daniel-rop], Dzieje Chrystusa, tłum. Zofia Starowieyska-Morstinowa, Warszawa 1987, s. 276.
Wyjaśnij symboliczną wymowę Przypowieści o synu marnotrawnym. Określ: o czym jest ta historia, czego nauczał Chrystus, jak chrześcijanin powinien odczytywać słowa przypowieści, a także jaka nauka z nich płynie.
Kim jest ojciec, syn oraz syn marnotrawny w interpretacji religijnej?
człowiek, który odrzucił Boga, ale się nawrócił, człowiek wierny Bogu, Bóg
| ojciec | |
| syn | |
| syn marnotrawny |
Wypisz synonimy przymiotnika 'marnotrawny'.
Skrucha i przebaczenie... (II)

Wyjaśnij, czy scena ukazana na obrazie Powrót syna marnotrawnego Jacka Malczewskiego opowiada biblijną historię. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Na podstawie opisu obrazu Jacka Malczewskiego Powrót syna marnotrawnego wyjaśnij, czy opowiada on biblijną historię. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Rozwiązanie:
Scena ukazana na obrazie Jacka Malczewskiego Powrót syna marnotrawnego opowiada biblijną historię. Ukazuje młodszego syna, który wrócił do rodzinnego domu, przedstawia moment, gdy stoi on przed nim.
Przeczytaj opis obrazu Jacka Malczewskiego Powrót syna marnotrawnego. Następnie wykonaj następujące polecenia:
Obraz Jacka Malczewskiego został namalowany w jasnych, świetlistych barwach. Wyjaśnij, dlaczego malarz użył akurat takich kolorów. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Wskaż elementy, które nie wystąpiły w przypowieści, a pojawiły się na obrazie. Ustal, co one symbolizują. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Obrazowi Hieronima Boscha widocznemu na ilustracji przypisuje się dwa tytuły. Od wyboru tytułu zależeć będzie to, w jaki sposób widz odczyta symbolikę tego dzieła. Do pełni jego zrozumienia potrzebna jest znajomość zawartej w nim bogatej symboliki, ale historycy sztuki nie są zgodni także co do znaczeń poszczególnych elementów obrazu i ich związków. Pierwszy, początkowo przypisywany obrazowi tytuł, to Syn marnotrawny nawiązuje do przypowieści biblijnej. Później nadawano mu tytuł Wędrowiec i nie znaczy to wcale, że odnosi się on tylko do tego, co widać na pierwszy rzut oka. Gdy przyjrzeć się uważnie umieszczonej na pierwszym planie tytułowej postaci można dostrzec, że została ona wyposażona obficie w symbole. Podarte zniszczone ubranie, dwa różne buty, niepewna postawa, niedbały strój i włosy w nieładzie to informacje o tym, że obraz przedstawia głupca, który nie ma pewności, czy podąża właściwą drogą. Pozostawia za sobą karczmę, dom rozpusty z przypowieści, a oglądając się za nim, nie widzi furtki do ojcowskiej zagrody. Inni twierdzą, że to wąska brama do zbawienia, bo o drodze do niego obraz według nich opowiada. Jedni uważają, że łyżka zatknięta za ucho kosza to symbol braku roztropności, a także błazna. Może być to też łyżka żebracza, symbol błagania o łaskę niebios i duchowy pokarm. Inni w łyżce, szydle zatkniętym w kapeluszu, w kiju, sakiewce i nożu przy niej dostrzegają symbole związane z ludzkimi skłonnościami do rozpusty. Podobnie jest z wystającym zza paska kawałkiem zwierzęcej nogi z raciczką. Jeśli uznać ją za świńską, będzie symbolem rozpusty, jeśli zaś doszukać się w niej nóżki jeleniej stanie się symbolem Chrystusa uwalniającego od ciężaru grzechu. Jeśli obraz przedstawia syna marnotrawnego,
to jest to symboliczna chwila porzucenia grzesznego życia. Jeśli przyjąć, że obraz symbolizuje wędrówkę człowieka przez życie ku zbawieniu, wtedy te same przedmioty stają się symbolami niebezpieczeństw, jakie dla grzesznej natury człowieka stwarzają pokusy instynktów. Siwe włosy mówią o tym, że wędrówka trwa już długo. Sakiewka może zatem oznaczać również utracjusza, wtedy nóż przy niej wskazuje, że jego właściciel jest rozbójnikiem, a rana na nodze świadczy, że nie zawsze obronił się przed złem.
W symbolu doświadczeń, wiklinowym koszu, który dźwiga na plecach wędrowiec czy syn marnotrawny, zmieścić może się niewiele, a cenne chwile życia
i tak przesypią się pomiędzy prętami wikliny. Inni w koszu postrzegają bolesny ciężar grzechu, który ze skruchą dźwiga człowiek na drodze.
Źródła:
Franco de Poli [czyt. franko de poli], Geniusz sztuki. Bosch, tłum. Wojciech Jekiel, Warszawa 1987.
Wilhelm Fraenger [czyt. wilhelm frenge], Bosch, tłum. Barbara Ostrowska, Warszawa 1999.
Stanisław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 2007.
Jowita Jagla, Hieronim Bosch Wędrowiec, 'Niezła Sztuka', 4 listopada 2019 https://niezlasztuka.net/o-sztuce/hieronim-bosch-wedrowiec/ [dostępny w internecie: 07.08.2022].
Ksenia Olkusz, Wiesław Olkusz, Ten demoniczny Bosch, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-2719-8278-year-2018-volume-1-issue-1-article-1ffe5ef1-c5dd-3d90-b227-3165b57c2058 [dostępny w internecie: 07.08.2022].
Rozważ, która z wersji tytułu obrazu Hieronima Boscha wydaje ci się trafniejsza. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Przeczytaj opis obrazu Hieronima Boscha Wędrowiec, znanego też pod tytułem Syn marnotrawny. Która z wersji tytułu wydaje ci się trafniejsza? Skorzystaj z informacji zawartych w Ważne! Uzasadnij swoją odpowiedź.
Rozwiązanie:
Przykładowa odpowiedź:
Trafniejszym tytułem obrazu jest 'Wędrowiec'. Życie syna marnotrawnego było przecież również wędrówką jak życie każdego z nas,
a jego koniec jest nazywany powrotem do domu Ojca. Przejść je musimy
od narodzin do śmierci. Obserwując, jak zachowują się inni ludzie, można stwierdzić, że mimo starań każdy popełnia mniejsze lub większe błędy, zbacza z właściwej drogi, jak tytułowa postać z obrazu. Potem stara się na nią wrócić. Ponieważ podstawowe wartości, które uznają ludzie, są dla wszystkich wspólne, warto dbać, by wędrować drogą życia, biorąc przykład z ludzi starających się tych wartości przestrzegać, np. zmierzających do zbawienia. W drodze wszystko się może zdarzyć, wędrówka uczy mądrości, która pozwoli błędy naprawiać. Taką szansę ma każdy z nas, jeśli nie przestanie iść, jak wędrowiec z obrazu, który czyni to od chwili, w której malarz stworzył jego postać.
Różne oblicza przypowieści

Królestwo Boże w przypowieściach'Przeklęty człowiek, który hoduje świnie' – mówi TalmudTalmud. Do dziś dnia u Żydów i mahometan panuje przekonanie, że pasanie trzody chlewnej jest przekleństwem. 'Strąki', o których tu mowa, należą do rośliny zwanej fachowo Ceratonia siliquaCeratonia siliqua, po arabsku karrûb. U nas nazywa się je 'chlebem świętojańskim'; a uchodzą za przysmak kupowany tylko w 'Delikatesach'. Na Bliskim Wschodzie – nadal karmi się nimi nierogaciznę. Dno degradacji syna marnotrawnego polega na tym, że traktowany przez właściciela gorzej niż trzoda chlewna, musi kraść świniom strąki, 'których nikt mu nie dawał'.
Źródło: Augustyn Jankowski, Królestwo Boże w przypowieściach, Niepokalanów 1992, s. 117.
Przypowieść o ojcuKiedy się starasz zapomnieć
pamiętakiedy nie możesz zasnąć
czeka aż się obudziszkiedy nie myślisz wracać
wygląda ciebiekiedy nie widzisz wyjścia
każe otwierać wrotakiedy umierasz z głodu
poleca nakrywać stołykiedy się kulisz w łachmanie
wybiera dla ciebie szatęgdy mówisz wstanę i pójdę
rusza naprzeciwgdy trzesz oczy jak suche kamienie
płacze nad tobąkiedy nie śmiesz wyciągnąć ręki
oplatają cię jego ramionagdy twój brat wypomni żeś odszedł
odpowie że właśnie wróciłeśŹródło: Janusz Stanisław Pasierb, Przypowieść o ojcu, [w:] tegoż, Rzeczy ostatnie i inne wiersze. Things ultimate and other poems, tłum. Charles Lambert, Pelplin 2001, s. 9.
Przeczytaj przytoczony powyżej wiersz XX‑wiecznego polskiego poety (księdza) Janusza Stanisława Pasierba i wykonaj ćwiczenia.
Wyjaśnij, dlaczego w tytule utworu Janusza Stanisława Pasierba Przypowieść o ojcu wyeksponowano nie syna, lecz ojca. Zapisz swoją odpowiedź.
Określ, czy wiersz Janusza Stanisława Pasierba nawiązuje do biblijnej Przypowieści o synu marnotrawnym. Poprzyj swoją odpowiedź właściwymi cytatami z wiersza.
Ustal, czy użycie w tytule wiersza Janusza Stanisława Pasierba słowa 'przypowieść' jest określeniem przynależności do gatunku. Zapisz swoją odpowiedź.
Określ, jaki obraz ojca został przedstawiony w wierszu Janusza Pasierba Przypowieść o ojcu. Zapisz swoją odpowiedź.
Nazwij uczucia ojca, które zostały przedstawione w wierszu Janusza Stanisława Pasierba Przypowieść o ojcu.
Zadaniowo


Przygotuj argumenty, które mogłyby pomóc w dyskusji na temat: 'Czy rodzice powinni zawsze przebaczać swoim dzieciom?'.
Napisz argument, który skierowałby młodszy brat do starszego, aby uspokoić jego gniew. W swojej odpowiedzi wykorzystaj przymiotniki: dobry, posłuszny, odpowiedzialny, wierny, rzeczowniki: błąd, zagubienie, własna droga, wybaczenie oraz czasowniki: doceniam, proszę, dziękuję.

Przyjrzyj się dwóm obrazom: RembrandtaRembrandta Powrót syna marnotrawnego oraz Jamesa Tissota Powrót syna marnotrawnego. Następnie opisz jeden z nich, przywołując odpowiednie cytaty z przypowieści.
Przeczytaj opisy obrazów: Rembrandta Powrót syna marnotrawnego oraz Jamesa Tissota Powrót syna marnotrawnego. Następnie opisz jeden z nich, przywołując odpowiednie cytaty z przypowieści.
Przyjrzyj się obrazowi Historia syna marnotrawnego Fransa Franckena II
[czyt. franca frankena], flamandzkiego malarza z przełomu XVI i XVII wieku. Następnie dopasuj do poszczególnych części obrazu odpowiedni fragment przypowieści.
Przeczytaj opis obrazu Historia syna marnotrawnego Fransa Franckena II, flamandzkiego malarza z przełomu XVI i XVII wieku. Następnie dopasuj
do poszczególnych części obrazu odpowiedni fragment przypowieści.
Wyobraź sobie, że masz okazję być uczestnikiem kolacji, którą jedzą ojciec i starszy syn z Przypowieści o synu marnotrawnym. Napisz opowiadanie, w którym pojawi się dialog między nimi na temat nieobecnego syna. Uwzględnij również opis wyglądu postaci, stołu (potraw) i całego pomieszczenia.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: przypowieść (parabola), syn marnotrawny, Biblia.