On (ona) jest jak…, czyli magiczne kwadraty frazeologiczne
On (ona) jest jak…, czyli magiczne kwadraty frazeologiczne
Uczniowie:
1) poznają popularne w Polsce związki frazeologiczne.
Uwagi o realizacji tematu.
ZabawaIndeks górny 11 wprowadza frazeologizmy, które odwołują się do stereotypów wybranych zwierząt, a ich charakterystycznym składnikiem formalnym jest jak (zwracam uwagę na jednorodność dobranego materiału językowego, który zapewnia sprawny przebieg zabawy). Oto one: powolny jak żółw, uparty jak osioł, pracowity jak mrówka, mądry jak sowa, zręczny jak małpa, odważny jak lew, zły jak osa, dumny jak paw, zdrów jak ryba, silny jak byk, łagodny jak baranek, głodny jak wilk, siwy jak gołąbek, chytry jak lis, wierny jak pies.
1. Przygotowujemy pięć kwadratów i rozcinamy je wzdłuż przerywanych linii. Do kopert wkładamy cząstki kwadratów: w jednej kopercie może znaleźć się tylko jeden element, w innej – aż 4 czy 5 cząstek. Taki zestaw otrzymuje każda z pięciu grup, a w ramach grupy każdy uczeń jedną kopertęIndeks górny 22. Zadaniem uczniów jest ułożyć kwadraty z elementów, które mają w kopertach (każdy układa swój kwadrat). Brakujące elementy znajdują się u kolegów z grupy. A te można tylko OTRZYMAĆ, nie zabierać, i DAWAĆ. Trzeba zatem bardzo uważnie przyjrzeć się wszystkim cząstkom, które mają inni (może komuś przydadzą się moje elementy?; trzeba też cierpliwie czekać, aż ktoś zauważy, czego mi brakuje – uczniowie mogą sugerować się wyłącznie kształtem poszczególnych cząstek i wielkością kwadratu). Rozwiązaniem jest 15 związków frazeologicznych, po 3 u każdego ucznia, umieszczonych w takich samych, jednakowej wielkości kwadratach.
2. Po zakończeniu zabawy porozmawiajmy z uczniami, jak im się pracowało w grupie: było łatwo czy trudno?, co przeżyli?, co było najtrudniejsze?, czy potrafią współpracować?, czy potrafią dzielić się swoją wiedzą?, co muszą zmienić?, czy w ich grupie był ktoś, kto zdradza cechy przywódcy?, czy może być liderem grupy? Opowiadając o swoich emocjach, dzieci będą szukać słów najlepiej je oddających, ponieważ to, co przeżyły, naprawdę ich dotyczy.
Pomysł zabawy inspirowany jest ćwiczeniem Kwadraty. H. Hamer, Klucz do efektywności nauczania. Poradnik dla nauczycieli, Warszawa, Wydawnictwo VEDA, 1994, s. 226–228. Oczywiście, autorka nie przypisuje ćwiczeniu jakiegokolwiek celu polonistycznego; jej kwadraty są czyste.↩
Jedynym ograniczeniem zabawy jest podział zespołu klasowego na pięcioosobowe grupy. Jeśli w klasie jest więcej (lub mniej) uczniów, nic nie szkodzi. Ci, którzy nie utworzą grupy (bo jest ich np. tylko czterech lub dwóch), pełnią rolę uważnych obserwatorów pracujących grup. Po zakończonej zabawie na pewno będą mieli wiele do powiedzenia, ponieważ – jako niezaangażowani w nią bezpośrednio – zachowają do niej dystans.↩