Scenariusz lekcji – Opera Baroku

1. 1. 1. Zapoznanie uczniów z genezą powstania i z historycznym rozkwitem opery w epoce Baroku.

      2. Wskazanie pierwszych dzieł operowych.

      3. Zapoznanie uczniów z  podstawową budową dzieła scenicznego, jakim jest opera.

      4. Wyjaśnienie pojęć camerata florencka, libretto, dramma per musica, opera.

      5. Percepcja wybranych dzieł:

• Monteverdi: „Chór miłosny” z  opery „Koronacja Pompei”.

• H. Purcell: „Lament Dydony” z  opery „Dydona i Eneasz”.

• Gean Baptiste Lully: „Scena turecka” z  opery „Mieszczanin szlachcicem”.

  6. Omówienie dzieł i wyrażanie własnych emocji związanych z  percepcją utworu.

  7. Świadoma i krytyczna postawa wobec muzyki, pogłębianie umiejętności odbioru muzyki.

Uczeń potrafi:

1. Wyjaśnić pochodzenie i genezę powstania opery.

2. Przedstawić pierwszych twórców i dzieła operowe.

3. Wyjaśnić pojęcia: camerata florencka, libretto, dramma per musica, opera.

4. Omówić budowę formalną opery barokowej.

5. Wskazać, w słuchanych utworach, charakterystyczne cechy i opisać własne emocje podczas percypowania wybranych dzieł.

6. Rozpoznać kompozytora przedstawionego dzieła lub fragmentu dzieła.

Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z aktywnym uczestnictwem uczniów i opisem. Percepcja muzyki.

Środki dydaktyczne

1. Panek Wacław, Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

3. Nagrania dzieł:

   • Claudio Monteverdi: Chór miłosny z opery Koronacja Pompei.

   • Henry Purcell: Lament Dydony z opery Dydona i Eneasz.

   • Gean Baptiste Lully: Scena turecka z opery Mieszczanin szlachcicem.

4. Karta pracy ucznia.

1. Sprawdzenie obecności.

2. Powtórzenia wiadomości poprzez odpytanie dwóch osób z  trzech ostatnich lekcji.

3. Zapisanie tematu lekcji.

(5 min.)

b) Faza realizacyjna

Metodą pogadanki, uwzględniając dotychczasową wiedzę uczniów wyjaśnienie pojęcia „opera”.

Metodą opisu, zapoznanie uczniów z genezą powstania opery. Przedstawienie pierwszych dzieł scenicznych uwzględniając kompozytorów cameraty florenckiej.

Notatka:

Okres muzycznego Baroku otwiera nowy gatunek muzyczny – opera będąca połączeniem sztuki muzycznej i teatralnej. Pierwszą operą europejską była Dafne Jakuba Periego z tekstem Rinucciniego. Kolejną operą była Euridice z muzyką dwóch kompozytorów Periego i Cacciniego. W XVII wieku opera zyskiwała sobie we Włoszech coraz więcej zwolenników. W Polsce również rosło w tamtym czasie zainteresowanie tym gatunkiem m.in. Władysław Waza sprowadza włoskich artystów, by pokazać przedstawienia operowe.

Camerata florencka:

We Florencji, w renesansie, powstała grupa akademicka artystyczno‑dyskusyjna, nawiązująca do wzorów antycznych zwana cameratą florencką. Spotykali się tu arystokraci, poeci, filozofowie, kompozytorzy i podejmowali próbę naśladowania efektów muzyki antyku. Działali tu m.in. Jakub Perie, Caccini.

1. Wysłuchanie i percepcja dzieła Claudio Monteverdiego: Chór miłosny z opery Koronacja Pompei. Metodą pogadanki, wskazanie przez uczniów cech charakterystycznych, wysłuchanego utworu oraz oddziaływania dzieła Monteverdiego na nich samych. Przedstawienie budowy formalnej dzieła scenicznego – barokowej opery.

2. Przedstawienie, metodą opisu, sylwetki Claudio Monteverdiego oraz wskazanie najważniejszych dzieł tego kompozytora.

Notatka:

Klaudiusz Monteverdi (1567‑1643). Kompozytor włoski epoki Baroku. Skierował europejską operę na właściwe tory jej przyszłego rozwoju.

Charakterystyczne cechy twórczości Monteverdiego:

- rozbudowana i usamodzielniona orkiestra,

- orkiestra towarzyszy śpiewakom operowym,

- wprowadzenie arii i duetów,

- stworzenie nowoczesnego kształtu dzieła operowego.

Twórczość Monteverdiego:

Oprócz oper pisał wspaniałe dzieła chóralne m.in. madrygały, motety, msze, psalmy i hymny.

3. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z historią opery baroku i jej rozkwitem we Włoszech oraz rozpowszechnieniem tego gatunku na teranie całej Europy, również Polski.

Notatka:

W XVII wieku opera zyskiwała sobie we Włoszech coraz więcej zwolenników. W Polsce również rosło w tamtym czasie zainteresowanie tym gatunkiem m.in. Władysław Waza sprowadza włoskich artystów, by pokazać przedstawienia operowe.

4. Wysłuchanie i percepcja dzieła muzycznego Henry'ego Purcellego: „Lament Dydony” z opery „Dydona i Eneasz”. Gean Baptiste Lully: „Scena turecka” z opery „Mieszczanin szlachcicem”.

5. Krótka analiza i interpretacja wysłuchanych dzieł. Po przesłuchaniu utworów, dyskusja na temat uczuć wywołanych przez muzykę (ekspresja wyrażona przez śpiewaków operowych dostrzeżona przez uczniów).

(35 min.)

c) Faza podsumowująca

Zapisanie do zeszytu zadania domowego.

(5 min.)

5. Bibliografia

Panek Wacław, Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Powtórzenie najważniejszych wiadomości związanych z tematem Opera Baroku.

b) Zadanie domowe

Na podstawie podręcznika lub innego źródła wyjaśnij pojęcie opera. Jakie elementy sztuki łączy w sobie opera?

Opracowała:

Arleta Dzitko