Wstęp
Umiejętność opisywania przedmiotów, zjawisk, miejsc, dzieł sztuki i krajobrazów przydaje się w wielu sytuacjach życiowych. Głównym celem opisu jest oddziaływanie na wyobraźnię odbiorcy. Warto wykorzystać zmysł obserwacji, zwrócić uwagę na detale, dostrzegać podobieństwa i różnice. Odpowiedni dobór słownictwa spowoduje, że opis będzie plastyczny, warto zgromadzić przymiotniki, rzeczowniki, słownictwo określające relacje przestrzenne, porównania ubarwiające opis, metafory. W literaturze opis przedstawia składniki świata przedstawionego, tło zdarzeń, bohaterów, miejsce akcji.
Wyróżniamy opis realistyczny, naśladujący rzeczywistość, który jest rzeczowy i obiektywny, naukowy wymagający specjalistycznej wiedzy i fachowej terminologii oraz opis artystyczny nastawiony głównie na wywołanie wrażenia czy zademonstrowanie sprawności językowej.
rozpoznasz różne typy opisów, w tym artystyczny i naukowy;
zgromadzisz i zastosujesz różne środki językowe w opisach;
scharakteryzujesz stosunek emocjonalny autora do opisywanego przedmiotu;
zastosujesz w opisie odpowiednią kompozycję i układ graficzny zgodny z wymogami tej formy gatunkowej;
zredagujesz opis przedmiotu.
Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia
Po zapoznaniu się z e‑materiałem uczeń:
analizuje różne typy opisu: opis obiektywny, artystyczny i naukowy;
zwraca uwagę na środki językowe używane w różnych typach opisu i ich funkcję;
tworzy opis wybranego przedmiotu, stosując różne typy opisu;
tworzy opisu wybranego przedmiotu.
OPIS - RÓŻNE TYPY I FUNKCJE OPISÓW – audiobook
Rozdziały:
Tajemniczy ogród
Pamiątka z wakacji
Odgadnij, czym jestem
Notatka dla prowadzącego:
Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak włączyć materiały multimedialne w tok lekcji.
Przyjrzyj się dokładne ogrodowi, który znajduje się na grafice i zastanów się, jak został opisany w nagraniu. Czym różnią się poszczególne opisy?
Opis – różne typy i funkcje opisów
Rozdział 1
Tajemniczy ogród
Treść nagrania stanowią trzy różne opisy ogrodu, który znajduje się na grafice wprowadzającej do audiobooka.
Opis pierwszy pochodzi z encyklopedii PWN, natomiast opisy drugi i trzeci są tekstami własnymi autorki.
Opis pierwszy: Ogrody barokowe – to kierunek w sztuce ogrodowej występujący w krajach europejskich w XVII i XVIII wieku, ukształtowany głównie we Francji. Ogród cechowała jedność kompozycyjna z architekturą pałacu stanowiącą jednocześnie dominantę całości układu przestrzennego. Rozległe układy obejmowały kolejno wzdłuż osi głównej: aleje dojazdowe, dziedziniec, pałac z oficynami, za pałacem – salon ogrodowy z parterem w szpalerachszpalerach, aleje i gabinety ogrodowe. Występowało bogactwo urządzeń wodnych i rzeźb ogrodowych, dążenie do monumentalizmu i wspaniałości; główne przykłady: Francja – Wersal, Niemcy – Herenhausen, Rosja – Peterhof, Austria – Schönbrunn, Polska – Wilanów.
Opis drugi: Fotografia przedstawia aleję utworzoną z różanych krzewów. Róże pną się po drewnianych stelażach, tworząc tunel kwiatów. Niski żywopłot z ciemnozielonego bukszpanu równo przyciętego, rosnącego po obu stronach alejki, prowadzi wąską, betonową ścieżką do dwóch rzędów szaro‑czarnych donic z białymi różami. Za nimi majaczy murek gęsto obrośnięty różanymi pędami. Można przypuszczać, że zdjęcie zrobiono około południa, późną wiosną, gdyż ciemno i jasnoróżowe kwiaty są bujne i rozwinięte. Słoneczny i piękny ogród zachęca do spacerów i odpoczynku na łonie natury.
Opis trzeci: I oto, mój Towarzyszu, twoim oczom ukazuje się aleja różowoamarantowego, rozkosznego tchnienia wiosny. Zapach tychże owoców nieokiełznanej matki natury przenosi cię w lata młodości, kiedy każda różana aleja wiodła cię do spełnienia marzeń, do cudownej, niczym nieskrępowanej zabawy. Lekkość i słodki zapach przypominających kiście winogron różanych kwiatów nad głową, a u kresu alei obietnica, że to nie koniec, ale dopiero początek podróży w głąb wyobraźni – widzisz kolejne kwiaty, tym razem białe, kojąco białe. W oddali już tylko zieleń, ten dar natury, który spowalnia oddech i pozwala wypocząć i zapomnieć. Ten ogród, mój Towarzyszu, to piękno w czystej postaci, niezwykła, pachnąca nieziemskimi perfumami, tajemnica…
Rozdział 2
Pamiątka z wakacji
Tekst jest wypowiedzią osoby, która szczegółowo opisuje ważną dla siebie pamiątkę z wakacji.
Podczas wakacji zawsze lubiłam szperać po targach staroci. Pewnego dnia podczas pobytu w Turcji, trafiłam na targ odbywający się na rynku miasteczka. Było tam wszystko, od owoców i ryb, przez kosze i torebki, po starą biżuterię, zastawę i guziki. Zachwycona, nie zauważyłam, że spędziłam tam parę godzin.
I nagle zobaczyłam coś, co przykuło moją uwagę. Była niewielka, zrobiona ze srebra, kształtem przypominała egzotyczny kwiat. Na jej nierównej powierzchni czerwone i ciemnomalachitowemalachitowe kamyki układały się w tajemniczy wzór. Mieniła się w słońcu wieloma barwami. Byłam zachwycona, zawsze marzyłam o takiej ozdobie. Przypominała mi moją babcię, która miała wiele takich błyskotek. Kiedy trzymałam ją w ręce, pomyślałam, że będzie wspaniałym wspomnieniem z wakacji. Po powrocie do hotelu, kiedy wyjęłam moje cudeńko z kieszeni, zauważyłam, że zapięcie jest nieco poluzowane, farba trochę obłazi i odpadły dwa kamyki, które okazały się szkiełkami. Srebrna ozdoba była marną, tombakową podróbką. Czar prysł, wściekła na siebie, że tak dałam się oszukać, poszłam szukać ukojenia w chłodnych falach morza.
Nie wyrzuciłam jednak „pamiątki z wakacji”, przypomina mi ona do dziś ten niefortunny zakup. Dzięki niej pamiętam, aby nie dać się zwieść pierwszemu wrażeniu i dokładniej sprawdzać, co się kupuje, zwłaszcza na egzotycznych straganach.
Rozdział 3
Odgadnij, czym jestem
Nagranie zawiera 4 opisy.
Opis pierwszy pochodzi z noweli Kamizelka Bolesława Prusa.
Opis drugi pochodzi ze strony internetowej tech.wp.pl
Opis trzeci jest fragmentem powieści Czarodziejska góra Tomasza Manna.
Opis czwarty pochodzi z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza.
Opis pierwszy
Oto ona. Przód spłowiały, a tył przetarty. Dużo plam, brak guzików, na brzegu dziurka, wypalona zapewne papierosem. Ale najciekawsze w niej są ściągacze. Ten, na którym znajduje się sprzączka, jest skrócony i przyszyty […] wcale nie po krawiecku, a ten drugi, prawie na całej długości, jest pokłuty zębami sprzączki.
Patrząc na to od razu domyślasz się, że właściciel odzienia zapewne co dzień chudnął i wreszcie dosięgnął do tego stopnia, na którym (…ona) przestaje być niezbędną, ale natomiast okazuje się bardzo potrzebnym zapięty pod szyję frak z magazynu pogrzebowego.
Opis drugi
Wyposażony został w 13‑megapikselowy aparat główny oraz 5‑megapikselową kamerę do wideorozmów i zdjęć typu selfie. Tylną kamerę chroni specjalne, utwardzone szkło typu Gorilla Glass, które zabezpiecza soczewkę przed rysami i kurzem. Aparat został wyposażony w matrycę typu CMOS, która umożliwia robienie zdjęć w 1,2 sekundy.
Opis trzeci
[…] zbudowanym w stylu północnego klasycyzmu z początkiem ubiegłego stulecia na wąskiej parceli, a położonym przy Esplanadzie i pomalowanym ponurą farbą. Drzwi wejściowe umieszczone były pośrodku parteru, wzniesione ponad powierzchnię ziemi o pięć schodków, i ozdobione po obu stronach pilastrami […] miał trzy piętra, a okna pierwszego sięgały aż do podłogi i zaopatrzone były w kraty z lanego żelaza. Tutaj znajdowały się wyłącznie pokoje recepcyjne, wraz z jasną jadalnią zdobną w sztukaterię; trzy okna tego pokoju, osłonięte ciemnoczerwonymi firankami, wychodziły na ogródek położony za nim; w jadalni tej dziadek i wnuk, co dzień o godzinie czwartej w ciągu osiemnastu miesięcy, we dwóch spożywali obiad; usługiwał im stary Fiete […].
Opis czwarty
[…] ten był nalany ode dna po brzegi
Piankami i cukrami białemi jak śniegi:
Udawał przewybornie krajobraz zimowy;
W środku czerniał ogromny bór konfiturowy:
Stronami domy, niby wioski i zaścianki,
Okryte zamiast śronu cukrowwemi pianki;
Na krawędziach naczynia, stoją dla ozdoby
Niewielkie, z porcelany wydęte osoby
W polskich strojach; jakoby aktory na scenie,
Zdawały się przedstawiać jakoweś zdarzenie
Gest ich sztucznie wydany, farby osobliwe,
Tylko głosu im braknie, zresztą gdyby żywe […].
Który opis z nagrania nr 1 podobał Ci się najbardziej i dlaczego?
Co przywiozła z wakacji narratorka nagrania nr 2?
Co zostało opisane w poszczególnych częściach nagrania? Który z opisów budzi w Tobie największe emocje? Uzasadnij.
Podsumowanie
Dobry opis powinien być interesujący, niepowtarzalny, przykuwający uwagę.
Elementy opisu wykorzystywane są na każdym poziomie edukacji, stosowane w różnych tekstach, na przykład w charakterystyce, sprawozdaniu, recenzji.
Wyróżniamy opis postaci, przedmiotu, wnętrza, obrazu, sytuacji, dzieła malarskiego, krajobrazu.
Opis działa na wyobraźnię, więc zanim zabierzesz się do pisania, zgromadź różnorodne przymiotniki i przysłówki, które pomogą określić kolory, kształty, materiał, wielkość. Możesz wykorzystać porównania i metafory, które ubarwią twój opis. Wypisz synonimy, peryfrazy, wówczas unikniesz powtórzeń. Nie nadużywaj tych samych czasowników. Upewnij się, że twój opis jest kompletny i rzeczowy.
PRACA DOMOWA
Opisz dokładnie przedmiot, który jest dla Ciebie ważny. Pamiętaj o tym, aby Twój opis był szczegółowy i interesujący dla odbiorcy.
Ćwiczenia
W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem przez czytnik ekranu, skorzystaj z innej wersji zadania.
Z podanego zbioru wyrazów i wyrażeń wybierz te, które mogą poprawnie uzupełnić schemat w ćwiczeniu. Zadanie dotyczy opisów z Nagrania 1.
naukowy, brak wyrażeń o charakterze emocjonalnym, zwraca uwagę na poszczególne elementy ogrodu, mało emocji i oceny, nieziemskie perfumy, ten ogród to piękno w czystej postaci, pojawiają się metafory i epitety, subiektywizm opisu, bogaty, można przypuszczać, obiektywny, realistyczny, fotografia przedstawia, zapach owoców nieokiełznanej matki natury, literacki, za nimi majaczy, obecność wyrazów nacechowanych emocjonalnie, zawiera słownictwo fachowe, naukowe, artystyczny, w stylu barokowym, pojawiają się elementy oceny, aleja rozkosznego tchnienia wiosny, szpaler, obiektywny, dominanta, nie zawiera wyrazów o charakterze naukowym, gabinety ogrodowe, ogród francuski, zielone klomby, ciemnozielony bukszpan, w tle pojawiają się, szczegółowy, oficyna
TYP OPISU 1. | |
---|---|
CECHY OPISU 1. | |
PRZYKŁADY WYRAZÓW/WYRAŻEŃ OPISU 1. | |
TYP OPISU 2. | |
CECHY OPISU 2. | |
PRZYKŁADY WYRAZÓW/WYRAŻEŃ OPISU 2. | |
TYP OPISU 3. | |
CECHY OPISU 3. | |
PRZYKŁADY WYRAZÓW/WYRAŻEŃ OPISU 3. |
Na podstawie fotografii z galerii (znajdującej się pod ćwiczeniem) ułóż elementy w kolejności, w której powinny pojawić się w opisie.
PRZEDMIOT I, element 5, PRZEDMIOT I, element 1, PRZEDMIOT II, element 1, PRZEDMIOT II, element 4, PRZEDMIOT III, element 2, PRZEDMIOT I, element 4, PRZEDMIOT I, element 2, PRZEDMIOT I, element 3, PRZEDMIOT II, element 2, PRZEDMIOT III, element 4, PRZEDMIOT II, element 3, PRZEDMIOT III, element 3, PRZEDMIOT III, element 1
Przedmiot na fotografii wydaje się nieduży i ma prostokątny kształt. | |
Na górze znajduje się złoty, fantazyjny uchwyt. | |
Na froncie umieszczono miedziany zamek. | |
Kształtem przypomina spore pudło. | |
Jego korpus jest duży i przypomina fontannę. | |
Gładka powierzchnia etui jest miła w dotyku. | |
Została zbudowana z drewna i oszlifowana. | |
Fantazyjny żyrandol składa się ze szklanych i kryształowych elementów. | |
Umieszczono na niej czarny napis oraz niewielkie serduszko. | |
Po bokach zamontowano białe, lniane uchwyty. | |
Zabawna i nowoczesna obudowa, zdecydowanie nadaje się dla młodych ludzi. | |
Można go uznać za klasyczny i choć nie trafi w każdy gust, może pasować do wielu wnętrz. | |
W tej skrzyni można przechowywać wszystko, zarówno zabawki jak i ubrania. |
Dopasuj określenia z opisów, które pojawiły się w nagraniach i w poprzednim ćwiczeniu do odpowiedniej kategorii.
kwadratowa, interesująca, zielony, farba trochę obłazi, dzięki niej pamiętam, wysoka, srebro, srebrny, niewielka, skóra, zabawna, niezwykła, białe jak śniegi, kształt kuli, ciemnoczerwony, drewno, amarantowy, dążenie do wspaniałości, nieduże, kryształ, malachitowy, prostokątna, zachwyca, zapięcie nieco poluzowane
KSZTAŁT | |
---|---|
ROZMIAR | |
KOLOR | |
MATERIAŁ | |
ZNAKI SZCZEGÓLNE | |
STOSUNEK DO PRZEDMIOTU |
Słowniczek
(łac. amarantus – niewiędnący) kolor różowoczerwony z odcieniem fioletowym.
(łac. cobaltum) pierwiastek chemiczny lub kolor ciemnoniebieski.
(gr. malache – malwa, malakos – miękki) kolor szmaragdowozielony lub minerał o tej barwie.
(fr.jardin à la française) styl projektowania ogrodów zapoczątkowany we Francji. Drzewom i krzewom nadawano geometryczne wzory, formowano i równo strzyżono. Aleje, szpalery, labirynty i punkty widokowe układały się ściśle symetrycznie, precyzyjnie wyznaczano ścieżki, przy których projektowano fontanny, umieszczano posągi i ławki.
(niem. spalier) dwa szeregi drzew lub krzewów tworzące aleję.
Powrót do e‑podręcznika
E‑podręcznik „Kultura odmienia”
http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131144/v/latest/t/student-canon
2.2.2.4. Opisywanie przedmiotów
http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131144/v/latest/t/student-canon/m/j0000007V7B1v50