Postęp technologii informatycznej, pomimo swoich korzyści, wpłynął także na pojawienie się negatywnych zjawisk. Na całym świecie obecni są ludzie określani mianem hakerów, którzy zajmują się kradzieżą danych z komputerów innych osób oraz uszkadzaniem ich zawartości za pomocą szkodliwego oprogramowania znanego jako wirusy. Osoba działająca jako haker wchodzi z zewnątrz do systemu komputerowego poprzez sieć, w celu kradzieży informacji lub przejęcia kontroli nad danym urządzeniem. W związku z tym, konieczność obrony przed wirusami i innymi zagrożeniami cyfrowymi stała się niezwykle istotna w dzisiejszym świecie, w którym nasza aktywność cyfrowa odgrywa znaczącą rolę. Aby skutecznie zabezpieczyć się przed wirusami komputerowymi i cyberatakami, istnieje wiele kroków, które każdy użytkownik komputera oraz innych urządzeń, włącznie z mobilnymi, powinien podjąć. Poniższe materiały umożliwiają zapoznanie się z niektórymi spośród nich:

Wśród fundamentalnych działań sprzyjających bezpiecznemu korzystaniu z urządzeń możemy wyróżnić:

  • Aktualizacje systemu - regularne aktualizacje systemu operacyjnego i oprogramowania są kluczowe. Producent systemu lub oprogramowania wydaje poprawki, które naprawiają znalezione słabe punkty w ich produkcie.

  • Silne hasła - używanie unikalnych i silnych haseł do kont użytkownika oraz różnych usług online jest niezbędne. Hasła powinny zawierać kombinacje liter, cyfr i znaków specjalnych.

  • Dwuskładnikowa autoryzacja - włączenie dwuskładnikowej autoryzacjiautoryzacjaautoryzacji tam, gdzie to możliwe, dodatkowo zabezpiecza konta użytkownika poprzez wymaganie drugiego rodzaju uwierzytelnieniauwierzytelnienieuwierzytelnienia, np. kodu wysłanego na telefon.

  • Ostrożność w sieci - unikanie klikania w podejrzane linki czy pobierania plików z niesprawdzonych źródeł to kluczowa zasada. Osoby wysyłające złośliwe oprogramowanie często próbują wykorzystać ludzką ciekawość lub brak ostrożności.

  • Filtrowanie poczty - używanie filtrów antyspamowych w skrzynce pocztowej może pomóc w odrzuceniu podejrzanych wiadomości.

Uważaj na sytuacje,  w których twój komputer może być podatny na infekcje, takie jak:

  • Pobieranie plików z internetu, szczególnie z nieznanych stron, może narażać na ryzyko zainfekowania komputera.

  • Otwieranie załączników w e‑mailach, zwłaszcza gdy pochodzą one od nieznanych nadawców, może prowadzić do infekcji.

  • Brak aktualizacji oprogramowania, w tym przeglądarek internetowych, może sprawić, że komputer jest podatny na ataki wykorzystujące słabe punkty programu.

  • Przebywanie na stronach internetowych o wątpliwej reputacji, zwłaszcza tych udostępniających zawartość piracką lub podejrzanej natury, może narażać na infekcje.

Wirusy komputerowe: Rodzaje, Zagrożenia i Ochrona

Wirusy komputerowe stanowią jedną z najbardziej powszechnych i destrukcyjnych form złośliwego oprogramowania, które może zainfekować komputery i urządzenia cyfrowe. Są to programy, które replikują się poprzez włączanie się do innych plików lub programów oraz infekują inne systemy. Istnieje wiele rodzajów wirusów, z różnymi metodami działania i potencjalnymi zagrożeniami.

  • Robaki (ang. worms) - to samoreplikujące się programy, które potrafią rozprzestrzeniać się przez sieci komputerowe bez potrzeby załączania do plików. Robaki mogą wykorzystywać luki w zabezpieczeniach systemów, co może prowadzić do naruszenia prywatności, kradzieży danych lub poważnych zakłóceń w działaniu sieci.

  • Trojany - są to programy, które podszywają się pod inne aplikacje lub pliki, ukrywając swój prawdziwy cel. Mogą służyć do kradzieży danych, szpiegowania aktywności użytkownika, niszczenia plików lub otwierania furtki dla innych form złośliwego oprogramowania.

  • Ransomware - ten rodzaj złośliwego oprogramowania blokuje dostęp do plików lub systemu i żąda okupu od użytkownika w zamian za przywrócenie dostępu. Ransomware może powodować znaczne straty finansowe i utratę danych, szczególnie w przypadku braku kopii zapasowych.

  • Spyware - zbiera poufne informacje o użytkowniku, takie jak hasła, historię przeglądania internetu czy dane osobowe. Te informacje mogą być wykorzystywane w celach kradzieży tożsamości lub oszustwa finansowego.

  • Adware - wyświetla niechciane reklamy na komputerze użytkownika. Chociaż samo w sobie może nie stanowić poważnego zagrożenia, nadmierna liczba reklam może spowolnić pracę systemu i stanowić niewygodę.

  • Keylogger - jest to program, który śledzi i rejestruje klawisze naciskane na klawiaturze użytkownika. Jego celem jest przechwycenie informacji, takich jak hasła, dane osobowe czy informacje finansowe, które użytkownik wprowadza na klawiaturze. Keyloggery często są używane w celach szpiegowskich lub przestępczych, dlatego stanowią zagrożenie dla prywatności i bezpieczeństwa użytkowników komputerów.

  • Rootkity - to zestaw narzędzi i programów umożliwiających nieuprawniony dostęp do systemu. Często używane są do ukrywania innych rodzajów złośliwego oprogramowania i kradzieży danych.

  • Bootsector Virus - wirus ten infekuje sektor startowy dysku twardego lub nośnika przenośnego. Może spowodować problemy z uruchamianiem systemu lub utratą danych.

  • Makrovirusy - wykorzystują makra w dokumentach programów biurowych do rozprzestrzeniania się i wykonywania działań. Mogą powodować uszkodzenia dokumentów lub przenosić złośliwe działania na inne pliki.

  • Fileless Malware - ten rodzaj złośliwego oprogramowania nie wymaga tradycyjnej instalacji na dysku. Może działać w pamięci systemu lub wykorzystywać narzędzia systemowe do realizacji swoich działań. Jest trudniejszy do wykrycia i usuwania.

Rola programu antywirusowego

Kluczowym elementem obrony przed zagrożeniami cyfrowymi jest korzystanie z odpowiedniego oprogramowania antywirusowego. Programy antywirusowe skanują system w poszukiwaniu złośliwego oprogramowania i informują użytkownika o potencjalnych zagrożeniach. Zainstalowanie i regularne aktualizowanie takiego oprogramowania jest niezwykle ważne. Dobre programy antywirusowe potrafią również chronić przed phishingiemphishingphishingiem, blokować niebezpieczne strony internetowe i monitorować aktywność systemu w czasie rzeczywistym. Możemy wyróżnić następujące rodzaje programów antywirusowych:

  • Antywirusy tradycyjne - to podstawowe narzędzia antywirusowe, które skanują komputer w poszukiwaniu złośliwego oprogramowania, takiego jak wirusy, trojany czy robaki. Wykryte zagrożenia są następnie kwarantannowane lub usuwane.

  • Programy antyspyware - specjalizują się w wykrywaniu i usuwaniu programów szpiegujących, które próbują zbierać poufne informacje o użytkowniku bez jego zgody.

  • Firewalle - chociaż głównie zapobiegają atakom sieciowym i niechcianemu dostępowi do systemu, niektóre firewalle oferują także funkcje wykrywania i blokowania złośliwego ruchu sieciowego.

  • Programy antiphishingowe - skupiają się na wykrywaniu i blokowaniu prób oszustwa online, takich jak fałszywe strony internetowe czy wiadomości e‑mail próbujące wyłudzić poufne dane.

  • Programy do ochrony prywatności - chronią użytkowników przed naruszeniem prywatności online, monitorując i blokując śledzenie użytkowników oraz próby kradzieży tożsamości.

  • Oprogramowanie monitorujące aktywność - oferują funkcje monitorowania aktywności systemu oraz aplikacji w czasie rzeczywistym, pomagając w wykrywaniu podejrzanej aktywności.

Jeśli chcesz zabezpieczyć zasoby w swoim komputerze, zainstaluj w nim program antywirusowy z aktualną bazą wirusów. Przed atakami z sieci twój komputer może być zabezpieczony również za pomocą zapory blokującej dostęp do jego zasobów. Dowiesz się o niej więcej w poniższych materiałach:

Na rynku oprogramowania komputerowego są dostępne różne programy antywirusowe. Mamy do dyspozycji darmowe programy antywirusowe, które oferują podstawową ochronę, oraz płatne z szerokim wachlarzem zabezpieczeń dodatkowych. Można je pobrać z internetu, zainstalować z płyt dołączonych do pism komputerowych lub zakupić. Alternatywnie, istnieje możliwość wykorzystania wbudowanych w system operacyjny mechanizmów ochronnych.

Wybrane programy antywirusowe:

  • Microsoft Defender (WindowsDefender)

    To wbudowany program antywirusowy dostępny w systemach operacyjnych Windows. Program ten został stworzony przez firmę Microsoft i stanowi podstawowy mechanizm ochrony oferowany dla użytkowników Windows.

    R3p2JwhdlYwzx
    Microsoft Defender.
    Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
  • Bitdefender Internet Security

    Kompleksowe narzędzie bezpieczeństwa, oferujące wiele funkcji ochronnych, które pomagają użytkownikom w zachowaniu bezpieczeństwa podczas korzystania z komputerów i urządzeń mobilnych.

    R1cxGopQIzo1l
    Bitdefender Internet Security.
    Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
  • TotalAV

    Program antywirusowy, który oferuje ochronę przed różnorodnymi zagrożeniami cyfrowymi oraz narzędzia do optymalizacji systemu. Jest to kompleksowe rozwiązanie bezpieczeństwa, które ma na celu zapewnić użytkownikom spokojne korzystanie z urządzeń cyfrowych.

    R9cHudSFkZpYT
    TotalAV.
    Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
  • Malwarebytes

    Jest kolejnym popularnym narzędziem antymalware'owym, które warto wziąć pod uwagę. Malwarebytes to program, który jest znany ze skanowania i usuwania różnych rodzajów złośliwego oprogramowania, takiego jak wirusy, trojany, robaki czy adware. Program ten jest ceniony za swoją skuteczność w wykrywaniu i usuwaniu zagrożeń, zwłaszcza tych mniej konwencjonalnych, które mogą omijać tradycyjne programy antywirusowe. Programy takie jak Malwarebytes są często stosowane jako dodatkowa linia obrony obok programów antywirusowych, aby zapewnić pełniejszą ochronę przed różnorodnymi zagrożeniami cyfrowymi.

    R5R9xEGJGEoE3
    Malwarebytes.
    Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Wykorzystaj poniższy notatnik do zapisania swoich uwag.

R1dpsQPAkESki
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Nawet najlepszy program antywirusowy nie pomoże nam chronić zasobów komputera, jeśli nie będziesz stosować się do kilku zasad:

  • Unikaj otwierania podejrzanych stron internetowych, choćby wydawały się być zwykłej treści, w celu uniknięcia potencjalnych zagrożeń cyfrowych. Nawet popularna szyfrowana strona internetowaszyfrowanieszyfrowana strona internetowa może być kompromitowana przez atak hakerski.

  • Nigdy nie otwieraj załączników do e‑maili od nieznanych nadawców, ponieważ mogą zawierać złośliwe oprogramowanie. Przykładem może być podejrzany załącznik, który wydaje się być fakturą, a w rzeczywistości jest próbą infekcji komputera.

  • Regularnie aktualizuj zarówno system operacyjny, jak i zainstalowane programy, zwłaszcza oprogramowanie antywirusowe. Brak aktualizacji może pozostawić luki, które mogą być wykorzystane przez cyberprzestępców.

  • Przed instalacją nowych programów oraz kopiowaniem plików, przeskanuj je aktualną wersją programu antywirusowego, by mieć pewność, że korzysta z najnowszej bazy wirusów. Plik pobrany z internetu może zawierać ukryte zagrożenia, które zostaną ujawnione podczas skanowania.

  • Klikanie w podejrzane linki, zarówno w  e‑mailach, jak i na stronach internetowych, może prowadzić do niebezpiecznych miejsc w sieci. Fałszywe linki mogą prowadzić do witryn phishingowych lub stron ze złośliwym oprogramowaniem.

2
Ćwiczenie 1

Korzystając z zasobów sieci internet, wyszukaj co najmniej 10 programów antywirusowych oraz opinie na ich temat. Wyniki zbierz w poniższej tabeli lub w arkuszu kalkulacyjnym. Na podstawie zebranych danych stwórz własny ranking programów antywirusowych.

Rly9bdiliua7N
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy zdań i wybierz spośród nich te, które odpowiedzą na pytanie: Jak zabezpieczyć swój komputer przed wirusami i hakerami?

RrQGnEHAiPP2j
Możliwe odpowiedzi: 1. Komputer ma zainstalowany program antywirusowy., 2. Należy korzystać tylko z zaufanych stron internetowych., 3. W komputerze, który nie ma połączenia z Internetem, nie ma potrzeby instalowania programu antywirusowego., 4. Nie ma niebezpieczeństwa w ściąganiu plików z Internetu., 5. Program antywirusowy jest systematycznie aktualizowany., 6. Każdy załącznik listu e-mail należy otworzyć., 7. Nowe skopiowane na dysk twardy pliki należy zeskanować programem antywirusowym., 8. Nie ma wpływu na bezpieczeństwo komputera to, jakie strony internetowe przeglądasz.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!

W celu zapewnienia bezpieczeństwa zasobów komputera systematycznie sprawdzaj je programem antywirusowym pod kątem obecności wirusów komputerowych i usuwaj wszystkie zagrożenia z twojego komputera. Bezpłatne oprogramowanie antywirusowe nie zapewnia pełnego bezpieczeństwa komputera, dlatego warto rozważyć zakup płatnej wersji w celu zwiększenia ochrony swoich danych.

szyfrowanie
phishing
uwierzytelnienie
autoryzacja