Organy i akordeon – instrumenty dęte
Ważne daty
III w. p.n.e. – skonstruowano pierwsze organy hydrauliczne (wodne),
1829 – opatentowanie akordeonu.
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości): reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności), muzyki jazzowej i rozrywkowej, polskich pieśni artystycznych i patriotycznych, utworów ludowych w postaci oryginalnej i artystycznie opracowanej;
2) rozpoznaje ze słuchu: brzmienie instrumentów muzycznych, brzmienie głosów ludzkich: sopran, alt, tenor, bas, podstawowe formy muzyczne: AB, ABA, ABA1, rondo i wariacje, polskie tańce narodowe, aparat wykonawczy: solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big‑band i zespół folkowy;
3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
1) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (pięciolinia, klucz, nuta, pauza, wartość rytmiczna, dźwięk, gama, akord, akompaniament) oraz zależności między nimi;
2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).
3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:
1) instrumentów muzycznych ze względu na źródło dźwięku – nazywa i charakteryzuje je;
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki: 1) muzyki ze względu na jej rodzaj (wokalna, instrumentalna, wokalno‑instrumentalna, artystyczna, rozrywkowa, ludowa oraz do wyboru: sakralna, filmowa, teatralna i inne);
6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla nich.
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej.
rozpoznawać słuchem brzmienie organów i akordeonu;
rozpoznawać elementy organów i akordeonu;
opisywać podstawowe funkcje różnych elementów budowy organów i akordeonu.
Audiobook „Organy i akordeon – instrumenty dęte”
Organy
Akordeon
Wskaż wszystkie zdania prawdziwe, w których jest mowa o organach.
- Pierwsze organy zbudowano jeszcze w starożytności i były to organy hydrauliczne.
- Pierwsze organy pneumatyczne zbudował matematyk Ktesibios z Aleksandrii.
- Głównym ośrodkiem budownictwa organowego w wiekach średnich było Bizancjum.
- Organy w kościele funkcjonują dopiero od VIII w.
- Organy w kościele funkcjonują dopiero od epoki baroku.
- Organy to instrument dęty.
- W organach występują piszczałki.
- Klawiatura ręczna w organach to manuał.
- Klawiatura nożna w organach to pedał.
- Portatyw to małe organy kościelne.
- Portatyw to pomocnik organisty, który w dawnych czasach obsługiwał miech i pompował powietrze.
- Muzyk grający na organach to organ.
Wskaż wszystkie zdania prawdziwe, w których jest mowa o akordeonie.
- Akordeon powstał w drugiej połowie XIX wieku.
- Akordeon skonstruował budowniczy organów Ktesibios z Aleksandrii.
- Centralną częścią instrumentu jest charakterystyczny miech, który w trakcie gry jest rozciągany i składany.
- Guziki z lewej strony akordeonu potocznie określane są jako „basy”.
- Muzyk grający na akordeonie to akordeonista.
- Harmonia to guzikowa odmiana akordeonu.
Organy
Organy to najbardziej skomplikowany w budowie i działaniu instrument muzyczny, nieporównywalny z żadnym innym pod względem konstrukcji oraz bogactwa barw, chociaż gra na nich tylko jeden muzyk. Organy zbudowane są przede wszystkim z wielu piszczałek drewnianych i metalowych różnej długości, kształtu i szerokości, z których dźwięk powstaje przez zadęcie mechaniczne za pośrednictwem klawiszy. W dużych organach może być nawet kilka tysięcy piszczałek. Największe organy na świecie mają ich ponad 30 tysięcy! Instrument wyposażony jest ponadto w mechanizm powietrzny oraz trakturę, czyli mechanizm gry.
![Zdjęcie zatytułowane: „Piszczałki organowe drewniane i metalowe” Na zdjęciu znajduje się bardzo dużo różnych piszczałek organowych. Piszczałki metalowe przypominają rury, są wykonane z różnych metali, niektóre mają barwę srebrną i inne są dużo ciemniejsze. Piszczałki wykonane z drewna to wysokie prostopadłościany. Piszczałki ustawione są rzędami od najwyższych do najniższych. Ich długość bardzo się różni, najniższe są kilkadziesiąt razy niższe od najwyższych. Różnią się też szerokością - przekrojem. Te długie są szersze, a te krótkie - dużo węższe.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1QvppOpUHceM/1/28V9olTWQFsw4J7e43KiISkh9ofNxU08.jpg)
![Na zdjęciu, podobnie jak na poprzednim, przedstawione są piszczałki organowe drewniane i metalowe. Zdjęcie wykonane jest z innej perspektywy. Dłuższe i grubsze piszczałki są z tyłu, krótkie i cienkie piszczałki z przodu. Wnętrze organów jest bardzo zakurzone.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RSXhVwLN80EF4/1/x7TihxnERR4lWpXAEdEDiBP9OyVhXdVS.jpg)
Elementem dostarczającym organom powietrza jest mechanizm wiatrowy, skomplikowany system, na który składają się m.in. miechy, kanały wiatrowe, zbiorniki wiatrowe i wiatrownice. Ilość tych części uwarunkowana jest od ilości piszczałek. Obecnie powietrze pompowane jest przez sprężarki, ale dawniej pracę tę wykonywali ludzie. Osoba poruszająca miechy nazywana była „kalikantem”. Wielkie organy wymagały obsługi nawet przez kilkudziesięciu kalikantów!
![Zdjęcie podpisane „Wiatrownica sekcji manuału”. Na zdjęciu mechanizm zbudowany z drewna i elementów metalowych. Bardzo duża konstrukcja składająca się z drewnianych rur i mechanizmów, otwierających i zamykających przepływy powietrza. Na zdjęciu widać jak wielkim instrumentem musiały być dawne organy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1FqMaAouNCNt/1/3JORAByCz4PaFkEqakHEosGDptT9NBaK.jpg)
![Na zdjęciu miech z widoczną dźwignią do kalikowania. To mechanizm, który wprowadzał powietrze do organów. Wygląda jak drewniane łóżko, które zamiast materaca ma miech, który nabiera i wypuszcza powietrze, a uruchamiany jest za pomocą dźwigni, która jest naciskana przez kalikanta.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1WNNrlWhkXxY/1/1CdcRekFt7b1xkI0pmp2FnOhZ25O7V5O.jpg)
![Miech organowy. Na zdjęciu drewniana obudowa, podobna do wysokiego łóżka. W środku znajduje się miech. Na tym zdjęciu nie ma dźwigni, ponieważ ten miech pracuje na prąd.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1VG5QwboNtJn/1/1t2KYxDYzAs6GyvXaCLi9LhLp3MetnzK.jpg)
Piszczałki organowe budowane są z drewna i metalu. Od ich długości zależy wysokość dźwięku. Najmniejsze mają tylko kilka centymetrów, największe nawet ponad 10 metrów. Piszczałki są umieszczone w szafie, czyli drewnianej obudowie. W zależności od tego, w jaki sposób powstaje w nich dźwięk, wyróżniamy piszczałki wargowe i stroikowe.
W piszczałce wargowej blisko wylotu znajduje się podłużny otwór z dwiema krawędziami, czyli tzw. wargami, stąd ich nazwa. Piszczałki wargowe drewniane mają kształt czworokąta, natomiast metalowe są okrągłe. Piszczałki wargowe działają analogicznie do fletu. Większość piszczałek metalowych wykonana jest ze stopu cyny i ołowiu. Od proporcji tych metali zależy barwa dźwięku. Piszczałki z większą ilością cyny mają dźwięk jasny i ostry, ołów działa odwrotnie na barwę. Piszczałki wargowe określa się również jako labialne.
Piszczałki stroikowe mają umieszczany pod rurą stroik, stąd też ich nazwa. Całość osadzona jest na specjalnej podstawie. Źródłem dźwięku jest drgający stroik, rura zaś służy do wzmacniania dźwięku. Piszczałki stroikowe, nazywane również języczkowymi, działają podobnie jak instrumenty dęte stroikowedęte stroikowe.
![Schemat budowy piszczałki stroikowej i wargowej. Piszczałka stroikowa ustawiona jest na nodze piszczałki. W tej części umieszczona jest tuba rezonansowa, stabilizowana przez pierścień wzmacniający. Z tuby rezonansowej na dole wystają rynienka i języczek (stroik). Piszczałka wargowa również ustawiana jest na nodze piszczałki. Zbudowana jest z korpusu piszczałki i dwóch warg (dolnej i górnej), pomiędzy którymi znajduje się otwór.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R18LiU1tEmDw5/1/XkgDQzQOccsVc1xxY5AjNlkHbK35wnVq.png)
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R1V7gK3nd7Pt4/1700211452/RHLWpj2ycylsrBMmem7XOzP4tmb0M5Ew.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/1XR6dhtD5GTdISQDPJOGlYSxzSrjGX1Q.jpg)
1. Drewniana zatyczka (szpunt) w górnej części piszczałki obniża jej dźwięk.
Wielkość organów mierzy się ilością głosów. Każdy głos reprezentuje jeden instrument dęty. Na każdy głos składa się tyle piszczałek różnej wielkości, ile wynosi skala tego instrumentu, np. na jeden głos o skali od C do fIndeks górny 3 Indeks górny koniec3 przypadają 54 piszczałki. Głosy w organach naśladują różne instrumenty: dęte drewnianedęte drewniane, dęte blaszanedęte blaszane, perkusyjneperkusyjne i inne. Głosy organowe posiadają odrębne cechy kolorystyczne, nazwy oraz oznaczenia stroju określone w tzw. stopachstopach.
![Na zdjęciu dzwony rurowe. Drewniana obudowa w niej 26 metalowych rur, o kolorze czerwono-brązowym. Nad rurami u góry mechanizm elektryczny.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RVP9MtaPYurWj/1/2e0OfxoViKCHiqXIny1XAIR5BdFYc6ZS.jpg)
![Zdjęcie podpisane „piszczałki imitujące barwę trąbki”. Na zdjęciu duża grupa metalowych, srebrnych piszczałek, o różnych wielkościach, lekko rozszerzających się ku górze.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RJ8Lnd4bBGWZt/1/EJpnELWMEBoCa4wAmxn9VdXof29ClGJe.jpg)
Ze względu na bardzo dużą ilość głosów, podzielono je pomiędzy kilka klawiatur zarówno dla rąk jak i nóg. Największe organy mają siedem klawiatur dla rąk i dwie klawiatury dla nóg. Klawiatura dla rąk to manuał, klawiatura dla nóg to pedał. Klawiatury tworzą tzw. stół gry. Cała komunikacja między organistą a instrumentem odbywa się właśnie w tym miejscu. Głosy są włączane lub wyłączane przez tzw. registry, czyli włączniki rejestrowe. Włącznik rejestrowy włącza grupy piszczałek o odrębnym brzmieniu, a także różnych wysokościach. Registry w dawnych organach były zawsze mechaniczne, obecnie stosuje się również przełączniki elektroniczne.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R1IhfZ7aeRHx1/1700211452/1LOWWcwcq6QLP8IzCl1x77HYIbBgSpQY.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/ochpRcqNgXuMPWjHMWUqTb2MSiIJ6TNg.jpg)
1. Manuały – czyli klawiatury ręczne
2. Pedał – czyli klawiatura nożna
3. Registry – czyli przyciski do załączania głosów lub grup głosów
4. Wałek crescendowy – służy stopniowemu włączaniu kolejnych, coraz głośniejszych kombinacji rejestrowych
5. Registry
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/RcS7xl8zbYU8M/1700211453/28GchOOvc7JNWhLWMg2gnVAnSZN7iVSh.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/1YCFl57AJvFPqoFOfU2u4m19baAd06gE.jpg)
1. Klawisze pedałowe
2. Wałek crescendowy
3. Pedał szafy żaluzjowej
4. Nożne przyciski kombinacji
Mechanizm gry składa się z klawiatur dla rąk i nóg, przyrządów rejestrowych i mechanizmu obsługującego poszczególne części instrumentu.
![Zdjęcie podpisane: elementy mechanicznej traktury gry - tzw. mechanizm wałkowy. Na zdjęciu widoczny jest mechanizm wykonany z drewna i metalu. Widać wiele równoległych metalowych połączeń uruchamianych przez młoteczki. Zadaniem tych połączeń jest przekazywanie ruchu klawiszy naciskanych przez organistę na ruch wentyli wpuszczających powietrze do piszczałek.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RksJN0VdJtccR/1/1kLXH3ByEekHGnCG3nyf7syI9KGLLUE0.jpg)
Najbardziej reprezentatywna część organów, którą słuchacze widzą podczas wizyty w kościele czy filharmonii to prospekt. Prospekty najczęściej są bogato zdobione, a niekiedy wyposażone w ruchome elementy, np. figury aniołów. Prospekt to tylko niewielka część piszczałek widocznych z zewnątrz. Znakomita większość piszczałek zamknięta jest w szafie, ustawiona rzędami często na kilku piętrach. Front szafy wyposażony jest w ruchome żaluzje, które podczas gry organista może otwierać i zamykać, przez co może regulować ekspresję instrumentu i decydować, ile „dźwięku” ma się wydostać na zewnątrz. Organista może też skorzystać z funkcji „tutti” – urządzenia włączającego wszystkie głosy w organach.
![Na zdjęciu prospekt organów w Kamieniu Pomorskim. Barokowy prospekt ma liczne zdobienia, jest bogato złocony, ozdobiony rzeźbami postaci biblijnych.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RxMoV5rctmGST/1/1wbzQnZrciWieefQeEqzg5oeEdYVcVad.jpg)
![Zdjęcie przedstawiające fragment szafy organowej, czyli miejsca gdzie ustawione są piszczałki. Na zdjęciu bardzo duża ilość piszczałek metalowych i drewnianych, ustawionych w rzędach od największych do najmniejszych.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1V4Z2ICcdZmR/1/12ZPHC7lYdoxqsgs6bS2EiYueJRW3xwk.jpg)
![Zdjęcie przedstawiające fragment szafy organowej, czyli miejsca gdzie ustawione są piszczałki. Na zdjęciu bardzo duża ilość piszczałek metalowych i drewnianych, ustawionych w rzędach od największych do najmniejszych.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1KO0sWeaJvT4/1/mGDUUok22juMj41pkOKK0j0vZ0buliYx.jpg)
Muzyk grający na organach to organista. Jako ciekawostkę warto wiedzieć, że w filharmonii ze względu na stacjonarny charakter instrumentu organista siedzi tyłem do dyrygentadyrygenta. W celu obserwacji gestów dyrygenta organista używa lustra.
Mistrzem gry na organach, jak również kompozytorem dzieł na ten instrument, był Jan Sebastian Bach, którego twórczość przypada na okres barokubaroku. Posłuchaj jednego z jego licznych utworów organowych. Zwróć uwagę na początek utworu, jest grany tylko na klawiaturze nożnej.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R16olYxKN69nz/1700211454/2GBE37IaGV6WbTfJZW3QmF9GNNGz5cB5.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/F8AtDh5ZEbx7llH6fjOeacY6KjOYHkxZ.jpg)
1. Utwór: Passacaglia c-moll , autorstwa Jana Sebastiana Bacha
Wykonawca: Organista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy {audio}
Wskaż stół gry.
- 1
- 2
- 3
- 4
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RqsErfYMN0kdJ/interactive/mDyuoR1Cgp44ck32CM5a4KRRdQy3mdZz.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RqsErfYMN0kdJ/interactive/1xv2MTzdcZA3wLh3tmUyvRhojossRMCW.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RqsErfYMN0kdJ/interactive/21bA0KEh2kbkTTR6vYYPxBXjFpxzPEry.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RqsErfYMN0kdJ/interactive/1qvCN75gNhDFGng062GqAymgUj0kMpJc.jpg)
Wskaż prospekt.
- 1
- 2
- 3
- 4
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RZdzzXnThjDmf/interactive/1E5RIgJR0lIHHaE6XYvONBMRjU3Kf6Gf.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RZdzzXnThjDmf/interactive/PAZyt4SFC2q9nHXHfaAxwPdopeuUn857.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RZdzzXnThjDmf/interactive/2cLOLxLfOkTWeJBkOWug0PYGDVe51WDp.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RZdzzXnThjDmf/interactive/2Azp1SYhRfD9sACOAqX6ieRXqgq0vkLZ.jpg)
Wskaż poszczególne elementy stołu gry:
Wałek crescendowy
Manuały
Registry
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R1qMuXwuFmjWi/1700211455/1r9vczt9XTl0AGSs0WJGzDpOobfUcrnH.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/vkEz40cxzCWZbDnHiGAOt3CdmKG3tOTz.jpg)
Akordeon 1
![Zdjęcie akordeonu guzikowego. Po lewej stronie widoczna klawiatura, składająca się ze średniej wielkości okrągłych białych i czarnych guzików, służących do grania melodii. Za nimi czarne podłużne guziki służące do zmiany rejestrów. Następnie miech. Część którą składa się z segmentów, które mogą się oddalać i przybliżać. Ta część służy do pompowania powietrza. Po prawej stronie kilka rzędów dużo mniejszych, białych guzików. Na tych guzikach lewą ręką gra się akompaniament. Obok nich podłużne klawisze służące do zmiany rejestrów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RswEeey6mLFFK/1/15RZlUgawH2ASxnphkolQgh2pHRRXR1h.jpg)
Główną część akordeonu stanowi czworokątny miech, w którym znajdują się języczki, czyli metalowe blaszki różnej wielkości pobudzane do drgania podczas rozciągania i składnia miecha. Wówczas prąd powietrza wprawia w drgania te blaszki, które odpowiadają naciskanym przez akordeonistę klawiszom i guzikom. Lewą ręką akordeonista rozciąga i składa miech i jednocześnie gra akompaniament. Służy do tego kilka rzędów guzików. Część z nich odpowiada za brzmienie całych akordów, m.in. durowych i molowych. Prawa część instrumentu pozostaje podczas gry nieruchoma, dzięki czemu muzyk może swobodnie grać na klawiaturze instrumentu. Na klawiaturze tej akordeonista gra przede wszystkim główną melodię. W akordeonach oddzielnie są umieszczone regestry w stronie melodycznej, oddzielnie – w basowej. Zmiany barw akordeonu otrzymujemy poprzez ich zmianę.
![Zdjęcie akordeonu klawiszowego. Po lewej stronie klawiatura podobna do klawiatury fortepianu, tylko dużo mniejsza. Składa się z 22 białych klawiszy i 21 czarnych. Nad klawiaturą podłużne przyciski, służące do zmiany rejestrów. Następnie miech i klawiatura basowa, guzikowa identyczne jak w akordeonie guzikowym.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R16KsvIgNEdMo/1/2BXtaqMnVbsDuRzdWFvuswmfjO6BwfHu.jpg)
Posłuchaj polskiego tria akordeonowego. Zwróć uwagę na elementy perkusyjne wykonywane na tych instrumentach.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/Rk2mjgWf5n0eS/1700211456/1aRdyWbF8jYpcnTJ7QDg1uEqgcmM49YW.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/lZnsoxXx2p3mXBYVWo7dI0S9AVfT8MS4.jpg)
1. Utwór: Happy Band
Wykonawca: Motion Trio
Źródło: "ACCORDION STORIES {audio}
Wskaż akordeon.
- 1
- 2
- 3
- 4
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/R1WL21LVua1If/interactive/eRsZHPSKX9TYxRCssdEZjYpOYp4eFkIP.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/R1WL21LVua1If/interactive/ioP0KPzQArazddDgHUN1AOoIWCDP7oNc.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/R1WL21LVua1If/interactive/2iHUSoBBikQJewTnQZQH0NSGu7KCo8aw.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/R1WL21LVua1If/interactive/4wXP1lQrEJTfE7LtoGSwznmVxdbKI9oE.jpg)
Sprawdź swoją wiedzę
Wskaż miech akordeonu.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/RxIe20FnHtFhQ/1670330355/HLLzOM6ecMGT4g5iL21bXETi2lVvBQll.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/1DhGlQMkljQcd9a3MZY09k7i3BpVJoQM.jpg)
Jak nazywa się muzyk, który gra na organach? Odpowiedź zapisz małymi literami.
Odpowiedź: ..................
Praca domowa
Odpowiadaj na pytania i przechodź do kolejnych etapów gry.
-
Organy należą do grupy instrumentów.
Dętych
Nie mają żadnej klasyfikacji
Perkusyjnych
Strunowych
-
Pomocnik organisty, który obsługiwał miechy to:
Lektor
Regał
Kalikant
Ministrant
-
Ile basów mają najmniejsze akordeony?
32
64
16
8
-
Jak nazywa się stół gry stojący oddzielnie?
Register
Kontuar
Portatyw
Pozytyw
-
Co stanowi centralną cześć akordeonu?
Wiatrownica
Żaluzja
Miech Poprawna
Szafa
-
Większość metalowych piszczałek w organach wykonana jest ze stopu:
Stali i ołowiu
Cyny i miedzi
Wolframu i tytanu
Cyny i ołowiu Poprawna
Słownik pojęć
współbrzmienie co najmniej trzech różnych dźwięków.
w najszerszym rozumieniu epoka w historii kultury europejskiej obejmująca zjawiska artystyczne od końca XVI do połowy XVIII w.; Cechą charakterystyczną muzyki baroku była technika basso continuo, będąca przejawem nowych założeń tonalnych opartych na systemie dur‑moll oraz określonej praktyki wykonawczej.
instrumenty, w których sposobem wydobycia dźwięku jest zadęcie; należą głównie do aerofonów; w orkiestrze symfonicznej występują: trąbka, róg, puzon, tuba.
instrumenty, w których sposobem wydobycia dźwięku jest zadęcie; należą głównie do aerofonów; w orkiestrze symfonicznej występują: flet, klarnet, saksofon, obój, fagot.
instrumenty posiadające przyrząd służący do wprowadzania w drganie powietrza zawartego wewnątrz piszczałki lub rezonatora.
muzyk kierujący wykonaniem utworu muzycznego przez chór lub orkiestrę.
najbardziej liczna grupa instrumentów, z których dźwięk wydobywa się przez uderzanie lub potrząsanie.
Zbiór wszystkich dźwięków danego systemu dźwiękowego (skala materiałowa), zbiór dźwięków instrumentu muzycznego lub głosu śpiewaka (skala w znaczeniu zakresu, np. skala fortepianu, klarnetu, sopranu itd.) albo zbiór wszystkich dźwięków stosowanych w praktyce muzycznej niezależnie od ich źródła (skala użytkowa).
instrumenty strunowe, na których gra się za pomocą smyczka.
jednostka miary stosowana dawniej do mierzenia długości piszczałek w organach. Obecnie liczba stóp określa nie długość piszczałki lecz jej strój.
Słownik pojęć opracowano na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R16olYxKN69nz/1700211454/2GBE37IaGV6WbTfJZW3QmF9GNNGz5cB5.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/F8AtDh5ZEbx7llH6fjOeacY6KjOYHkxZ.jpg)
1. Utwór: Passacaglia c-moll , autorstwa Jana Sebastiana Bacha
Wykonawca: Organista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy {audio}
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/Rk2mjgWf5n0eS/1700211456/1aRdyWbF8jYpcnTJ7QDg1uEqgcmM49YW.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/lZnsoxXx2p3mXBYVWo7dI0S9AVfT8MS4.jpg)
1. Utwór: Happy Band
Wykonawca: Motion Trio
Źródło: "ACCORDION STORIES {audio}
Bibliografia
red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Kazimierz Sikorski, Instrumentoznawstwo, Polskie Wydawnictwa Muzyczne, Kraków 1975.
Curt Sachs, Historia instrumentów muzycznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
Witold Kupisiewicz, Szkoła na akordeon, Państwowe Wydawnictwa Muzyczne, Kraków 1988.