Otrzymywanie chloru i badanie jego właściwości - scenariusz zajęć dodatkowych z chemii w klasie drugiej

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń wie:

Co to jest chlor;

Jakie cechy zalicza się do właściwości fizycznych a jakie do właściwości chemicznych substancji;

Jaką metodą można otrzymać chlor;

Co to jest reakcja syntezy;

Co to są: substraty, produkty, reagenty;

Co to są chlorki;

Jakie jest BHP w pracowni chemicznej.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Selekcjonować informacje w trakcie czytania tekstu;

2. Przeprowadzić reakcję otrzymywania chloru i reakcję spalania w chlorze: miedzi, żelaza;

3. Zapisać przebieg reakcji syntezy prezentowanych na zajęciach;

4. Wskazać substraty, produkty, pierwiastki, związki chemiczne w reakcji syntezy;

5. Określić właściwości fizyczne i chemiczne chloru;

6. Dokonywać prawidłowe obserwacje i formułować poprawne wnioski wynikające

z przeprowadzonych eksperymentów;

7. Utrzymać porządek na stanowisku pracy.

2. Metoda i forma pracy:

Praktyczna – praca doświadczalna uczniów.

Słowna – pogadanka, dyskusja.

Aktywizująca – mapa pojęciowa.

Ilustracyjna – pokaz doświadczenia wykonanego przez nauczyciela.

3. Środki dydaktyczne

Karta pracy ucznia, w tym tekst, pt. „ Chlor”.

Karton z napisem chlor do przygotowania mapy pojęciowej.

Odczynniki: manganian(VII)potasu, stężony kwas solny, opiłki żelaza, drut miedziany.

Sprzęt: kolba kulista płaskodenna, wkraplacz, cylindry szklane, sączki z bibuły, łyżka do spalań, palnik.

4. Przebieg lekcji

a). Faza przygotowawcza

1. Rozpoczęcie zajęć: sprawdzenie obecności.

2. Pogadanka wstępna: zapoznanie uczniów z przebiegiem zajęć, przypomnienie BHP pracowni chemicznej, szczególne zwrócenie uwagi na obchodzenie się z substancjami żrącymi i trującymi.

3. Sformułowanie tematu zajęć.

b). Faza realizacyjna

Uczniowie otrzymują karty pracy i analizują tekst pt. „Chlor”. Czytając tekst mają zwracać uwagę na rzeczy ważne, na te informacje, które będą im niezbędne w wykonywaniu doświadczeń. Wyselekcjonowane informacje wypisują na kartonie z napisem na środku: chlor.

Prezentacja mapy pojęciowej przez uczniów, dyskusja nad środkami ostrożności podczas otrzymywania chloru i badania jego właściwości, wysłuchanie propozycji uczniów na przeprowadzenie zajęć.

Wykonanie doświadczenia.

Doświadczenie 1

Otrzymywanie chloru (doświadczenie wykonujemy pod dygestorium)

Sposób wykonania:

Do kolby kulistej płaskodennej wsypujemy manganian(VII)potasu. Z wkraplacza dodajemy niewielkimi porcjami stężony kwas solny. Zbieramy wydzielający się gaz w cylindrach.

Uczniowie wpisują w kartach pracy obserwacje, wnioski.

Obserwacje:

• wydziela się żółty gaz o duszącym zapachu,

• gaz opada na dno naczynia,

Wnioski:

• Zaszła reakcja:

manganian(VII)potasu + kwas chlorowodorowy chlor + chlorek manganu(II) + chlorek potasu + woda

Wydzielający się gaz to chlor.

• Chlor jest cięższy od powietrza.

4. Sformułowanie właściwości fizycznych chloru na podstawie obserwacji doświadczenia:

Chlor: gaz, barwy żółtozielonej, o ostrym, drażniącym zapachu, cięższy od powietrza.

Wyszukanie w tablicach: gęstości, temperatury topnienia i temperatury wrzenia.

5. Wykonanie doświadczenia

Doświadczenie 2

Badanie właściwości chloru (doświadczenie wykonane również pod dygestorium)

Spalanie żelaza

Sposób wykonania:

Na łyżce do spalań ogrzewamy opiłki żelaza w płomieniu palnika. Rozżarzone opiłki wprowadzamy do cylindra z chlorem i zakrywamy krążkiem bibuły.

Następnie do cylindra wlewamy wodę i obserwujemy kolor roztworu.

Uczniowie zapisują obserwacje i formułują wnioski.

Obserwacje:

• Żelazo pali się jasnym płomieniem, powstają dymy.

• Dym rozpuszcza się w wodzie i powstaje żółtozielony roztwór.

Wnioski:

• Zaszła reakcja chemiczna:

Fe + Cl Fe Cl

• żółtozielony roztwór świadczy o obecności chlorku żelaza(II).

Spalanie miedzi

Sposób wykonania:

Na łyżce do spalań mocujemy spiralę z drutu miedzianego. Drut ogrzewamy w płomieniu palnika i rozżarzony wprowadzamy do cylindra z chlorem. Cylinder nakrywam krążkiem z bibuły.

Następnie do cylindra wlewamy wodę i obserwujemy kolor roztworu.

Uczniowie zapisują obserwacje i formułują wnioski.

Obserwacje:

• Spirala jest rozżarzona, powstają brązowe dymy.

• Dym rozpuszcza się w wodzie, tworząc zielony roztwór.

Wnioski:

• Zaszła reakcja chemiczna:

Cu + Cl Cu Cl

• Zielona barwa roztworu świadczy o obecności chlorku miedzi(II).

c). Faza podsumowująca

1. Określenie typu reakcji chemicznych (reakcji spalania w chlorze), wskazanie substratów produktów, związków chemicznych, pierwiastków, odczytanie równań reakcji.

2. Uporządkowanie stanowiska pracy.

5. Bibliografia

D. Buehl, Strategie aktywnego nauczania, czyli jak efektywnie nauczać i skutecznie uczyć się, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2004.

A. Burewicz, H. Gulińska, Dydaktyka chemii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1993.

Załączniki

a). Karta pracy ucznia