Otto von Bismarck – pierwszy kanclerz w historii Niemiec

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, kim był Otto von Bismarck,

• wie, że na przełomie XIX i XX wieku, dzięki dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu, Niemcy stały się najpotężniejszym państwem Europy,

• wie, co to był kulturkampf oraz na czym polegała działalność Komisji Kolonizacyjnej,

• zna nazwy koloni niemieckich w Afryce,

• wymienia nazwiska najważniejszych działaczy ruchów robotniczych, rozwijających się pod koniec XIX wieku w Niemczech.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi wskazać czynniki, które pozwoliły (pozwalają) Niemcom osiągnąć pozycję najpotężniejszego państwa w Europie,

• analizuje sytuację ziem polskich pod zaborem niemieckim przez pryzmat wewnętrznej
  i zewnętrznej polityki rządu Bismarcka,

• ma własną opinię w kwestii związanej z zagadnieniem moralności w polityce,

• umie wymienić cechy, które, jego zdaniem, charakteryzują dobrego polityka.

2. Metoda i forma pracy

Metoda sprawdzająca: uczniowie odpowiadają na pytania dotyczące historii Niemiec w XIX wieku.

W formie referatu: jeden z uczniów przedstawia sylwetkę Otto von Bismarcka.

Metoda podająca: nauczyciel zarysowuje obraz Niemiec pod rządami Bismarcka.

Metoda problemowa: uczniowie zastanawiają się nad zagadnieniem moralności w polityce.

3. Środki dydaktyczne

1. Portret Otto von Bismarcka.

2. Mapa cesarstwa niemieckiego z 1871 roku.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel sprawdza wiadomości uczniów dotyczące historii Niemiec od kongresu wiedeńskiego do wojny francusko‑pruskiej 1870‑1871. Wskazuje na mapie granice Związku Niemieckiego. Mówi o rozwoju gospodarczym ziem niemieckich (wspomina o powstaniu Związku Celnego) oraz o rosnącej sile Królestwa Prus. Uczniowie przypominają okoliczności zjednoczenia Niemiec i utworzenia Cesarstwa Niemieckiego.

b) Faza realizacyjna

Jeden z uczniów w formie referatu przedstawia sylwetkę pierwszego kanclerza Cesarstwa Niemieckiego – Otto von Bismarcka. Opisuje przebieg jego kariery politycznej, charakteryzuje jego osobowość i przedstawia opinie innych na jego temat. Pozostali uczniowie oglądają portret kanclerza i zapisują najważniejsze informacje dotyczące jego osoby.

Nauczyciel zarysowuje obraz polityki Niemiec pod rządami Bismarcka. Mówi o pozycji najpotężniejszego państwa w Europie, którą osiągnęło Cesarstwo Niemieckie w omawianym okresie.

Nauczyciel opowiada o metodach walki z opozycją stosowanych przez Bismarcka. Wyjaśnia, na czym polegała polityka kulturkampfu. Mówi o rozwoju ruchu robotniczego w Niemczech w ostatnim ćwierćwieczu XIX stulecia. Tłumaczy, co to były ustawy przeciwko socjalistom.

Uczniowie przypominają sobie o polityce Niemiec (wcześniej Prus) wobec ziem polskich znajdujących się w granicach cesarstwa.

c) Faza podsumowująca

„Był człowiekiem wielkim i złym” (Isaiah Berlin o Bismarcku). Nauczyciel zadaje pytanie: czy polityk powinien być moralnie nieskazitelny, czy może wystarczy by był skuteczny
w realizacji postawionych przed nim zadań. Uczniowie zastanawiają się, czy wielkie projekty usprawiedliwiają użycie wszelkich środków w celu ich urzeczywistnienia.

5. Bibliografia

1. Davies N., Europa, przekł. E. Tabakowska, Znak, Kraków 1999.

2. Krasuski J., Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław 2002.

3. Krockow Ch. von, Bismarck. Biografia, przekł. M. Misiorny, J. Nowakowski, Magnum, Warszawa 1998.

4. Łysakowski P., Otto von Bismarck. Życie i polityka zagraniczna „żelaznego kanclerza”, Wydawnictwo Polsko‑Niemieckie, Warszawa 1997.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Zastanów się, a następnie zapisz (w formie krótkiej rozprawki lub w podpunktach), jakimi cechami powinien być obdarzony prawdziwy mąż stanu.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak