Ilustracja przedstawia budynek położony na terenie porośniętym drzewami. Budynek widoczny jest z boku, ma żółty kolor oraz białe wykończenia. Wejście zdobią cztery białe kolumny. Przed budynkiem znajduje się kamienny plac.
Ważne daty
1508‑1580 – lata życia i tworzenia Andrea Palladia
ok. 1567‑1605 – budowa Villa Rotonda
1619‑1622 – budowa Banqueting House
ok. 1616‑1636 – budowa Queen’s House, Greenwich
1715 – wydanie Vitruvius Britannicus i druga fala zainteresowania Palladiem
1723‑1729 – budowa Chiswick House
mdb80c5652d6449a6_0000000000023
1
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
Rigdn6Kf7RhmP
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.
1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:
d) sztuki nowożytnej (renesans, manieryzm, barok, rokoko, klasycyzm),
3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);
7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
8. porównuje style i kierunki oraz ich wzajemne oddziaływania; uwzględnia źródła inspiracji, wpływ wydarzeń historycznych i kulturalnych oraz estetyki na cechy tych stylów;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
a) w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza,
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
4. zna plany i układy przestrzenne najbardziej znanych dzieł architektury oraz dzieł charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;
5. analizując i opisując dzieła architektoniczne, właściwie stosuje terminy i pojęcia dotyczące struktury architektury;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
mdb80c5652d6449a6_0000000000032
Nauczysz się
charakteryzować cechy stylu Palladia;
wskazywać rolę traktatów architektonicznych jako źródła stylu palladiańskiego;
opisywać cechy neopalladianizmu;
omawiać twórczość i główne dzieła architektów angielskich czerpiących z idei Palladia.
mdb80c5652d6449a6_0000000000037
Geneza palladianizmu
Palladianizm to klasycyzujący nurt w architekturze europejskiej XVIII w. Rozwinął się pod wpływem teorii, projektów i budowli Andrea Palladia (1508‑1580), włoskiego architekta, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli klasycyzującego kierunku w architekturze późnego renesansu, działającego od 1546 r. głównie w Vicenzy i Wenecji, czerpiącego wzory ze sztuki starożytnej. Artysta zredukował dekorację fasady, stworzył typ podmiejskiej willi, wzorowanej na antycznych rezydencjach, zaprojektował też budynki użyteczności publicznej (palazzi), kościoły i mosty. Stosował tzw. wielki porządek, polegający na ozdobieniu fasady kolumnami lub pilastrami na kilku kondygnacjach. Styl palladiański cechują: monumentalizm, szlachetna prostota, oszczędność dekoracji i doskonałość proporcji.
R1USbtLiJpdvO1
mdb80c5652d6449a6_0000000000046
Palladianizm w budowlach Inigo Jonesa
Przeciwwagą dla dominującego w XVII‑wieku baroku był na protestanckich Wyspach Brytyjskich były klasycystyczne budowle Palladia, które stały się inspiracją dla Inigo Jonesa (1573 – 1652), nadwornego architekta księcia Walii – Henryka. Artysta odbywał podróże do Włoch, gdzie spotkał się z architekturą późnego renesansu, zgłębił teorie Palladia z jego dzieła Cztery księgi o architekturze. Po powrocie do Anglii, został mianowany przez Jakuba I nadintendentem budynków królewskich (nadwornym architektem). Funkcję tę sprawował do 1642 r. Zrewolucjonizował angielską myśl architektoniczną, ograniczoną formami późnośredniowiecznymi i manierystycznymi. Nadchodzący przełom w angielskiej architekturze zapowiadał projekt Queen’s House w Greenwich, pierwszy projekt poza Włochami, inspirowany założeniami Palladia.
Rsg2Ya7C419dh1
Podczas projektowania Banqueting House w Whitehall architekt umiejętnie zastosował koncepcję planu opracowanego na podstawie opisu Witruwiusza, a zrekonstruowanego przez Palladia. W oparciu o rzymską bazylikę z zaakcentowanymi podziałami kondygnacji w elewacjami i konstrukcji pałaców Palladia z Vicenzy powstała budowla o monumentalnej bryle i klasycznej harmonii.
RVwBg4EeqPEre1
mdb80c5652d6449a6_0000000000059
Neopalladianizm angielski
W 1715 roku ukazało się dzieło Colena Campbella Vitruvius Britannicus – publikacja zawierająca ryciny angielskich rezydencji z XVII i XVIII wieku oraz przekład I quattro libri dell'architettura Palladia. Obie pozycje wydał Colen Campbell. W 1727r., opublikowano rysunki Inigo Jonesa w opracowaniu Williama Kenta. Zarówno Campbell jak i Kent stali się pionierami palladianizmu w Wielkiej Brytanii oraz przywódcami ruchu neopalladiańskiego. W zaprojektowanej przez Campbella Merewoth Castle w Kent z 1723 r. widoczne są inspiracje Palladiem i jego Villa Rotonda z Vicenzy. Architekt powiela zarówno plan jak i bryłę włoskiego poprzednika.
RU9xr1Xmc8r1T1
Villa Rotonda stała się także wzorem dla Lorda Burlingtona, który wykorzystał rysunki Palladia i Jonesa. Efektem była niezwykła, z przesadną artykulacją budowla, zawierająca mnóstwo architektonicznych cytatów. Chiswick House był wzorowany na Villa Rotonda Palladia, ale nie stanowiła jej imitacji, a oryginalną palladiańską interpretację. Dekoracja stanowiła akademickie połączenie motywów zapożyczonych od m.in. Palladia, Jonesa, Witruwiusza.
R37RjRMk4C0km1
Z Burlingtonem współpracował przy Chiswick House William Kent, który przyczynił się do sformułowania definicji willi palladiańskiej poprzez projekt ogrodu. Na końcu każdej ścieżki znajdowała się brama, kaskada, staw, obelisk lub inne architektoniczne dodatki, a także niewielkie świątynie wzorowane na antycznych, palladiańskich i jonesowskich prototypach. Kent po raz pierwszy zastosował pomysł umieszczenia domu wiejskiego w wyidealizowanym pejzażu. W odróżnieniu od regularnych, geometrycznych w planie ogrodów barokowych, willom palladiańskim towarzyszyły romantyczne, swobodne parki krajobrazowe.
R1bSJnbrwKklc1
mdb80c5652d6449a6_0000000000153
Zadania
RimqOYFfmLPPQ
Ćwiczenie 1
R1JKwoLtG7nMD
Ćwiczenie 2
R1Ry6rs2Civ7b1
Ćwiczenie 3
R1DdaLAHLQ6c71
Ćwiczenie 4
Gdzie znajduje się Mereworth Castle?
Gdzie znajduje się Mereworth Castle?
Do budowli przyporządkuj miejscowości, w których się znajdują.
Vicenza, Greenwich, Kent, Whitehall
Queen’s House
Banqueting House
Mereworth Castle
Villa Rotonda
Źródło: Michał Horbowicz.
RPfGEchgtUYk21
Ćwiczenie 5
R1Wq6Rn6gRfIg
Ćwiczenie 6
RtoJU85qZ7GQy
Ćwiczenie 7
Polecenie 1
R1Rldj844hqNP
mdb80c5652d6449a6_0000000000171
Słownik pojęć
Cinquecento
Cinquecento
w języku włoskim lata 1500, czyli XVI w. termin używany również w literaturze fachowej z zakresu historii sztuki na oznaczenie XVI w., jako okresu dojrzałego i późnego renesansu w sztuce włoskiej.
Łuk triumfalny
Łuk triumfalny
monumentalna budowla w kształcie bramy z otworem przelotowym zamkniętym łukowato, wznoszona dla uczczenia wybitnej osoby lub wydarzenia, opatrzona napisami dedykacyjnymi i przedstawieniami związanymi z przedmiotem czci. Wykształcił się w starożytnym Rzymie. Stosowany w architekturze nowożytnej dla upamiętnienia zwycięstw, uroczystych wjazdów itp. Motyw łuku triumfalnego wywarł wpływ na ukształtowanie elewacji budowli, ołtarzy, nagrobków.
Portyk
Portyk
zewnętrzna część budynku, otwarta przynajmniej z jednej strony kolumnadą lub rzędem filarów, sięgających jednej lub dwu kondygnacji, osłaniająca najczęściej główne wejście, często zwieńczona trójkątnym frontonem, wysunięta ku przodowi lub wgłębiona.
Wielki porządek
Wielki porządek
stosowany często w architekturze nowożytnej (zwany też kolosalnym) w którym kolumny lub pilastry ujmują kilka kondygnacji elewacji. Gdy porządek antyczny ma zastosowanie w jednej kondygnacji bywa zwany małym porządkiem.
Willa
Willa
w starożytnym Rzymie bogate założenie mieszkalne, miejskie lub wiejskie. Oprócz funkcji mieszkalnych, reprezentacyjnych, wypoczynkowych były także centrami produkcji rolnej. Do formy starożytnej nawiązywała architektura świecka renesansu, stąd rozpowszechnił się w całej Europie typ letniej willowej rezydencji.
Źródło:
encyklopedia.pwn.pl
mdb80c5652d6449a6_0000000000186
Galeria dzieł sztuki
RITjRtT5rTLTC1
R16Lb8TAThEsc1
ReWd9aNZwPh1h1
R1a6UlSxtgbFJ1
RcIHkMooHs0d71
R1bSJnbrwKklc1
mdb80c5652d6449a6_0000000000192
Bibliografia
Lewicka‑Morawska A., red.: Sztuka Świata Tom 8, Warszawa: Wydaw. Arkady, 2000
Historia Sztuki Świata, Tom 5 Barok, Warszawa: Wydaw. Muzo S.A., 2000
Koch W., Style w architekturze, Warszawa, 2017
Murray P., Architektura renesansu, Wrocław, 1999
Wzorniki architektoniczne doby klasycyzmu. Rozważania nad prospektywnym charakterem proponowanych rozwiązań, Ryszard Mączyński, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 2014, R. 62 Nr 4, s. 499‑526