Ważne daty 338 r. p.n.e. – bitwa pod Cheroneą, zwycięstwo Filipa II nad Atenami i Tebami.
337 r. p.n.e. – powstanie Związku Korynckiego.
336 r. p.n.e. – śmierć Filipa II Macedońskiego.
334 r. p.n.e. – początek wyprawy przeciw Persom, bitwa nad rzeką Granikos .
333 r. p.n.e. – bitwa pod Issos .
331 r. p.n.e. – bitwa pod Gaugamelą.
326 r. p.n.e. – bitwa nad rzeką Hydaspes .
323 r. p.n.e. – śmierć Aleksandra Macedońskiego.
Nauczysz się
Umiejscawiać w czasie okres panowania Aleksandra Wielkiego.
Wskazywać na mapie zasięg imperium Aleksandra.
Opowiadać o znaczeniu podbojów Aleksandra Wielkiego dla późniejszych dziejów Europy.
Wyjaśniać specyfikę kultury hellenistycznej.
Panowanie Filipa Macedońskiego Macedonia od VII wieku p.n.e. rządzona była przez dynastię Argeadów. Państwo to, choć kulturowo zbliżone do greckich miast‑państw, było jednak traktowane z rezerwą przez Hellenów. Do IV wieku p.n.e. nie odgrywało również istotnej roli. Zdecydowany wzrost znaczenia Argeadów nastąpił za panowania Filipa II Filip II Filipa II , który objął władzę nad krajem po nieudanych rządach swojego zmarłego brata Perdikkasa III. Filip rozpoczął swoje rządy od gruntownej reformy armii. Wzorując się na rozwiązaniach greckich, wprowadził m.in. falangę macedońską Falanga macedońska falangę macedońską . Charakterystycznym uzbrojeniem piechurów w ramach szyku była 5‑metrowa włócznia - sarissa Sarissa sarissa , dłuższa od tych, które wcześniej stosowali w falandze Grecy. Macedońska odmiana szyku była bardziej mobilna. Falangę osłaniali również lekkozbrojni piechurzy – peltaści Peltaści peltaści , wyposażeni w krótkie oszczepy, którymi rzucali w przeciwnika. Z rozkazu Filipa rozwijano także technikę budowy machin oblężniczych oraz flotę. Po tak zasadniczych zmianach w armii, Filip był gotowy do podboju Hellady.
R1V009Byj4tlM Czarno‑biała ilustracja Edmunda Olliera pod tytułem „Falanga macedońska” przedstawia grupę mężczyzn idących w szyku bojowym, jeden obok drugiego. Pierwszy rząd żołnierzy jest gotowy do walki – ich włócznie skierowane są w kierunku wroga, a tarcze znajdują się blisko ciał. Mężczyźni patrzą przed siebie, są ubrani w szaty sięgające przed kolana. Jeden z nich, wysunięty do przodu, jest odwrócony w stronę towarzyszy. Większość z nich to brodaci mężczyźni. Falanga stoi zwrócona przodem do widza, lekko odwrócona w lewą stronę. Mężczyzna z pierwszego planu odwrócony jest tyłem do obserwatora, zwrócony jest w kierunku falangi.
Edmund Ollier , „Falanga macedońska”, 1882 r., ilustracja z: „Cassell's illustrated universal history ”, s. 469, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Edmund Ollier, Falanga macedońska , 1882, Ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Macedonian_phalanx.jpg [dostęp 13.04.2021], domena publiczna. Skan z książki, wersja elektroniczna: https://archive.org/details/cassellsillustr02olligoog/page/n491/mode/1up.
RGGGHgVpQMnYy Fotografia przedstawia rzeźbę głowy Filipa II, króla Macedonii. Został on przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich kręconych włosach i średniej długości zaroście, jego twarz nie zdradza żadnych emocji. Rzeźba głowy jest uszkodzona, na nosie Filipa obecna jest skaza – odłupany fragment materiału.
Gunnar Bach Pedersen (fotograf), Rzeźba głowy Filipa II, króla Macedonii, ok. 336 r. p.n.e., Gliptoteka Ny Carlsberg , Kopenhaga, Dania, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Gunnar Bach-Pedersen, Popiersie Filipa II, króla Macedonii , 336, Rzeźba, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Filip_II_Macedonia.jpg [dostęp 13.03.2021], domena publiczna.
Władca Macedonii znał dobrze obyczaje Greków i ich taktykę wojenną, ponieważ przez kilka lat był zakładnikiem w Tebach. Posiadając odpowiednią wiedzę, wszedł w strategiczny sojusz z Tesalią, podporządkował sobie Trację i wkrótce zaczął zagrażać najsilniejszym greckim miastom‑państwom. Rosnące niebezpieczeństwo spowodowało, że Ateny i Teby zawarły sojusz przeciwko Filipowi. Do najważniejszego starcia doszło w 338 r p.n.e. pod Cheroneą. Władca Macedonii pokonał Tebańczyków i Ateńczyków i stał się hegemonem Hellady.
R1dbxXx5u6XCY Czarno‑biała ilustracja przedstawia falangę macedońską, czyli formację zbrojną wyposażoną w tarcze oraz bardzo długie włócznie. Żołnierze mają na głowach hełmy. W kilku przednich rzędach żołnierze stoją z włóczniami skierowanymi w stronę wroga, reszta formacji włócznie ma uniesione do góry. Mężczyźni stoją bardzo blisko siebie. Falanga zwrócona jest w lewą stronę.
Falanga macedońska, online‑skills, CC BY 3.0; opracowano na podstawie: Macedonian phalanx , 1984 r., ilustracja z May, Elmer; Stadler, Gerald; Votaw, John; Griess, Thomas, „Ancient and Medieval Warfare: The History of the Strategies, Tactics, and Leadership of Classical Warfare ”, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: online-skills, Falanga macedońska , 1984, Ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Makedonische_phalanx.png [dostęp 13.04.2021], domena publiczna. opracowano na podstawie: Macedonian phalanx, 1984 r., ilustracja z May, Elmer; Stadler, Gerald; Votaw, John; Griess, Thomas, „Ancient and Medieval Warfare: The History of the Strategies, Tactics, and Leadership of Classical Warfare.
Filip zwołał przedstawicieli państw greckich do Koryntu i powołał symmachię Symmachia symmachię zwaną Związkiem Korynckim Związek Koryncki Związkiem Korynckim , której odtąd przewodzić miał on sam. Członkowie związku podjęli również decyzję o zorganizowaniu wyprawy przeciw Persom. Jej oficjalnym powodem miało być pomszczenie zniszczenia Aten przez Kserksesa podczas wojen perskich. W rzeczywistości jednak, plan podboju imperium perskiego stanowił bardziej wyraz wielkich ambicji króla Macedonii niż wspólnej woli sprzysiężonych państw greckich. Ostatecznie Filip Macedoński zginął w zamachu na krótko przed rozpoczęciem kampanii.
Podboje Aleksandra Syn Filipa, Aleksander objął panowanie w wieku 20 lat, otoczony dworem i dowódcami swojego ojca. Od najmłodszych lat był jednak starannie przygotowywany do objęcia rządów, swoją edukację zawdzięczał m.in. sprowadzonemu do Pelli Arystotelesowi Arystoteles Arystotelesowi . Początek wyprawy przeciw Persom miał miejsce dwa lata po śmierci Filipa w 334 r. p.n.e. Podczas tych dwóch lat Aleksander potwierdził swoje prawo do panowania i kierowania Związkiem Korynckim. Stłumił także bunt Tebańczyków i dla przykładu doszczętnie zniszczył miasto.
R1YOakwkhNaSg Dzieło autorstwa Charlesa de Bruna pod tytułem „Bitwa pod Granikiem” przedstawia tytułową bitwę, w której starły się ze sobą dwie armie – macedońska i perska. Armią macedońską dowodził Aleksander, który jest widoczny w centrum obrazu. Aleksander siedzi na brązowym koniu, ubrany jest w srebrną zbroję i hełm z białym pióropuszem. W jednej dłoni trzyma miecz. Na jego plecach wisi bladoróżowa peleryna. Aleksander walczy z przeciwnikiem na koniu, który tratuje leżącego pod nim człowieka. Scena dzieje się nad rzeką, która widoczna jest na pierwszym planie. Za plecami Aleksandra odbywa się walka o jego życie. Jeden z Persów unosi w jego kierunku miecz, a macedoński żołnierz walczący u boku macedońskiego wodza odpycha perskiego napastnika i zadaje mu cios toporem. Otaczają ich inni walczący na zboczu wzgórza. Z prawej strony widoczne jest drzewo o zielonych liściach, a za walczącymi przedstawiono szczyty gór. Niebo jest zasnute jasnymi chmurami.
Charles de Brun , „Bitwa pod Granikiem”, 1665 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Charles de Brun, Bitwa pod Granikiem , 1665, Olej na płótnie, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Charles_Le_Brun,_Le_Passage_du_Granique,_1665.png [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
W początkowym etapie wyprawy wojska Aleksandra opanowały zachód Azji Mniejszej po zwycięskim starciu nad rzeką Granikos (334 r. p.n.e.). Podczas bitwy nieobecny był król perski Dariusz III Dariusz III Dariusz III , który dopiero w 333 r. p.n.e. wyruszył z Babilonu. Na jesieni do spotkania obu władców doszło pod Issos , gdzie armia perska, wspomagana siłami greckich najemników, miała z początku zdecydowaną przewagę. Wówczas Aleksander, wraz z oddziałem hetajrów Hetajrowie hetajrów (doborowej jazdy) podjął próbę bezpośredniego ataku na samego Dariusza, co zmusiło perskiego władcę do ucieczki z pola bitwy. Wywołane w ten sposób zamieszanie spowodowało odwrót armii perskiej i doprowadziło do zwycięstwa Macedończyków.
R1dwghSd8KyLh Dzieło autorstwa Jana Bruegela Starszego pod tytułem „Bitwa pod Issos ” przedstawia tytułową bitwę, w której starły się ze sobą dwie armie – macedońska z perską. Dzieło przedstawia tumult bitewny. Armią macedońską dowodził Aleksander, a perską, król Dariusz III, który znajduje się w centrum obrazu – siedzi na koniu. Dariusz został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku, ubrany w srebrny hełm, złotą zbroję, jasny płaszcz. W jednej dłoni trzyma miecz, a drugą trzyma lejce. Koń, na którym siedzi Dariusz jest białej maści, stoi na dwóch tylnych nogach, odwraca się w popłochu. Aleksander ubrany jest w szarą zbroję, w ręce trzyma tarczę oraz włócznię. Siedzi na czarnym koniu. Obok Dariusza obecni są jego żołnierze, każdy z nich walczy z napierającymi Macedończykami. Część walczących ma na sobie grafitowe zbroje, osłaniające przed ciosami. Grupa przeciwna odziana jest w szaty i hełmy. Z prawej strony przedstawiono jasny wysoki namiot.
Jan Bruegel Starszy, „Bitwa pod Issos ” (detal), 1602 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jan Bruegel Starszy, Bitwa pod Issos , 1602, Olej na płótnie, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:0_La_Bataille_d%27Issus_-_Jan_Brueghel_l%27Ancien_(d%C3%A9tail).JPG [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
RjN79JrGd6otr Mozaika pod tytułem „Bitwa pod Issos przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem, odnaleziona w 1831 roku podczas wykopalisk w Pompejach. Stanowi prawdopodobnie rzymską kopię obrazu Filoksenosa z Eretrii, który w czasach hellenistycznych przedstawił spotkanie dwóch władców na polu bitwy. Ilustracja interaktywna przedstawia uszkodzoną mozaikę nieznanego autora pod tytułem „Starcie Aleksandra z Dariuszem”. Z lewej strony dzieła obecny jest Aleksander jadący konno w kierunku Dariusza III. Aleksander został przedstawiony jako młody mężczyzna o długich brązowych włosach i bokobrodach, ubrany jest w srebrną zbroję z czerwonymi akcentami. Dariusz został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku, ubrany jest w złoty hełm, brązową koszulę. Dariusz siedzi na rydwanie i wydaje rozkazy swoim żołnierzom. Na polu bitwy leżą zwłoki poległych żołnierzy. W tle ukazane jest drzewo bez liści. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne warstwy. Pierwsza z nich: Aleksander Macedoński. Aleksander Macedoński razem z oddziałem hetajrów dokonuje szarży w kierunku rydwanu Dariusza. Władca został przedstawiony w pancerzu, ozdobionym głową Gorgony. Detal przedstawia zbliżenie na twarz i ciało Aleksandra Wielkiego. Kolejna interaktywna warstwa to: Dariusz III. Król perski Dariusz, ukazany został na rydwanie, który dokonuje gwałtownego zwrotu. Władca spogląda w kierunku Aleksandra i ginących żołnierzy perskich, którzy starają się bronić Dariusza. Detal przedstawia zbliżenie na twarz Dariusza III. Mężczyzna sprawia wrażenie przerażonego, gestykuluje dłońmi i wskazuje kierunek ataku wojskom. Następna warstwa brzmi: Drzewo bez liści, w interpretacji badaczy wskazuje na porę roku, w której stoczono bitwę. Stąd wniosek, że na mozaice przedstawiono bitwę pod Issos, która miała miejsce w listopadzie 333 roku p.n.e. Detal przedstawia widok na suche drzewo pozbawione liści. Ostatnią interaktywną warstwą jest: Na mozaice przedstawiono dynamiczny zwrot kwadrygi Dariusza. Za postacią Dariusza widzimy woźnicę, który wykonuje ryzykowny manewr.
Mozaika pod tytułem „Bitwa pod Issos przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem, odnaleziona w 1831 roku podczas wykopalisk w Pompejach. Stanowi prawdopodobnie rzymską kopię obrazu Filoksenosa z Eretrii, który w czasach hellenistycznych przedstawił spotkanie dwóch władców na polu bitwy. Ilustracja interaktywna przedstawia uszkodzoną mozaikę nieznanego autora pod tytułem „Starcie Aleksandra z Dariuszem”. Z lewej strony dzieła obecny jest Aleksander jadący konno w kierunku Dariusza III. Aleksander został przedstawiony jako młody mężczyzna o długich brązowych włosach i bokobrodach, ubrany jest w srebrną zbroję z czerwonymi akcentami. Dariusz został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku, ubrany jest w złoty hełm, brązową koszulę. Dariusz siedzi na rydwanie i wydaje rozkazy swoim żołnierzom. Na polu bitwy leżą zwłoki poległych żołnierzy. W tle ukazane jest drzewo bez liści. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne warstwy. Pierwsza z nich: Aleksander Macedoński. Aleksander Macedoński razem z oddziałem hetajrów dokonuje szarży w kierunku rydwanu Dariusza. Władca został przedstawiony w pancerzu, ozdobionym głową Gorgony. Detal przedstawia zbliżenie na twarz i ciało Aleksandra Wielkiego. Kolejna interaktywna warstwa to: Dariusz III. Król perski Dariusz, ukazany został na rydwanie, który dokonuje gwałtownego zwrotu. Władca spogląda w kierunku Aleksandra i ginących żołnierzy perskich, którzy starają się bronić Dariusza. Detal przedstawia zbliżenie na twarz Dariusza III. Mężczyzna sprawia wrażenie przerażonego, gestykuluje dłońmi i wskazuje kierunek ataku wojskom. Następna warstwa brzmi: Drzewo bez liści, w interpretacji badaczy wskazuje na porę roku, w której stoczono bitwę. Stąd wniosek, że na mozaice przedstawiono bitwę pod Issos, która miała miejsce w listopadzie 333 roku p.n.e. Detal przedstawia widok na suche drzewo pozbawione liści. Ostatnią interaktywną warstwą jest: Na mozaice przedstawiono dynamiczny zwrot kwadrygi Dariusza. Za postacią Dariusza widzimy woźnicę, który wykonuje ryzykowny manewr. Mozaika pod tytułem „Bitwa pod Issos ” przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem, odnaleziona w 1831 roku podczas wykopalisk w Pompejach. Stanowi prawdopodobnie rzymską kopię obrazu Filoksenosa z Eretrii, który w czasach hellenistycznych przedstawił spotkanie dwóch władców na polu bitwy. Pierwotny obraz został wykonany na zlecenie Kasandra, jednego z diadochów. Mozaika ma prawie trzy metry szerokości i ponad pięć metrów długości, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Magrippa, Mozaika pod tytułem „Bitwa pod Issos” przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem , Mozaika, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexandermosaic.jpg [dostęp 1.02.2022], licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 1
Uzasadnij w krótkiej notatce celowość zamieszczenia na pancerzu Aleksandra Wielkiego głowy Gorgony.
RD6VaojxoZoDv (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż podpowiedź Przypomnij sobie jaką moc miała głowa jednej z Gorgon w mitologii greckiej.
Polecenie 2
Odpowiedz na pytanie, skąd badacze mozaiki wysnuli wniosek, że ukazuje ona batalię pod Issos?
RWq0dOuLwzT5x (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż podpowiedź Przyjrzyj się przyrodzie przedstawionej na mozaice.
Polecenie 3
Na podstawie multimedium dokonaj krótkiego opisu przebiegu końcowego etapu bitwy pod Issos.
R16hNPEIaNoro (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż podpowiedź W swojej wypowiedzi zwróć uwagę na kogo naciera Aleksander ze swoją jazdą.
Następnie Aleksander podążył na południe, zajmując Tyr oraz Egipt, będący wcześniej perską satrapią Satrapia satrapią . Wówczas założył także pierwszą z wielu Aleksandrii Aleksandria Aleksandrii , nadając miastu swoje imię. Aleksandria w Egipcie miała stać się w późniejszych wiekach jednym z najważniejszych ośrodków hellenistycznej kultury, głównie za sprawą założonej tam później słynnej biblioteki.
Do kolejnego wielkiego starcia dwóch armii doszło w roku 331 p.n.e. pod Gaugamelą, gdzie Aleksander jeszcze raz był górą, ponownie zmuszając króla Dariusza do ucieczki. Zwycięzca nie podążył od razu za uciekającym perskim władcą. Najpierw wojska Aleksandra zajęły kolejno ośrodki – Babilon, Suzę i Persepolis . Dopiero potem syn Filipa udał się do wschodnich satrapii w poszukiwaniu Dariusza. Zanim go odnalazł, wielki król Persji został zdradzony i zabity przez jednego ze swoich poddanych.
R1YcV9ao3LzRc Dzieło autorstwa Giovanniego Antonio Pellegriniego pod tytułem „Aleksander i ciało Dariusza”. Obraz przedstawia Aleksandra stojącego nad ciałem Dariusza. Aleksander został namalowany jako młody mężczyzna o długich ciemnych włosach, ubrany w czerwoną szatę, do której przyczepiona została złota peleryna. Mężczyzna ma spuszczony wzrok, skierowany na Dariusza, zaczerwienioną twarz, a swoje dłonie opiera o łoże, na którym leży bezwładnie król perski Dariusz - mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości brązowych włosach i krótkim zaroście. Tors leżącego jest nagi, a jego dolne partie ciała okryte są szarym materiałem. Na drugim planie są dwaj żołnierze, towarzysze Aleksandra, którzy obserwują jego reakcję. Tło jest biało‑niebieskie.
Giovanni Antonio Pellegrini , „Aleksander i ciało Dariusza”, 1708 r., Muzeum Kunstpalast , Düsseldorf , Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Giovanni Antonio Pellegrini, Aleksander i ciało Dariusza , 1708, Olej na płótnie, Muzeum Kunstpalast, Düsseldorf, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Giovanni_Antonio_Pellegrini_-_Alexander_at_the_Corpse_of_the_Dead_Darius_-_Google_Art_Project.jpg [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
Najważniejsze bitwy Aleksandra Macedońskiego z Persami RNllR5OVMROkt Mapa interaktywna przedstawiająca pola bitew Aleksandra Macedońskiego z Persami. Na mapie w formie graficznej i tekstowej zaprezentowane zostały tereny Europy oraz Azji, które zostały podbite przez Aleksandra Macedońskiego. Mapa zawiera także zwięzły opis sytuacji poszczególnych bitew. Lądy ukazane w środku mapy są pomarańczowe, pozostałe zaznaczono na szaro. Morza, podpisane niebieskimi literami, są białe. Miasta oraz tereny są podpisane pogrubioną czcionką, a trasy zaznaczone strzałkami oraz okrągłymi znacznikami. Po prawej stronie znajdują się interaktywne pola tekstowe: „Bitwa pod Cheroneą”, po naciśnięciu pojawia się opis: w drugiej połowie IV wieku p.n.e. władca Macedonii Filip wszedł w strategiczny sojusz z Tesalią, podporządkował sobie Trację i wkrótce zaczął zagrażać najsilniejszym greckim miastom‑państwom. Ateny i Teby zawarły sojusz w walce z Filipem. Do najważniejszego starcia doszło w 338 r p.n.e. pod Cheroneą. Król Macedonii pokonał Tebańczyków i Ateńczyków i stał się hegemonem Hellady. Kolejnym interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Granikiem”, po jego naciśnięciu pojawia się opis: W początkowym etapie wyprawy przeciw Persom wojska Aleksandra opanowały zachód Azji Mniejszej po zwycięskim starciu nad rzeką Granikos (334 p.n.e.). Podczas bitwy nieobecny był król perski Dariusz III, który dopiero w 333 r. p.n.e. wyruszył z Babilonu. Kolejnym interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Issos”, po jego naciśnięciu pojawia się następujący opis: na jesieni 333 r. p.n.e. do spotkania obu władców doszło pod Issos, gdzie armia perska, wspomagana siłami greckich najemników, miała z początku zdecydowaną przewagę. Wówczas Aleksander, wraz z oddziałem hetajrów (doborowej jazdy) podjął próbę bezpośredniego ataku na samego Dariusza, co zmusiło perskiego władcę do ucieczki z pola bitwy. Wywołane w ten sposób zamieszanie spowodowało odwrót armii perskiej i doprowadziło do zwycięstwa Macedończyków. Następnym interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Gaugamelą”, po jego naciśnięciu pojawia się opis: W październiku 331 roku doszło do starcia armii Aleksandra Wielkiego z wojskami Dariusza III. Według wielu źródeł armia Aleksandra Macedońskiego dysponowała 47000 żołnierzami, zaś armia Dariusza III była ponad cztery razy większa, liczyła około 200000 żołnierzy. Armia Aleksandra Macedońskiego zdołała osłabić perską jazdę, a następnie piechotę. W wyniku zamieszania i druzgocącej porażki wojsk perskich Dariusz kolejny raz uciekł z pola bitwy. Ostatnim interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Nikają”, po jego naciśnięciu pojawia się opis: Wojsko Aleksandra dotarło do Pendżabu, gdzie nad rzeką Hydaspes w roku 326 p.n.e. pokonano tamtejszego władcę Porosa. Pokonany król miał uciekać przed Macedończykami na słoniu. Bitwa nad Hydaspesem stanowiła wspaniałe taktyczne zwycięstwo Aleksandra.
Mapa interaktywna przedstawiająca pola bitew Aleksandra Macedońskiego z Persami. Na mapie w formie graficznej i tekstowej zaprezentowane zostały tereny Europy oraz Azji, które zostały podbite przez Aleksandra Macedońskiego. Mapa zawiera także zwięzły opis sytuacji poszczególnych bitew. Lądy ukazane w środku mapy są pomarańczowe, pozostałe zaznaczono na szaro. Morza, podpisane niebieskimi literami, są białe. Miasta oraz tereny są podpisane pogrubioną czcionką, a trasy zaznaczone strzałkami oraz okrągłymi znacznikami. Po prawej stronie znajdują się interaktywne pola tekstowe: „Bitwa pod Cheroneą”, po naciśnięciu pojawia się opis: w drugiej połowie IV wieku p.n.e. władca Macedonii Filip wszedł w strategiczny sojusz z Tesalią, podporządkował sobie Trację i wkrótce zaczął zagrażać najsilniejszym greckim miastom‑państwom. Ateny i Teby zawarły sojusz w walce z Filipem. Do najważniejszego starcia doszło w 338 r p.n.e. pod Cheroneą. Król Macedonii pokonał Tebańczyków i Ateńczyków i stał się hegemonem Hellady. Kolejnym interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Granikiem”, po jego naciśnięciu pojawia się opis: W początkowym etapie wyprawy przeciw Persom wojska Aleksandra opanowały zachód Azji Mniejszej po zwycięskim starciu nad rzeką Granikos (334 p.n.e.). Podczas bitwy nieobecny był król perski Dariusz III, który dopiero w 333 r. p.n.e. wyruszył z Babilonu. Kolejnym interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Issos”, po jego naciśnięciu pojawia się następujący opis: na jesieni 333 r. p.n.e. do spotkania obu władców doszło pod Issos, gdzie armia perska, wspomagana siłami greckich najemników, miała z początku zdecydowaną przewagę. Wówczas Aleksander, wraz z oddziałem hetajrów (doborowej jazdy) podjął próbę bezpośredniego ataku na samego Dariusza, co zmusiło perskiego władcę do ucieczki z pola bitwy. Wywołane w ten sposób zamieszanie spowodowało odwrót armii perskiej i doprowadziło do zwycięstwa Macedończyków. Następnym interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Gaugamelą”, po jego naciśnięciu pojawia się opis: W październiku 331 roku doszło do starcia armii Aleksandra Wielkiego z wojskami Dariusza III. Według wielu źródeł armia Aleksandra Macedońskiego dysponowała 47000 żołnierzami, zaś armia Dariusza III była ponad cztery razy większa, liczyła około 200000 żołnierzy. Armia Aleksandra Macedońskiego zdołała osłabić perską jazdę, a następnie piechotę. W wyniku zamieszania i druzgocącej porażki wojsk perskich Dariusz kolejny raz uciekł z pola bitwy. Ostatnim interaktywnym polem jest: „Bitwa pod Nikają”, po jego naciśnięciu pojawia się opis: Wojsko Aleksandra dotarło do Pendżabu, gdzie nad rzeką Hydaspes w roku 326 p.n.e. pokonano tamtejszego władcę Porosa. Pokonany król miał uciekać przed Macedończykami na słoniu. Bitwa nad Hydaspesem stanowiła wspaniałe taktyczne zwycięstwo Aleksandra. Najważniejsze bitwy Aleksandra Macedońskiego z Persami, online‑skills. CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Najważniejsze bitwy Aleksandra Macedońskiego z Persami , Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4
Odpowiedz na pytanie, gdzie i kiedy rozegrała się bitwa, w której władca Macedonii Filip pokonał Ateńczyków.
RGyKDtR79yRkw (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż odpowiedź Bitwa ta miała miejsce pod Cheroneą w 338 r. p. n. e.
Polecenie 5
Wypisz, które obszary Aleksander Macedoński zdołał opanować przed ostatecznym pokonaniem i śmiercią Dariusza III.
RyViShzzPznet (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż odpowiedź Aleksander Wielki przed śmiercią Dariusza opanował całą Europę, północną Afrykę, wschodnie wybrzeża Morza Czarnego oraz część Azji, aż po Mezopotamię.
Polecenie 6
Odpowiedz na pytanie, podczas jakiej bitwy spotkali się osobiście królowie Aleksander Wielki i Dariusz?
R1KuXQsXfxWvx (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż odpowiedź Było to podczas bitwy pod Issos.
Wielkie imperium Aleksandra Po wojnie z Dariuszem III, Aleksander był władcą Macedonii, Hellady, Egiptu i obszarów dawnego imperium Achemenidów. Do sprawnego zarządzania tak wielkim obszarem potrzeba było odważnych decyzji politycznych. Król nie bał się czynić śmiałych gestów - przyjmował obyczaje swoich nowych poddanych, dopuścił do orientalizacji ceremoniału. Włączał również irańskich żołnierzy do swoich oddziałów. Z czasem wśród otoczenia władcy zaczęły pojawiać się głosy krytyki i sprzeciwu. Aleksander poślubił nawet Roksanę, córkę jednego ze wschodnich magnatów. Jednocześnie planował dalszy pochód na wschód, do Indii. Wojsko dotarło do Pendżabu, gdzie nad rzeką Hydaspes w roku 326 p.n.e. pokonano tamtejszego władcę Porosa Poros Porosa . Pokonany król miał uciekać przed Macedończykami na słoniu. Bitwa nad Hydaspesem stanowiła wspaniałe taktyczne zwycięstwo Aleksandra.
ROR7zUCBOK0tG Fotografia przedstawia srebrną monetę, na której znajdują się podobizny Aleksandra Macedońskiego i Porosa. Władca Macedonii ukazany został na koniu stającym dęba, a Poros siedzi na słoniu po prawej stronie monety. Jej brzegi nie tworzą idealnego okrągłego kształtu, widoczne są liczne ubytki, a cała moneta jest w kolorze jasnej miedzi. Fotografia została wykonana na białym tle.
PHGCOM (fotograf), Moneta przedstawiająca Aleksandra Wielkiego i króla Porosa na słoniu, ok. 322 r. p.n.e., wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: PHGCOM, Moneta przedstawiająca Aleksandra Wielkiego i króla Porosa na słoniu , Moneta, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexander_the_Great_fighting_King_Porus.jpg [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
Niedługo później, w okolicach rzeki Bjas, żołnierze odmówili królowi dalszego marszu, zmuszając go do powrotu do Suzy. Okres podbojów na wschodzie zakończył się w roku 324 p.n.e., lecz Aleksander planował już kolejne kampanie, tym razem na zachód od Macedonii i Hellady. Do wyprawy jednak nigdy nie doszło – wielki zdobywca nagle zachorował i zmarł w 323 r. p.n.e. Do dziś nie jest jasne, co stanowiło przyczynę śmierci.
R1DNrARnbNX9a Fotografia przedstawia popiersie umierającego Aleksandra Wielkiego, który został ukazany jako młody mężczyzna o długich kręconych włosach. Twarz Aleksandra uniesiona jest ku górze oraz w prawo, jego brwi są ściągnięte, a usta rozchylone. Na jego twarzy nie widać ubytków czy skaz, obecne jest jednak zabrudzenie na lewym policzku. Rzeźba wykonana jest z białego kamienia. Fotografia została wykonana na tle jasnej ściany.
Popiersie umierającego Aleksandra Wielkiego, II w. p.n.e., Narodowe Muzeum Azerbejdżanu, Baku, Azerbejdżan, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Urek Meniashvili, Popiersie umierającego Aleksandra Wielkiego , Rzeźba, Narodowe Muzeum Azerbejdżanu, Baku, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dying_Alexander.jpg [dostęp 13.04.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
Następcy Aleksandra i kultura hellenistyczna Po śmierci Aleksandra rozpoczął się okres walki o sukcesję pomiędzy jego dowódcami, określanymi w historii jako diadochowie Diadochowie diadochowie . W wyniku rywalizacji wielkie imperium rozpadło się, a w jego miejscu powstały nowe monarchie, zwane hellenistycznymi. Egipt opanował Ptolemeusz Ptolemeusz I Ptolemeusz z rodu Lagidów (tę monarchię określa się także państwem Ptolemeuszy). Macedonia rządzona była odtąd przez Antygonidów (od imienia dowódcy Antygonosa Antygonos I Antygonosa ), natomiast dawna Persja przez Seleukidów (od Seleukosa Seleukos Seleukosa ). Funkcjonujące na tych obszarach greckie miasta‑państwa stały się zależne od rządów dziedzicznych dynastii. W ten sposób rozpoczął się czas, nazywany w historii okresem hellenistycznym. W wyniku podbojów Aleksandra, kultura grecka zbliżyła się z cywilizacjami Wschodu (synkretyzm kulturowy), Egipt i Persja zaczęły przyjmować greckie wzorce. W hellenistycznych państwach zaczął dominować jeden język grecki w uproszczonym, wspólnym dialekcie (z greckiego: koinē ). Wpływowe ośrodki, takie jak Aleksandria i Pergamon z wielkimi bibliotekami, skupiały twórców nauki i sztuki. Rozwijały się badania nad literaturą (początki filologii jako nauki), studia filozoficzne, pojawili się pisarze eksperymentujący i tworzący nowe gatunki oraz nowe formy wyrazu w sztuce. Bogatą i różnorodną kulturę tego okresu określamy mianem kultury hellenistycznej. Za kres czasów hellenistycznych powszechnie uznaje się podporządkowanie Egiptu przez Rzym, co nastąpiło w roku 30 p.n.e.
Podsumowanie życia Aleksandra Wielkiego – film R1Dk3yMcoKK2o Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: „Film przedstawiający podsumowanie życia Aleksandra Wielkiego”.
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: „Film przedstawiający podsumowanie życia Aleksandra Wielkiego”.
Film przedstawiający podsumowanie życia Aleksandra Wielkiego, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Film przedstawiający podsumowanie życia Aleksandra Wielkiego , licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7
Wyjaśnij, jakie były najważniejsze przyczyny sukcesów militarnych Aleksandra Macedońskiego?
RjVRHjG09jZvk (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż odpowiedź Przyczyny sukcesów Aleksandra były złożone. Przede wszystkim władca ten był bardzo dobrze przygotowany do zarządzania państwem i działań militarnych. Do tego był bardzo odważny. Nie bez znaczenia był fakt, że armia macedońska była zaprawiona w boju. Posługiwała się formacją falangi, która praktycznie była nie do pokonania. W walkach z Persami Macedończycy mieli do czynienia ze słabszym przeciwnikiem, co ułatwiło im podboje na Wschodzie.
Polecenie 8
Podaj wymienione w materiale filmowym możliwe przyczyny śmierci Aleksandra Wielkiego.
Rha3QYgIu9oby (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż odpowiedź Przyczyn choroby, która doprowadziła do śmierci Aleksandra wymienia się wiele. Przede wszystkim był wycieńczony wieloletnią kampanią, nadużywał przy tym alkoholu. Nie można wykluczyć, że został otruty przez obawiających się kolejnej fali czystek dowódców jego armii (trucizna wlana do wina). Inne teorie mówią, że przyczyną śmierci Aleksandra mogło być niezamierzone przedawkowanie stosowanej wówczas jako lek białej ciemiężycy, która w mniejszych dawkach działa jako lekarstwo, lecz w większych zabija. W 2018 roku opublikowana została jeszcze inna hipoteza, wg której Aleksander cierpiał na zespół Guillaina‑Barrégo, schorzenie autoimmunologiczne, wskutek którego pod koniec życia doznał całkowitego paraliżu, który w połączeniu ze skrajnie spłyconym i spowolnionym oddechem i zanikiem reakcji na bodźce uznany mógł zostać przez starożytnych, nie dysponujących dokładniejszymi metodami, za objaw śmierci.
Polecenie 9
Sporządź krótką notatkę dotyczącą losów syna Aleksandra Wielkiego oraz baktryjskiej księżniczki Roksany – Aleksandra IV.
RRWf3i5Ji05l2 (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż odpowiedź Syn Aleksandra Wielkiego Aleksander IV przeżył zaledwie kilkanaście lat. Po śmierci ojca mieszkał z matką w Macedonii, a państwem rządzili w imieniu jego i Filipa kolejni namiestnicy. Wreszcie ok. roku 310 p.n.e. został uwięziony przez jednego z diadochów - Kasandra w twierdzy na Akropolu w Amfipolis i tam zamordowany.
Podsumowanie Postać Aleksandra Wielkiego inspirowała i rozbudzała wyobraźnię ludzi we wszystkich późniejszych epokach. Ten młody następca tronu w ciągu kilkunastu lat swoich rządów dokonał czegoś, co nie udało się nikomu wcześniej i nikomu po nim. Jako dowódca podbił niemal cały znany dotąd świat na wschód od Hellady. Wśród sobie współczesnych i potomnych zasłużył nie tylko na pamięć i uwielbienie. Połączył on Zachód ze Wschodem, trwale wpłynął na rozwój i szerzenie kultury greckiej, doczekał się również ubóstwienia. Odtąd zawsze już wymieniany będzie wśród najwybitniejszych dowódców i władców w historii świata.
Ćwiczenia RVOzS7OMj4EER 1
Ćwiczenie 1
Zdecyduj, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. W bitwie pod Cheroneą wojska Filipa II poniosły porażkę w walce z Atenami i Tebami, 2. Filip II dokonał udanej wyprawy przeciw królowi perskiemu Dariuszowi III, 3. Sarissa to długa włócznia, wykorzystywana przez macedońskich piechurów, 4. Filip II zreformował armię i stosował szyk bojowy zwany falangą macedońską FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. W bitwie pod Cheroneą wojska Filipa II poniosły porażkę w walce z Atenami i Tebami, 2. Filip II dokonał udanej wyprawy przeciw królowi perskiemu Dariuszowi III, 3. Sarissa to długa włócznia, wykorzystywana przez macedońskich piechurów, 4. Filip II zreformował armię i stosował szyk bojowy zwany falangą macedońską. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Zdecyduj, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. W bitwie pod Cheroneą wojska Filipa II poniosły porażkę w walce z Atenami i Tebami, 2. Filip II dokonał udanej wyprawy przeciw królowi perskiemu Dariuszowi III, 3. Sarissa to długa włócznia, wykorzystywana przez macedońskich piechurów, 4. Filip II zreformował armię i stosował szyk bojowy zwany falangą macedońską FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. W bitwie pod Cheroneą wojska Filipa II poniosły porażkę w walce z Atenami i Tebami, 2. Filip II dokonał udanej wyprawy przeciw królowi perskiemu Dariuszowi III, 3. Sarissa to długa włócznia, wykorzystywana przez macedońskich piechurów, 4. Filip II zreformował armię i stosował szyk bojowy zwany falangą macedońską. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1EE0Hp0J1AQC 1
Ćwiczenie 2
Do miejsc walk Macedończyków przyporządkuj odpowiednie daty. Cheronea Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. Granikos Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. Issos Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. Gaugamela Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Do miejsc walk Macedończyków przyporządkuj odpowiednie daty. Cheronea Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. Granikos Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. Issos Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. Gaugamela Możliwe odpowiedzi: 1. 333 r. p.n.e., 2. 338 r. p.n.e., 3. 331 r. p.n.e., 4. 334 r. p.n.e. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rgej8t4ETZP7E 1
Ćwiczenie 3
Na podstawie wiedzy zdobytej z filmu, wskaż datę oraz miejsce śmierci Aleksandra Wielkiego. Możliwe odpowiedzi: 1. Babilon, czerwiec 323 r. p.n.e., 2. Aleksandria, październik 233 r. p.n.e., 3. Suza, lipiec 234 r. p.n.e. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RsKH7yJEGQM0x 1
Ćwiczenie 3
Do ilustracji dobierz odpowiedni podpis.
Do ilustracji dobierz odpowiedni podpis.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RNQTZsXU6dAyn 1
Ćwiczenie 4
Hetajrowie to określenie: Możliwe odpowiedzi: 1. Doborowej jazdy, 2. Ciężkozbrojnych piechurów, 3. Lekkozbrojnych piechurów. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1YuTwLK0WwG2 1
Ćwiczenie 5
Wskaż imię greckiego filozofa, nauczyciela Aleksandra. Możliwe odpowiedzi: 1. Sokrates, 2. Platon, 3. Arystoteles. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RCxV13FnXLSTf 2
Ćwiczenie 6
Zdecyduj, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Aleksander poślubił księżniczkę baktryjską Roksanę, 2. W bitwie nad rzeką Hydaspes Macedończycy ponieśli klęskę, 3. Aleksander zginął pchnięty nożem przez jednego ze swoich dowódców FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Aleksander poślubił księżniczkę baktryjską Roksanę, 2. W bitwie nad rzeką Hydaspes Macedończycy ponieśli klęskę, 3. Aleksander zginął pchnięty nożem przez jednego ze swoich dowódców. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Zdecyduj, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Aleksander poślubił księżniczkę baktryjską Roksanę, 2. W bitwie nad rzeką Hydaspes Macedończycy ponieśli klęskę, 3. Aleksander zginął pchnięty nożem przez jednego ze swoich dowódców FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Aleksander poślubił księżniczkę baktryjską Roksanę, 2. W bitwie nad rzeką Hydaspes Macedończycy ponieśli klęskę, 3. Aleksander zginął pchnięty nożem przez jednego ze swoich dowódców. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ro5CO3sTNisWH 2
Ćwiczenie 7
Połącz opisy wydarzeń, z bitwą, której dotyczą. Cytowane fragmenty pochodzą z „Żywotów sławnych mężów” Plutarcha (Plutarch z Cheronei, „Żywoty sławnych mężów”, tłumaczenie: Tadeusz Sinko, Wrocław 1955). „Tymczasem Aleksander, skoro tylko opanował całą część kraju aż do Eufratu, ruszył bezzwłocznie przeciw Dariuszowi, który także szedł już na jego spotkanie, prowadząc z sobą milionową armię (…) i przyszło między nimi do wielkiej bitwy (…).” Możliwe odpowiedzi: 1. Bitwa pod Hydaspesem , 2. Bitwa pod Cheroneą, 3. Bitwa pod Gaugamelą „Zaraz też zorientował się Poros, że to sam Aleksander przeszedł już na drugą stronę. Ruszył zatem przeciw niemu z całą swą armią, pozostawiając nieliczne oddziały na brzegu celem przeszkadzania Macedończykom w przeprawie.” Możliwe odpowiedzi: 1. Bitwa pod Hydaspesem , 2. Bitwa pod Cheroneą, 3. Bitwa pod Gaugamelą „Brał też [Aleksander] udział w bitwie (…) przeciw wojskom helleńskim i pierwszy — jak podają — uderzył w tzw. święty hufiec tebański (…). Wszystko to zyskiwało mu, jak było widać, niezwykłą miłość ze strony ojca, który cieszył się nawet, że Macedończycy nazywają Aleksandra królem, a jego samego — wodzem.” Możliwe odpowiedzi: 1. Bitwa pod Hydaspesem , 2. Bitwa pod Cheroneą, 3. Bitwa pod Gaugamelą. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Połącz opisy wydarzeń, z bitwą, której dotyczą. Cytowane fragmenty pochodzą z „Żywotów sławnych mężów” Plutarcha (Plutarch z Cheronei, „Żywoty sławnych mężów”, tłumaczenie: Tadeusz Sinko, Wrocław 1955). „Tymczasem Aleksander, skoro tylko opanował całą część kraju aż do Eufratu, ruszył bezzwłocznie przeciw Dariuszowi, który także szedł już na jego spotkanie, prowadząc z sobą milionową armię (…) i przyszło między nimi do wielkiej bitwy (…).” Możliwe odpowiedzi: 1. Bitwa pod Hydaspesem , 2. Bitwa pod Cheroneą, 3. Bitwa pod Gaugamelą „Zaraz też zorientował się Poros, że to sam Aleksander przeszedł już na drugą stronę. Ruszył zatem przeciw niemu z całą swą armią, pozostawiając nieliczne oddziały na brzegu celem przeszkadzania Macedończykom w przeprawie.” Możliwe odpowiedzi: 1. Bitwa pod Hydaspesem , 2. Bitwa pod Cheroneą, 3. Bitwa pod Gaugamelą „Brał też [Aleksander] udział w bitwie (…) przeciw wojskom helleńskim i pierwszy — jak podają — uderzył w tzw. święty hufiec tebański (…). Wszystko to zyskiwało mu, jak było widać, niezwykłą miłość ze strony ojca, który cieszył się nawet, że Macedończycy nazywają Aleksandra królem, a jego samego — wodzem.” Możliwe odpowiedzi: 1. Bitwa pod Hydaspesem , 2. Bitwa pod Cheroneą, 3. Bitwa pod Gaugamelą. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 8
Uzasadnij wybór, jakiego dokonałeś w ćwiczeniu 7. Jakie informacje w tekście źródłowym pomogły Ci prawidłowo rozpoznać wydarzenia z poprzedniego ćwiczenia?
Ruhfm9tz32Sz5 (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż podpowiedź Porównaj fragmenty tekstu źródłowego z informacjami zawartymi w treści lekcji.
Pokaż rozwiązanie W opisie bitwy pod Cheroneą odnajdujemy informację, że była to walka przeciw Hellenom. W bitwie pod Gaugamelą Aleksander walczył z Dariuszem III, natomiast nad rzeką Hydaspes z Porosem.
R1AOitAtqXxWq 2
Ćwiczenie 9
Elementy do uszeregowania: 1. Zajęcie Egiptu przez Aleksandra, 2. Utworzenie Związku Korynckiego, 3. Bitwa nad rzeką Hydaspes , 4. Śmierć Aleksandra, 5. Śmierć Filipa II, 6. Bitwa pod Cheroneą, 7. Śmierć Dariusza III, 8. Początek wyprawy przeciw Persom. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Elementy do uszeregowania: 1. Zajęcie Egiptu przez Aleksandra, 2. Utworzenie Związku Korynckiego, 3. Bitwa nad rzeką Hydaspes , 4. Śmierć Aleksandra, 5. Śmierć Filipa II, 6. Bitwa pod Cheroneą, 7. Śmierć Dariusza III, 8. Początek wyprawy przeciw Persom. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1KAN9XLNlpG4 2
Ćwiczenie 10
Przyporządkuj postać historyczną do opisu. Dariusz III Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Filip II Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Arystoteles Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Poros Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Ptolemeusz I Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes . W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Przyporządkuj postać historyczną do opisu. Dariusz III Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Filip II Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Arystoteles Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Poros Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes Ptolemeusz I Możliwe odpowiedzi: 1. Ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów, 2. Król Macedonii, ojciec Aleksandra, 3. Jeden z dowódców Aleksandra, po jego śmierci zaczął panować w Egipcie, 4. Wybitny filozof grecki, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Macedońskiego, 5. Władca indyjski, pokonany przez Aleksandra nad rzeką Hydaspes . W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 11
Wyjaśnij, dlaczego Hektor, Aleksander Macedoński i Juliusz Cezar to trzej bohaterscy poganie. Odpowiedz na pytanie, dlaczego akurat te trzy osoby były w późniejszych wiekach razem przedstawiane i wspominane?
R183s2MZKzMuA (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż podpowiedź Poszukaj w opracowaniach lub sieci informacji na temat średniowiecznego toposu tak zwanych „dziewięciu bohaterów”.
Pokaż rozwiązanie Hektor, Aleksander Wielki oraz Juliusz Cezar - czyli bohater wojny trojańskiej, władca imperium macedońskiego oraz wielki wódz rzymski. Cała trójka stanowiła w epoce średniowiecza wzór antycznych bohaterów pogańskich. Oprócz nich wyróżniano jeszcze dwie bohaterskie triady: żydowską (Jozue, Dawid, Juda Machabeusz) oraz chrześcijańską (Król Artur, Karol Wielki, Gotfryd z Bouillon).
2
Ćwiczenie 11
Na XVI‑wiecznej ilustracji przedstawiono tzw. „trzech bohaterów pogańskich”. Ułóż puzzle i rozpoznaj przedstawione postaci. Wytłumacz, dlaczego akurat te trzy osoby były w późniejszych wiekach razem przedstawiane i wspominane?
Rw6YyclC3jxOg Na XVI‑wiecznej ilustracji przedstawiono tzw. „trzech bohaterów pogańskich”. Ułóż puzzle i rozpoznaj przedstawione postaci. Wytłumacz, dlaczego akurat te trzy osoby były w późniejszych wiekach razem przedstawiane i wspominane?
Na XVI‑wiecznej ilustracji przedstawiono tzw. „trzech bohaterów pogańskich”. Ułóż puzzle i rozpoznaj przedstawione postaci. Wytłumacz, dlaczego akurat te trzy osoby były w późniejszych wiekach razem przedstawiane i wspominane?
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1MklUuuugXiK (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Pokaż podpowiedź Poszukaj w opracowaniach lub sieci informacji na temat średniowiecznego toposu tak zwanych „dziewięciu bohaterów”.
Pokaż rozwiązanie Na ilustracji przedstawiono Hektora (z lewej), Aleksandra Wielkiego (w środku) oraz Juliusza Cezara (po prawej) - czyli bohatera wojny trojańskiej, władcę imperium macedońskiego oraz wielkiego wodza rzymskiego. Cała trójka stanowiła w epoce średniowiecza wzór antycznych bohaterów pogańskich. Oprócz nich wyróżniano jeszcze dwie bohaterskie triady: żydowską (Jozue, Dawid, Juda Machabeusz) oraz chrześcijańską (Król Artur, Karol Wielki, Gotfryd z Bouillon).
Słownik pojęć Aleksandria Aleksandria
miasto założone przez Aleksandra w 332 r. p.n.e. lub (według niektórych badaczy) rozbudowana na jego rozkaz osada egipska, której nadał swoje imię. W czasach hellenistycznych stanowiła jeden z najważniejszych ośrodków kultury, głównie za sprawą słynnej Biblioteki Aleksandryjskiej. Dziś drugie po Kairze największe miasto w Egipcie.
Antygonos I Antygonos I
jeden z diadochów, dowódców Aleksandra; założyciel dynastii Antygonidów, która w czasach hellenistycznych rządziła Macedonią.
RGa3C1jGOXp4n Fotografia przedstawia monetę o kształcie spłaszczonego okręgu. Na awersie monety znajduje się podobizna mężczyzny w średnim wieku, o długich włosach oraz dużym nosie. Widoczny jest jego profil. Na jego twarzy obecny jest uśmiech. Na rewersie monety widoczny jest szczupły mężczyzna siedzący na tronie. Jego lewa ręka jest uniesiona i skierowana do tyłu, a jego wzrok spoczywa na dużym ptaku, siedzącymi na prawej, wyciągniętej przed siebie, dłoni mężczyzny. Po obu stronach tej sceny znajdują się litery.
Moneta Antygonosa I, pomiędzy 306–270 r. p.n.e., forumancientcoins.com, CC BY 3.0
Źródło: Moneta Antygonosa I , 306, Moneta, dostępny w internecie: https://www.forumancientcoins.com/catalog/roman-and-greek-coins.asp?param=71048q00.jpg&vpar=552&zpg=82417&fld=https://www.forumancientcoins.com/Coins2/ [dostęp 15.04.2021], licencja: CC BY 3.0.
Arystoteles Arystoteles
wybitny filozof grecki, uczeń Platona, założyciel szkoły filozoficznej o nazwie Lykejon. Został sprowadzony do Pelli, gdzie stał się nauczycielem młodego Aleksandra.
RegfvDrlXHFrZ Fotografia przedstawia „Popiersie Arystotelesa” dłuta Lyspiosa. Arystoteles został ukazany jako mężczyzna w podeszłym wieku, o krótkich włosach i przystrzyżonym zaroście. Jego głowa odwrócona jest lekko ku lewej stronie. Na twarzy Arystotelesa widoczny jest delikatny uśmiech oraz liczne zmarszczki, jego usta są rozchylone. Popiersie jest wyraźnie uszkodzone, obecne są liczne ubytki na powierzchni materiału. Tło stanowi jasna ściana z licznymi przebarwieniami.
Lyspios , „Popiersie Arystotelesa”, pomiędzy 390–300 r. p.n.e., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.5
Źródło: Lyspios, Eric Gaba, Popiersie Arystotelesa , 390, Rzeźba, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aristoteles_Louvre.jpg [dostęp 15.04.2021], licencja: CC BY-SA 2.5.
Dariusz III Dariusz III
ostatni władca Persji z dynastii Achemenidów. Został zabity po bitwie pod Gaugamelą przez Bessosa, satrapę Baktrii. Chcąc połączyć rody Achemenidów i Argeadów, Aleksander poślubił jego córkę.
RpPcXIgkl8nuB Dzieło nieznanego autora przedstawia detal z mozaiki pod tytułem „Starcie Aleksandra z Dariuszem”. Na prezentowanym fragmencie mozaiki widoczny jest Dariusz, który został ukazany jako mężczyzna w podeszłym wieku odziany w złoty hełm, brązową szatę i brązową pelerynę. Dariusz siedzi na rydwanie i patrzy na swoich żołnierzy, kierując do nich prawą dłoń. W tle znajdują się liczni żołnierze perscy z wyciągniętymi do góry włóczniami. Za plecami Dariusza woźnica trzyma lejce i bicz; próbuje wykonać ostry manewr. Tło stanowi jasne, beżowe niebo.
Magrippa (fotograf), Mozaika przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem (detal), Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Magrippa, Mozaika przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem , Mozaika, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexandermosaic.jpg [dostęp 16.04.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
Diadochowie Diadochowie
R1LS58yt7Mt9E 1 Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa diadochowie, które w języku greckim brzmi: diadokchos.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa diadochowie, które w języku greckim brzmi: diadokchos.
Wymowa słowa diadochowie w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa diadochowie w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PEZXVY9zm
Wymowa słowa diadochowie w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa diadochowie w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa diadochowie, które w języku greckim brzmi: diadokchos.
(z greckiego: δ delta ι iota άδ delta ο omicron χ chi ο omicron ς, ὁ ; diādochos – następca), najbliżsi i najważniejsi dowódcy Aleksandra, po jego śmierci rozpoczęli rywalizację o podbite ziemie, którą określa się „wojną diadochów”.
Falanga macedońska Falanga macedońska
ulepszony przez Filipa II szyk bojowy, stosowany przez macedońską piechotę, wzorowany na sposobie walki Greków.
R1dbxXx5u6XCY Czarno‑biała ilustracja przedstawia falangę macedońską, czyli formację zbrojną wyposażoną w tarcze oraz bardzo długie włócznie. Żołnierze mają na głowach hełmy. W kilku przednich rzędach żołnierze stoją z włóczniami skierowanymi w stronę wroga, reszta formacji włócznie ma uniesione do góry. Mężczyźni stoją bardzo blisko siebie. Falanga zwrócona jest w lewą stronę.
Falanga macedońska, online‑skills, CC BY 3.0; opracowano na podstawie: Macedonian phalanx , 1984 r., ilustracja z May, Elmer; Stadler, Gerald; Votaw, John; Griess, Thomas, „Ancient and Medieval Warfare: The History of the Strategies, Tactics, and Leadership of Classical Warfare ”, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: online-skills, Falanga macedońska , 1984, Ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Makedonische_phalanx.png [dostęp 13.04.2021], domena publiczna. opracowano na podstawie: Macedonian phalanx, 1984 r., ilustracja z May, Elmer; Stadler, Gerald; Votaw, John; Griess, Thomas, „Ancient and Medieval Warfare: The History of the Strategies, Tactics, and Leadership of Classical Warfare.
Filip II Filip II
król Macedonii, wybitny strateg, któremu udało się podporządkować greckie miasta‑państwa; założyciel Związku Korynckiego, ojciec Aleksandra. Zginął w wyniku zamachu, z ręki jednego z gwardzistów.
RGGGHgVpQMnYy Fotografia przedstawia rzeźbę głowy Filipa II, króla Macedonii. Został on przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich kręconych włosach i średniej długości zaroście, jego twarz nie zdradza żadnych emocji. Rzeźba głowy jest uszkodzona, na nosie Filipa obecna jest skaza – odłupany fragment materiału.
Gunnar Bach Pedersen (fotograf), Rzeźba głowy Filipa II, króla Macedonii, ok. 336 r. p.n.e., Gliptoteka Ny Carlsberg , Kopenhaga, Dania, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Gunnar Bach-Pedersen, Popiersie Filipa II, króla Macedonii , 336, Rzeźba, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Filip_II_Macedonia.jpg [dostęp 13.03.2021], domena publiczna.
Hetajrowie Hetajrowie
RUP5uhRwYU3VN 1 Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa hetajrowie, które w języku greckim brzmi: hetajros.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa hetajrowie, które w języku greckim brzmi: hetajros.
Wymowa słowa hetajrowie w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa hetajrowie w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PEZXVY9zm
Wymowa słowa hetajrowie w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa hetajrowie w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa hetajrowie, które w języku greckim brzmi: hetajros.
(z greckiego: ἑτ tau α alfa ῖρ rho ο omicron ς ὁ ; hetaīros – towarzysz, przyjaciel) doborowa jazda macedońska, stanowiąca przyboczny oddział władcy i dowodzona przez niego.
R146hwWQlROyr Ilustracja Augusta Pertryla pod tytułem „Hejtarowie podczas szarży” przedstawia pędzącą jazdę konną starożytnej Macedonii. Każdy z czterech żołnierzy ubrany jest w zbroję i hełm z charakterystycznym pióropuszem. Jeźdźcy wyposażeni są w miecze oraz okrągłe tarcze. Koń jeźdźca przedstawionego na środku, pierwszego planu jest najciemniejszym elementem ilustracji. Jego miecz uniesiony jest w górze. Na drugim planie znajdują się pozostali jeźdźcy. Jeden z nich unosi włócznię w górę, pozostali trzymają ją skierowaną do przodu. Pod grafiką widnieje napis: <span lang='en''>The Companions.
August Pertryl , „Hetajrowie podczas szarży”, 1913 r., ilustracja z: Marshall Monroe Kirkman, „History of Alexander the Great ”, 1913 r., s. 107, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Marshall Monroe Kirkman, August Pertryl, Hetajrowie podczas szarży , 1913, Ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Companions_of_Alexander_the_Great.jpg [dostęp 16.04.2021], domena publiczna. ilustracja z: Marshall Monroe Kirkman, „History of Alexander the Great”, 1913 r., s. 107.
Peltaści Peltaści
RQqjIVHeh4nwj 1 Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa peltaści, które w języku greckim brzmi: peltastes.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa peltaści, które w języku greckim brzmi: peltastes.
Wymowa słowa peltaści w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa peltaści w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PEZXVY9zm
Wymowa słowa peltaści w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa peltaści w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa peltaści, które w języku greckim brzmi: peltastes.
(z greckiego: π pi ε epsilon λ lambda τ tau α alfa σ sigma τ tau ής, ὁ ; peltastēs ) lekkozbrojna piechota grecka, posługująca się krótkimi oszczepami, rzucanymi z dystansu. Charakterystyczna dla wojsk greckich, stosowana także w armii macedońskiej.
Poros Poros
władca indyjski, który stanął do walki z Aleksandrem nad rzeką Hydaspes i poniósł klęskę. W armii Porosa wykorzystywane były słonie bojowe.
ROR7zUCBOK0tG Fotografia przedstawia srebrną monetę, na której znajdują się podobizny Aleksandra Macedońskiego i Porosa. Władca Macedonii ukazany został na koniu stającym dęba, a Poros siedzi na słoniu po prawej stronie monety. Jej brzegi nie tworzą idealnego okrągłego kształtu, widoczne są liczne ubytki, a cała moneta jest w kolorze jasnej miedzi. Fotografia została wykonana na białym tle.
PHGCOM (fotograf), Moneta przedstawiająca Aleksandra Wielkiego i króla Porosa na słoniu, ok. 322 r. p.n.e., wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: PHGCOM, Moneta przedstawiająca Aleksandra Wielkiego i króla Porosa na słoniu , Moneta, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexander_the_Great_fighting_King_Porus.jpg [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
Ptolemeusz I Ptolemeusz I
jeden z diadochów, dowódców Aleksandra. Po śmierci Aleksandra on i jego potomkowie rządzili Egiptem. Okres rządów dynastii zakończył się wraz ze śmiercią słynnej Kleopatry VII w 30 r. p.n.e., kiedy Egipt opanowali Rzymianie.
R5AQ6UiwpwMMV Fotografia przedstawia popiersie Ptolemeusza, który został ukazany jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich włosach spiętych opaską oraz zaokrąglonej twarzy, niezdradzającej emocji. Autor skupił się na detalach twarzy, wyraźnie podkreślił kości policzkowe, brodę oraz usta i nos. Popiersie Ptolemeusza nie posiada większych ubytków czy odprysków, jedynie niektóre elementy odbiegają od jasnego koloru całości. Tło fotografii jest czarne.
Marie‑Lan Nguyen (fotograf), „Popiersie Ptolemeusza I”, pomiędzy 300–282 r. p.n.e., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Marie-Lan Nguyen, Popiersie Ptolemeusza I , 300, Rzeźba, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ptolemy_I_Soter_Louvre_Ma849.jpg [dostęp 16.04.2021], domena publiczna.
Sarissa Sarissa
R1SVhvEH6qTy0 1 Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa sarissa, które w języku łacińskim brzmi: sarissa.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa sarissa, które w języku łacińskim brzmi: sarissa.
Wymowa słowa sarissa w języku łacińskim, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa sarissa w języku łacińskim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PEZXVY9zm
Wymowa słowa sarissa w języku łacińskim, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa sarissa w języku łacińskim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa sarissa, które w języku łacińskim brzmi: sarissa.
(z greckiego: σ sigma άρ rho ι iota σ sigma α alfa , ἡ ; sārisa , łacińskie: sarissa ) charakterystyczna długa włócznia, wyposażenie hoplitów w falandze macedońskiej. Była dłuższa od włóczni stosowanych wcześniej w falandze Greków.
Satrapia Satrapia
okręg administracyjny w imperium perskim doby Achemenidów.
Seleukos Seleukos
jeden z diadochów, dowódców Aleksandra; założyciel dynastii Seleukidów, którzy po śmierci Aleksandra rządzili na ziemiach dawnej Persji.
R16JNJkJta4zY Fotografia przedstawia popiersie Seleukosa, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości kręconych włosach. Kąciki jego rozchylonych ust są delikatnie uniesione do góry. Ma duże, wyraźnie zarysowane oczy o brązowych źrenicach. Kontur oczu obramowany jest zielonym kolorem, co może sugerować łzy. Materiał, którego użyto do wykonania dzieła jest ciemnoszary, odbijający światło. Popiersie nie posiada widocznych ubytków, tylko delikatne odpryski na czole.
Massimo Finizio (fotograf), Popiersie Seleukosa, po 281 r. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0
Źródło: Massimo Finizio, Popiersie Seleukosa , Rzeźba, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Seleuco_I_Nicatore.JPG [dostęp 16.04.2021], licencja: CC BY-SA 2.0.
Symmachia Symmachia
RfbGbye6LTUxl 1 Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa symmachia, które w języku greckim brzmi: symmachija.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa symmachia, które w języku greckim brzmi: symmachija.
Wymowa słowa symmachia w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa symmachia w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PEZXVY9zm
Wymowa słowa symmachia w języku greckim, online-skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wymowa słowa symmachia w języku greckim , licencja: CC BY 3.0.
Nagranie dźwiękowe przedstawia wymowę słowa symmachia, które w języku greckim brzmi: symmachija.
(z greckiego: σ sigma υ upsilon μ mu μ mu α alfa χ chi ία alfa , ἡ ; symmachīa - przymierze wojskowe, sojusz, związek), związek zbrojny greckich miast‑państw (porównaj: Związek Morski, Związek Koryncki).
Związek Koryncki Związek Koryncki
zbrojny sojusz greckich miast‑państw z Macedonią, rządzoną przez Filipa II, utworzony w 337 r. p.n.e. po przegranej przez Greków bitwie pod Cheroneą. Najważniejszym celem utworzenia tej symmachii była organizacja wspólnej wyprawy przeciw Persom.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej , Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury , Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2003 r.
Notatki ucznia RhyvF2tMo9OXX (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Galeria
Przejdź do poprzedniej ilustracji
Przejdź do następnej ilustracji
R1V009Byj4tlM Czarno‑biała ilustracja Edmunda Olliera pod tytułem „Falanga macedońska” przedstawia grupę mężczyzn idących w szyku bojowym, jeden obok drugiego. Pierwszy rząd żołnierzy jest gotowy do walki – ich włócznie skierowane są w kierunku wroga, a tarcze znajdują się blisko ciał. Mężczyźni patrzą przed siebie, są ubrani w szaty sięgające przed kolana. Jeden z nich, wysunięty do przodu, jest odwrócony w stronę towarzyszy. Większość z nich to brodaci mężczyźni. Falanga stoi zwrócona przodem do widza, lekko odwrócona w lewą stronę. Mężczyzna z pierwszego planu odwrócony jest tyłem do obserwatora, zwrócony jest w kierunku falangi.
Edmund Ollier , „Falanga macedońska”, 1882 r., ilustracja z: „Cassell's illustrated universal history ”, s. 469, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Edmund Ollier, Falanga macedońska , 1882, Ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Macedonian_phalanx.jpg [dostęp 13.04.2021], domena publiczna. Skan z książki, wersja elektroniczna: https://archive.org/details/cassellsillustr02olligoog/page/n491/mode/1up.
RGGGHgVpQMnYy Fotografia przedstawia rzeźbę głowy Filipa II, króla Macedonii. Został on przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich kręconych włosach i średniej długości zaroście, jego twarz nie zdradza żadnych emocji. Rzeźba głowy jest uszkodzona, na nosie Filipa obecna jest skaza – odłupany fragment materiału.
Gunnar Bach Pedersen (fotograf), Rzeźba głowy Filipa II, króla Macedonii, ok. 336 r. p.n.e., Gliptoteka Ny Carlsberg , Kopenhaga, Dania, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Gunnar Bach-Pedersen, Popiersie Filipa II, króla Macedonii , 336, Rzeźba, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Filip_II_Macedonia.jpg [dostęp 13.03.2021], domena publiczna.
R1dbxXx5u6XCY Czarno‑biała ilustracja przedstawia falangę macedońską, czyli formację zbrojną wyposażoną w tarcze oraz bardzo długie włócznie. Żołnierze mają na głowach hełmy. W kilku przednich rzędach żołnierze stoją z włóczniami skierowanymi w stronę wroga, reszta formacji włócznie ma uniesione do góry. Mężczyźni stoją bardzo blisko siebie. Falanga zwrócona jest w lewą stronę.
Falanga macedońska, online‑skills, CC BY 3.0; opracowano na podstawie: Macedonian phalanx , 1984 r., ilustracja z May, Elmer; Stadler, Gerald; Votaw, John; Griess, Thomas, „Ancient and Medieval Warfare: The History of the Strategies, Tactics, and Leadership of Classical Warfare ”, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: online-skills, Falanga macedońska , 1984, Ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Makedonische_phalanx.png [dostęp 13.04.2021], domena publiczna. opracowano na podstawie: Macedonian phalanx, 1984 r., ilustracja z May, Elmer; Stadler, Gerald; Votaw, John; Griess, Thomas, „Ancient and Medieval Warfare: The History of the Strategies, Tactics, and Leadership of Classical Warfare.
R1YOakwkhNaSg Dzieło autorstwa Charlesa de Bruna pod tytułem „Bitwa pod Granikiem” przedstawia tytułową bitwę, w której starły się ze sobą dwie armie – macedońska i perska. Armią macedońską dowodził Aleksander, który jest widoczny w centrum obrazu. Aleksander siedzi na brązowym koniu, ubrany jest w srebrną zbroję i hełm z białym pióropuszem. W jednej dłoni trzyma miecz. Na jego plecach wisi bladoróżowa peleryna. Aleksander walczy z przeciwnikiem na koniu, który tratuje leżącego pod nim człowieka. Scena dzieje się nad rzeką, która widoczna jest na pierwszym planie. Za plecami Aleksandra odbywa się walka o jego życie. Jeden z Persów unosi w jego kierunku miecz, a macedoński żołnierz walczący u boku macedońskiego wodza odpycha perskiego napastnika i zadaje mu cios toporem. Otaczają ich inni walczący na zboczu wzgórza. Z prawej strony widoczne jest drzewo o zielonych liściach, a za walczącymi przedstawiono szczyty gór. Niebo jest zasnute jasnymi chmurami.
Charles de Brun , „Bitwa pod Granikiem”, 1665 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Charles de Brun, Bitwa pod Granikiem , 1665, Olej na płótnie, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Charles_Le_Brun,_Le_Passage_du_Granique,_1665.png [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
R1dwghSd8KyLh Dzieło autorstwa Jana Bruegela Starszego pod tytułem „Bitwa pod Issos ” przedstawia tytułową bitwę, w której starły się ze sobą dwie armie – macedońska z perską. Dzieło przedstawia tumult bitewny. Armią macedońską dowodził Aleksander, a perską, król Dariusz III, który znajduje się w centrum obrazu – siedzi na koniu. Dariusz został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku, ubrany w srebrny hełm, złotą zbroję, jasny płaszcz. W jednej dłoni trzyma miecz, a drugą trzyma lejce. Koń, na którym siedzi Dariusz jest białej maści, stoi na dwóch tylnych nogach, odwraca się w popłochu. Aleksander ubrany jest w szarą zbroję, w ręce trzyma tarczę oraz włócznię. Siedzi na czarnym koniu. Obok Dariusza obecni są jego żołnierze, każdy z nich walczy z napierającymi Macedończykami. Część walczących ma na sobie grafitowe zbroje, osłaniające przed ciosami. Grupa przeciwna odziana jest w szaty i hełmy. Z prawej strony przedstawiono jasny wysoki namiot.
Jan Bruegel Starszy, „Bitwa pod Issos ” (detal), 1602 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jan Bruegel Starszy, Bitwa pod Issos , 1602, Olej na płótnie, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:0_La_Bataille_d%27Issus_-_Jan_Brueghel_l%27Ancien_(d%C3%A9tail).JPG [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
R1RgobVnN4XSD Uszkodzona mozaika nieznanego autora pod tytułem „Starcie Aleksandra z Dariuszem”. Z lewej strony dzieła obecny jest Aleksander jadący konno w kierunku Dariusza III. Macedończyk został przedstawiony jako młody mężczyzna o długich brązowych włosach i bokobrodach, ubrany jest w srebrną zbroję z czerwonymi akcentami. Dariusz został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku, ubrany jest w złoty hełm, brązową koszulę. Dariusz siedzi na lektyce i wydaje rozkazy swoim żołnierzom. Na polu bitwy leżą zwłoki poległych żołnierzy.
Mozaika przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem, odnaleziona w 1831 roku podczas wykopalisk w Pompejach. Stanowi prawdopodobnie rzymską kopię obrazu Filoksenosa z Eretrii, który w czasach hellenistycznych przedstawił spotkanie dwóch władców na polu bitwy. Pierwotny obraz został wykonany na zlecenie Kasandra, jednego z diadochów. Mozaika ma prawie trzy metry szerokości i ponad pięć metrów długości, Narodowe Muzeum Arechologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
Źródło: Magrippa, Mozaika przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem, odnaleziona w 1831 roku podczas wykopalisk w Pompejach. , Mozaika, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexandermosaic.jpg [dostęp 16.04.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1YcV9ao3LzRc Dzieło autorstwa Giovanniego Antonio Pellegriniego pod tytułem „Aleksander i ciało Dariusza”. Obraz przedstawia Aleksandra stojącego nad ciałem Dariusza. Aleksander został namalowany jako młody mężczyzna o długich ciemnych włosach, ubrany w czerwoną szatę, do której przyczepiona została złota peleryna. Mężczyzna ma spuszczony wzrok, skierowany na Dariusza, zaczerwienioną twarz, a swoje dłonie opiera o łoże, na którym leży bezwładnie król perski Dariusz - mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości brązowych włosach i krótkim zaroście. Tors leżącego jest nagi, a jego dolne partie ciała okryte są szarym materiałem. Na drugim planie są dwaj żołnierze, towarzysze Aleksandra, którzy obserwują jego reakcję. Tło jest biało‑niebieskie.
Giovanni Antonio Pellegrini , „Aleksander i ciało Dariusza”, 1708 r., Muzeum Kunstpalast , Düsseldorf , Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Giovanni Antonio Pellegrini, Aleksander i ciało Dariusza , 1708, Olej na płótnie, Muzeum Kunstpalast, Düsseldorf, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Giovanni_Antonio_Pellegrini_-_Alexander_at_the_Corpse_of_the_Dead_Darius_-_Google_Art_Project.jpg [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
ROR7zUCBOK0tG Fotografia przedstawia srebrną monetę, na której znajdują się podobizny Aleksandra Macedońskiego i Porosa. Władca Macedonii ukazany został na koniu stającym dęba, a Poros siedzi na słoniu po prawej stronie monety. Jej brzegi nie tworzą idealnego okrągłego kształtu, widoczne są liczne ubytki, a cała moneta jest w kolorze jasnej miedzi. Fotografia została wykonana na białym tle.
PHGCOM (fotograf), Moneta przedstawiająca Aleksandra Wielkiego i króla Porosa na słoniu, ok. 322 r. p.n.e., wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: PHGCOM, Moneta przedstawiająca Aleksandra Wielkiego i króla Porosa na słoniu , Moneta, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexander_the_Great_fighting_King_Porus.jpg [dostęp 13.04.2021], domena publiczna.
R1DNrARnbNX9a Fotografia przedstawia popiersie umierającego Aleksandra Wielkiego, który został ukazany jako młody mężczyzna o długich kręconych włosach. Twarz Aleksandra uniesiona jest ku górze oraz w prawo, jego brwi są ściągnięte, a usta rozchylone. Na jego twarzy nie widać ubytków czy skaz, obecne jest jednak zabrudzenie na lewym policzku. Rzeźba wykonana jest z białego kamienia. Fotografia została wykonana na tle jasnej ściany.
Popiersie umierającego Aleksandra Wielkiego, II w. p.n.e., Narodowe Muzeum Azerbejdżanu, Baku, Azerbejdżan, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Urek Meniashvili, Popiersie umierającego Aleksandra Wielkiego , Rzeźba, Narodowe Muzeum Azerbejdżanu, Baku, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dying_Alexander.jpg [dostęp 13.04.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
R13FV669rsaQF Czarno‑biała ilustracja nieznanego autora przedstawia trzech znakomitych starożytnych wodzów. Od lewej: Hektora, Aleksandra Wielkiego oraz Juliusza Cezara. Każdy z wodzów ubrany jest w pełną zbroję płytową i kolczugę, są w średnim wieku, na twarzach mają zarost oraz wyraźne zmarszczki. Dwóch z nich - Hektor i Aleksander Wielki noszą na głowach hełmy, a Juliusz Cezar koronę. Każdy z wodzów trzyma tarczę oraz miecz przy pasie. Skierowani są ku sobie, jak gdyby rozmawiali. U góry widoczne są litery, układające się w napis w języku niemieckim.
Hans Burgkmair , „Hektor, Aleksander Wielki i Juliusz Cezar”, 1516 - 1519 r., Królewskie Muzeum Narodowe, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, CC0 1.0
Źródło: Hans Burgkmair, Hektor, Aleksander Wielki i Juliusz Cezar , 1516, Ilustracja, Królewskie Muzeum Narodowe, Amsterdam, Holandia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hector_van_Troje,_Alexander_de_Grote_en_Julius_Caesar_als_drie_helden_uit_de_Oudheid_Die_Drei_Gvten_Haiden_(titel_op_object)_Helden_en_Heldinnen_(serietitel),_RP-P-OB-4362.jpg [dostęp 6.05.2021], licencja: CC 0 1.0.
RGa3C1jGOXp4n Fotografia przedstawia monetę o kształcie spłaszczonego okręgu. Na awersie monety znajduje się podobizna mężczyzny w średnim wieku, o długich włosach oraz dużym nosie. Widoczny jest jego profil. Na jego twarzy obecny jest uśmiech. Na rewersie monety widoczny jest szczupły mężczyzna siedzący na tronie. Jego lewa ręka jest uniesiona i skierowana do tyłu, a jego wzrok spoczywa na dużym ptaku, siedzącymi na prawej, wyciągniętej przed siebie, dłoni mężczyzny. Po obu stronach tej sceny znajdują się litery.
Moneta Antygonosa I, pomiędzy 306–270 r. p.n.e., forumancientcoins.com, CC BY 3.0
Źródło: Moneta Antygonosa I , 306, Moneta, dostępny w internecie: https://www.forumancientcoins.com/catalog/roman-and-greek-coins.asp?param=71048q00.jpg&vpar=552&zpg=82417&fld=https://www.forumancientcoins.com/Coins2/ [dostęp 15.04.2021], licencja: CC BY 3.0.
RegfvDrlXHFrZ Fotografia przedstawia „Popiersie Arystotelesa” dłuta Lyspiosa. Arystoteles został ukazany jako mężczyzna w podeszłym wieku, o krótkich włosach i przystrzyżonym zaroście. Jego głowa odwrócona jest lekko ku lewej stronie. Na twarzy Arystotelesa widoczny jest delikatny uśmiech oraz liczne zmarszczki, jego usta są rozchylone. Popiersie jest wyraźnie uszkodzone, obecne są liczne ubytki na powierzchni materiału. Tło stanowi jasna ściana z licznymi przebarwieniami.
Lyspios , „Popiersie Arystotelesa”, pomiędzy 390–300 r. p.n.e., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.5
Źródło: Lyspios, Eric Gaba, Popiersie Arystotelesa , 390, Rzeźba, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aristoteles_Louvre.jpg [dostęp 15.04.2021], licencja: CC BY-SA 2.5.
RpPcXIgkl8nuB Dzieło nieznanego autora przedstawia detal z mozaiki pod tytułem „Starcie Aleksandra z Dariuszem”. Na prezentowanym fragmencie mozaiki widoczny jest Dariusz, który został ukazany jako mężczyzna w podeszłym wieku odziany w złoty hełm, brązową szatę i brązową pelerynę. Dariusz siedzi na rydwanie i patrzy na swoich żołnierzy, kierując do nich prawą dłoń. W tle znajdują się liczni żołnierze perscy z wyciągniętymi do góry włóczniami. Za plecami Dariusza woźnica trzyma lejce i bicz; próbuje wykonać ostry manewr. Tło stanowi jasne, beżowe niebo.
Magrippa (fotograf), Mozaika przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem (detal), Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Magrippa, Mozaika przedstawiająca starcie Aleksandra z Dariuszem , Mozaika, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alexandermosaic.jpg [dostęp 16.04.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
R146hwWQlROyr Ilustracja Augusta Pertryla pod tytułem „Hejtarowie podczas szarży” przedstawia pędzącą jazdę konną starożytnej Macedonii. Każdy z czterech żołnierzy ubrany jest w zbroję i hełm z charakterystycznym pióropuszem. Jeźdźcy wyposażeni są w miecze oraz okrągłe tarcze. Koń jeźdźca przedstawionego na środku, pierwszego planu jest najciemniejszym elementem ilustracji. Jego miecz uniesiony jest w górze. Na drugim planie znajdują się pozostali jeźdźcy. Jeden z nich unosi włócznię w górę, pozostali trzymają ją skierowaną do przodu. Pod grafiką widnieje napis: <span lang='en''>The Companions.
August Pertryl , „Hetajrowie podczas szarży”, 1913 r., ilustracja z: Marshall Monroe Kirkman, „History of Alexander the Great ”, 1913 r., s. 107, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Marshall Monroe Kirkman, August Pertryl, Hetajrowie podczas szarży , 1913, Ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Companions_of_Alexander_the_Great.jpg [dostęp 16.04.2021], domena publiczna. ilustracja z: Marshall Monroe Kirkman, „History of Alexander the Great”, 1913 r., s. 107.
R5AQ6UiwpwMMV Fotografia przedstawia popiersie Ptolemeusza, który został ukazany jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich włosach spiętych opaską oraz zaokrąglonej twarzy, niezdradzającej emocji. Autor skupił się na detalach twarzy, wyraźnie podkreślił kości policzkowe, brodę oraz usta i nos. Popiersie Ptolemeusza nie posiada większych ubytków czy odprysków, jedynie niektóre elementy odbiegają od jasnego koloru całości. Tło fotografii jest czarne.
Marie‑Lan Nguyen (fotograf), „Popiersie Ptolemeusza I”, pomiędzy 300–282 r. p.n.e., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Marie-Lan Nguyen, Popiersie Ptolemeusza I , 300, Rzeźba, Luwr, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ptolemy_I_Soter_Louvre_Ma849.jpg [dostęp 16.04.2021], domena publiczna.
R16JNJkJta4zY Fotografia przedstawia popiersie Seleukosa, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości kręconych włosach. Kąciki jego rozchylonych ust są delikatnie uniesione do góry. Ma duże, wyraźnie zarysowane oczy o brązowych źrenicach. Kontur oczu obramowany jest zielonym kolorem, co może sugerować łzy. Materiał, którego użyto do wykonania dzieła jest ciemnoszary, odbijający światło. Popiersie nie posiada widocznych ubytków, tylko delikatne odpryski na czole.
Massimo Finizio (fotograf), Popiersie Seleukosa, po 281 r. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0
Źródło: Massimo Finizio, Popiersie Seleukosa , Rzeźba, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Seleuco_I_Nicatore.JPG [dostęp 16.04.2021], licencja: CC BY-SA 2.0.
Bibliografia
Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury , Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2003 r.
Kulesza R., Aleksander Wielki , Wydawnictwo Mada, Warszawa 2009.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej , Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.
Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów , tłum. Tadeusz Sinko, Wrocław 1955
Wolski J., Historia powszechna. Starożytność , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020.
Ziółkowski A., Historia powszechna. Starożytność , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.