V/IV w. p.n.e. – okres, w którym żył i tworzył Antimachos z Kolofonu, poeta i filolof grecki, którego epos Thebais o wyprawie siedmiu przeciw Tebom ceniony był przez Platona
427‑347 p.n.e. – lata życia Platona, słynnego filozofa ateńskiego
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RRhW315EmYsS11
W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: j) formy imiesłowów: participium praesentis activi, participium perfecti passivi, participium futuri passivi (gerundivum).
Nauczysz się
konstruować formy gramatyczne imiesłowu przymiotnikowegoImiesłów przymiotnikowyimiesłowu przymiotnikowego czynnego;
wskazywać w tekście łacińskim imiesłowy przymiotnikoweImiesłów przymiotnikowyimiesłowy przymiotnikowe czynne i je tłumaczyć;
wykonywać zadania związane ze zrozumieniem tekstu w języku łacińskim;
rozpoznawać motyw Platona w sztuce.
Zapoznanie z tekstem łacińskim
RzZT7xWQIhJBk
Zapoznaj się z tekstem łacińskim p.t. Platō ūnus est prō centum mīlibus, przedstawiającym anegdotę z udziałem Antymacha i Platona.
Antimachus, poēta clārus, multīs audientibus carmen suum recitābat. Sed carmen longius erat et praeter Platōnem omnēs audientēs poētam legentem relīquērunt. Tum poēta „Recitāre nōn dēsinam, - inquit - ūnus enim Platō mihi est prō centum mīlibus audientium.
Antymachos (gr. Antimachos) z Kolofonu poeta i gramatyk grecki, (ur. ok. 440 p.n.e.); miał być przyjacielem Platona, nieco starszym od filozofa. Napisał obszerny epos mitologiczny Thebais (niezachowany), którego tematem są obie wojny tebańskie, oraz Lyde (również niezachowany), składający się z kilku ksiąg poemat elegijny, w którym pocieszał się po śmierci ukochanej rozpamiętywaniem nieszczęśliwych miłości znanych z mitu i legendy. Antymachos uchodzi za twórcę tzw. uczonej elegii, a tym samym za poprzednika poetów aleksandryjskich, dlatego był bardzo przez nich ceniony.
Prezentacja rzeźby Platon – Dionizos
RqLna9Zr01wwx1
ma75152aaadccca08_0000000000004
O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych., Państwowe Wydawnictwo Nau‑kowe, Warszawa 2012 r., s. 74
Zadania
RWVifHUEbpQVa
Ćwiczenie 1
RI7lv3ItXOpf5
Ćwiczenie 2
W anegdocie na temat Antimachosa i Platona pojawiły się przykłady użycia łacińskiego imiesłowu - participium praesentis āctīvī, czyli imiesłowu przymiotnikowego czynnego, który w języku polskim poznajemy po końcówce –ący, -ąca, -ące. Innym odpowiednikiem ppa w języku polskim jest imiesłów przysłówkowy zakończony na –ąc.
Oto formy participium praesentis āctīvī dla wszystkich czterech koniugacji:
Koniugacja I
laudāns, laudantis (Gen.) chwaląc(y)
Koniugacja II
monēns, monentis (Gen.) napominając(y)
Koniugacja III
vincēns, vincentis (Gen.) zwyciężając(y)
Koniugacja IV
pūniēns, pūnientis (Gen.) karząc(y)
Participium praesentis activi odmienia się według deklinacji III.
Jeżeli używamy p.p.a. w znaczeniu przymiotnikowym stosujemy typ samogłoskowy, np. sagitta ardenti - rozżarzoną strzałą, w znaczeniu imiesłowowym używamy odmiany typu mieszanego, np. sagitta ardente - płonącą strzałą.
R5JCSPmKXUpK4
Ćwiczenie 3
R1PAirnN7J1uR
Ćwiczenie 4
Dopasuj formy participium praesentis āctīvī do rzeczowników tak, by zgadzały się z nimi pod względem liczby, przypadka i rodzaju: magistrum Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium carmina Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium puellae Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium medicīs Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium philosophī Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium fābulārum Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium fēminā Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium
Dopasuj formy participium praesentis āctīvī do rzeczowników tak, by zgadzały się z nimi pod względem liczby, przypadka i rodzaju: magistrum Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium carmina Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium puellae Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium medicīs Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium philosophī Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium fābulārum Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium fēminā Możliwe odpowiedzi: 1. sapientis, 2. legentī, 3. monentem, 4. laudantia, 5. legente, 6. cūrantibus, 7. nārrantium
Dopasuj formy participium praesentis āctīvī do rzeczowników tak, by zgadzały się z nimi pod względem liczby, przypadka i rodzaju:
Przetłumacz sentencje łacińskie zawierające participium praesentis āctīvī na język polski.
Nocentem quī dēfendit, sibi crīmen parit.
Incīdis in Scyllam cupiēns vītāre Charybdim.
Tardē venientibus ossa.
Amantēs - āmentēs.
Amantium īrae - amōris integrātiō.
R1BVwZS0Jwi10
REJDYGP7OfJU4
Ćwiczenie 6
RidZZoCrhc0Py
Ćwiczenie 7
Słowniki
Słownik pojęć
Elegia
Elegia
w starożytnej poezji greckiej gatunek wywodzący się z pieśni żałobnej, obejmujący utwory o różnorodnej tematyce i nastroju, ujęte w formę dystychu elegijnego.
Imiesłów przymiotnikowy
Imiesłów przymiotnikowy
Przymiotnikowa forma czasownika, posiadająca formę czynną i bierną; odmieniają się jak przymiotniki.
Tenia
Tenia
(łac. taenia, gr. tajnia) wstążka z frędzelkami stanowiąca zakończenie przepaski na głowę. Nazwą tą określa się także wstążkę, która łączyła dwa końce honorowych lub biesiadnych wieńców; w ten sposób przytrzymywano je na głowie. Niekiedy taenia oznacza opaskę na głowę, na którą nawijano włosy.
Słownik łacińsko‑polski
R1QjTeewak8LC1
Galeria dzieł sztuki
R1IYSyyLZJwnp1
RAjpDCzZaFDp01
Ri7hyVClg2RId1
R1D1XszWJZBub1
Bibliografia
J. Wikarjak Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2012.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej,Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990.
Oryginalna azetka; Encyklopedia PWN,Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2016.