Patologie współczesnej władzy – jak walczyć z korupcją ?

Patologie współczesnej władzy – jak walczyć z korupcją ?

1. Cele lekcji:

a) Wiadomości

Po zakończonej lekcji uczeń:

- zna skutki korupcji z punktu widzenia dobra publicznego,

- rozumie znaczenie przestrzegania praw człowieka w społeczeństwie demokratycznym,

- rozumie znaczenie uczciwości w życiu społecznym,

- kojarzy terminy: łapówka, protekcja, przestępstwo.

b) Umiejętności

Po zakończonej lekcji uczeń:

- potrafi rozpoznać przejawy korupcji,

- potrafi podać przykłady korupcji z prasy, Internetu, życia codziennego,

- umie interpretować ze zrozumieniem artykuły kodeksu karnego,

- umie korzystać z tekstów źródłowych,

- umie konfrontować swoje poglądy z zapatrywaniami kolegów.

2. Metoda i forma pracy

- praca z tekstem źródłowym ( encyklopedia, artykuły prasowe);

- pogadanka,

- praca w grupach,

- dyskusja,

- burza mózgów,

- praca indywidualna,

- metaplan- podsumowanie.

3. Środki dydaktyczne

- encyklopedie, słowniki języka polskiego i wyrazów obcych (dostępne w bibliotece szkolnej),

- mity związane z korupcją (załącznik 1),

- hipotetyczne sytuacje korupcyjne (załącznik 2),

- wybrane artykuły Kodeksu Karnego (załącznik 3),

- artykuł prasowy na temat korupcji (załącznik 4),

- kartki dla każdego ucznia.

4. Przebieg lekcji

1. Uczniowie w klasie zastanawiają się co kryje się pod hasłem – korupcja - razem zbierają maksymalna liczbę pomysłów i skojarzeń, które zapisują na tablicy. Po wyczerpaniu skojarzeń , uczniowie zapoznają się z fragmentami tekstu (zawartego w załączniku 1) - prawdy i mity na temat korupcji i nowe pomysły zaczerpnięte z przeczytanego teksy dopisują do poprzednich na tablicy.

2. Uczniowie w parach pracują nad tekstem opisującym prawdy i mity o korupcji (załącznik 1) oraz przykładami zachowań korupcyjnych (załącznik 2), następnie toczy się dyskusja na temat:

a/ czy korupcji nie da się wyplenić z życia codziennego,

b/ jakie są metody walki z korupcją,

Wnioski z dyskusji zostają zapisane do zeszytów

3. Podział klasy na 4 grupy. Każda z nich wyszukuje z tekstów zawartych w załącznikach 3 następujące informacje:

1/ czego dotyczy fragment kodeksu karnego przypisany danej grupie,

2/ jaki można przytoczyć przykłady z życia codziennego adekwatne do danego fragmentu,

3/ pod jakimi postaciami może występować korupcja,

następne zapisuje je na arkuszach papieru. Przez przyczepianie arkuszy na tablicę tworzony jest metaplan.

4. Synteza wiadomości metodą burzy mózgów.

Wykorzystując wiadomości i umiejętności nabyte na lekcji uczniowie szukają pomysłów i odpowiedzi na pytania:

Jak mam walczyć z korupcją:

1/ czy bierne zachowanie wobec korupcji jest postawą właściwą,

2/ kto ponosi większą odpowiedzialność: ten kto daje czy ten kto bierze ?

3/ jak należy zachować się będąc świadkiem zachowania korupcyjnego.

5. Bibliografia

1. Kodeks karny

2. Moryksiewicz L., Pacholska M. − Wiedza o społeczeństwie, liceum ogólnokształcące, profilowane technikum, Arka, Poznań, 2002

3. Tomalska H. − Od pierwszych cywilizacji do czasów nowożytnych, Warszawa,1996

6. Załączniki

Załącznik 1

MITY ZWIĄZANE Z KORUPCJĄ

1. Korupcja może być korzystna – ożywia niesprawną machinę urzędniczą i przyczynia się do bardziej dynamicznego rozwoju ekonomicznego.

MIT Koszty społeczne poniesione w wyniku decyzji podjętej z przyczyn innych, niż merytoryczne, są wielokrotnie wyższe, niż ewentualne korzyści wynikające ze sprawności działania.

2. Drobna korupcja nikomu nie szkodzi – nie ma nic złego w tym, że dam kanarowi w łapę.

MIT System, w którym nie płacimy za bilety i od czasu do czasu wręczamy łapówkę kanarowi – niższą od przepisowej kary za jazdę na gapę – jest szkodliwy dla całego społeczeństwa, bowiem narażając na szkodę MZK (brak dochodów z biletów i z kar) zmuszamy je do podnoszenia cen biletów, uniemożliwiamy modernizację podnoszenia cen biletów, uniemożliwiamy modernizację pojazdów i podwyższenie pensji kierowcom (i kontrolerom). Ten sam mechanizm działa w przypadku każdej korupcji np. nieuczciwie wygranych przetargów – tracimy na tym wszyscy.

3. Ludzie dają się korumpować, bo za mało zarabiają.

MIT Decyzja o tym, czy dać / wziąć łapówkę odwołuje się do naszego systemu wartości – jest wyborem moralnym, nie finansowym ( najlepszy dowód, że w afery finansowe bywają wplątani urzędnicy wszystkich szczebli – ci o stosunkowo niskich i bardzo wysokich dochodach).

4. Grzeszy tylko ten, kto bierze.

MIT Prawo mówi o korupcji czynnej (dawanie) i biernej (branie) – obie są karalne.

5. Korupcja jest wszędzie taka sama.

MIT Istnieją państwa (choćby Dania), w których korupcja zauważana jest na minimalnym poziomie, a wśród obywateli nie ma praktycznie najmniejszego przyzwolenia na takie praktyki. W innych – np. w Hong Kongu – udało się ją zdecydowanie ograniczyć.

6. Przeciętny obywatel jest wobec korupcji całkowicie bezradny.

MIT Masz wiele możliwości działania – nie musisz się zgadzać na korupcję. Możesz włączyć się w działania organizacji zwalczających to szkodliwe zjawisko, a przede wszystkim nie musisz dawać ani brać łapówek!

7. Korupcji nie da się zwalczyć, bo wynika ze złego prawodawstwa.

MIT Większość podejmowanych przez nas decyzji jest kwestią indywidualnego wyboru – nasz system wartości, nie wadliwe prawo, są tą ostatnią instancją, od której zależy decyzja, czy dać lub wziąć łapówkę.

8. Korupcja jest uwarunkowana kulturowo.

MIT Kulturę życia społecznego należy kształtować – jest to zadanie długofalowe, ale możliwe do wykonania.

9. Korupcji nie da się udowodnić, gdyż obu stronom (dającej i biorącej) zależy na tym, żeby rzecz się nie wydała.

ALE: Można i trzeba dążyć do tego, aby ludzie przerywali “zmowę milczenia”. W końcu osoba, która po raz dziesiąty zmuszana jest do wręczenia łapówki prędzej czy później zechce całą rzecz ujawnić.

10. Nie da się przekonać ludzi, żeby nie dawali łapówek.

MIT Muszą tylko zrozumieć, że mimo doraźnej korzyści, w ogólnym rozrachunku tylko na tym tracą, że są po prostu okradani.

źródło: Fragment referatu, Ewa Idźkowska

Załącznik 2

Firma “Telekomstar”, uczestnicząca w przetargu, który ma rozstrzygnąć, kto otrzyma zamówienie na założenie Internetu w urzędzie miasta, ofiarowała członkom komisji telefony komórkowe. Jak wyjaśniła, chciała ułatwić im pracę.

Matka Piotra zachorowała i znalazła się w szpitalu. Syn, prosząc pielęgniarkę, by w czasie swojego dyżuru szczególnie troskliwie zajęła się matką, wręczył jej 300 zł.

Na zakończenie roku szkolnego klasa IV a ofiarowała swej wychowawczyni ogromny bukiet kwiatów i prezent w postaci portretu martwej natury .

Dyrektorem spółki „Wodociągi Miejskie” w pewnym mieście został bratanek prezydenta tegoż miasta.

Krzysztof nie zdążył kupić biletu w kasie na stacji i został zatrzymany przez konduktora w czasie kontroli biletów. Konduktor zaproponował, że weźmie od niego za przejazd tylko połowę ceny, ale bez wypisywania biletu.

Radni umówili się z dyrektorem hotelu w którym przebywali w czasie pobytu na konferencji, że dostaną od niego rachunek na kwotę dwa razy większą od rzeczywistych kosztów.

Sędzia został zaproszony na kolację do eleganckiej restauracji przez biznesmena, oskarżonego o poważne przestępstwo podatkowe.

Lekarze z ośrodka zdrowia „Eskupulap” wyjechali za pieniądze znanej firmy farmaceutycznej na wyspy Bahama na konferencje medyczną.

źródło: wymyślone przeze mnie hipotetyczne sytuacje

Załącznik 3

Grupa I

Art.228

§ 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 .

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda.

Grupa II

Art.229

§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4. Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12 .

Grupa III

Art.296a

§ 1. Kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub mając, z racji zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji, istotny wpływ na podejmowanie decyzji związanych z działalnością takiej jednostki przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za zachowanie mogące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo za czyn nieuczciwej konkurencji lub za niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru usługi lub świadczenia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 mies. do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w § 1 udziela, albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej.

Grupa IV

Art.305

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udaremnia lub utrudnia przetarg publiczny, albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając na szkodę właściciela mienia, albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w związku z publicznym przetargiem rozpowszechnia informacje lub przemilcza istotne okoliczności mające znaczenie dla zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu, albo wchodzi w porozumienie z inną osobą, działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany.

źródło: wybrane artykuły Kodeksu Karnego

Załącznik 4

Firmy farmaceutyczne sponsorują lekarzy

Za pracę specjalistów przyjmujących pacjentów w polickiej przychodni publicznej przez osiem miesięcy płaciły koncerny farmaceutyczne. Według Narodowego Funduszu Zdrowia to jawna korupcja, tymczasem kierowniczka placówki nie widzi w tym nic złego.

Polvita jest niewielką placówką podstawowej opieki zdrowotnej, a mimo to pacjenci mogą w niej korzystać z porad licznych specjalistów: od osteoporozy, alergologa, pulmonologa, kardiologa i diabetologa. Wizyty są darmowe. Za usługi lekarzy nie płaci też przychodnia ani szczeciński oddział Narodowego Funduszu Zdrowia. Ich działalność finansują firmy farmaceutyczne.

O sponsoringu lekarzy w Policach poinformował nas jeden z czytelników „Gazety”. W jego przypadku chodziło o alergologa.

- Mam 16‑letnią córkę, która cierpi na całoroczne uczulenie. Od czerwca leczyła się w Polvicie u dr. Sieczki, ale w listopadzie lekarz zniknął. W Policach nie ma innego takiego specjalisty i teraz córka musi dojeżdżać do Szczecina, żeby kontynuować kurację - opowiada Jerzy S. - W przychodni powiedzieli mi, że alergolog nie będzie przyjmował, bo NFZ nie płaci za jego konsultacje. Nie wiedziałem, że to lekarz opłacany przez firmę produkującą leki.

- To prawda. Lekarz przyjeżdżał do naszych pacjentów raz w tygodniu z ramienia firmy Astra Zeneca. Nie wiem, skąd ona jest, bo kontaktowałam się jedynie z jej przedstawicielem, który stwierdził, że jest koniec roku i nie ma już pieniędzy na dalszy sponsoring - przyznaje kierowniczka Polvity Danuta Bychawska. - Narzekający pacjenci są bez serca, przecież gdyby nie Astra, w ogóle nie mieliby specjalisty.

źródło: artykuł z Gazeta Wyborczej, 25 listopada 2003r.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak