Pejzaż malarski jako wyraz romantycznej koncepcji przyrody i życia.
Pejzaż malarski jako wyraz romantycznej koncepcji przyrody i życia
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
podaje definicję panteizmu,
zna cechy romantycznego pejzażu,
wymienia różnice między antropocentryczną a naturocentryczną koncepcją pojmowania przyrody,
zna i rozumie pojęcie historiozofii.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
czytać różne teksty kultury,
dostrzegać analogie między malarstwem a poezją,
opisywać dzieło malarskie,
wskazać cechy romantycznego pejzażu w dziełach plastycznych i poetyckich,
poprawnie i świadomie posługiwać się pojęciami panteizm, antropocentryzm naturocentryzm, historiozofia.
2. Metoda i forma pracy
Poszukująca, praca z tekstem, pytania pomocnicze, dyskusja, praca ze słownikiem.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik do kształcenia literackiego, materiały przygotowane przez nauczyciela, Słownik filozoficzny, reprodukcje pejzaży Caspara Davida Friedricha.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel prosi o zapoznanie się z – zamieszczonym w podręczniku – fragmentem książki Aliny Kowalczykowej Pejzaż romantyczny.
[A. Biała, A. Krawczyk, Język, literatura, kultura. Wypisy i zadania. Podręcznik do języka polskiego dla klasy 1, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2002, s. 348‑354.]
b) Faza realizacyjna
Prowadzący wyjaśnia temat i cel lekcji, a potem podaje polecenia do tekstu:
Przypomnij podstawowe założenia malarstwa klasycystycznego.
Jak zmieniły się relacje człowieka z przyrodą? Porównaj ujęcie klasyczne
z romantycznym – weź pod uwagę koncepcje antropocentryzmu i naturocentryzmu.Wyjaśnij pojęcie panteizm. Jak wiązało się ono z romantycznym ujmowaniem natury?
Panteizm – jest teorią filozoficzną, według której Bóg tożsamy jest ze światem, to znaczy, że istnieje On wewnątrz świata, a nie ponad światem czy obok niego. [G. Vesey, P. Foulkes, Collins. Słownik encyklopedyczny. Filozofia, Wydawnictwo RTW, 1997, s. 237] |
Określ koncepcję sztuki, jaką głosił główny przedstawiciel romantycznego malarstwa pejzażowego – Caspar David Friedrich.
Wyjaśnij, na czym polegała specyfika malarstwa tego pejzażysty. Zwróć uwagę między innymi na stosowaną przez niego kolorystykę, operowanie światłem, formę ukazywania elementów krajobrazu.
Dlaczego o krajobrazach Friedricha można powiedzieć, że są natchnione i tajemnicze?
Na czym polega zastosowane przez malarza odwrócenie perspektywy?
Obraz Krzyż w górach określa się programowym manifestem romantycznego krajobrazu [sformułowanie Aliny Kowalczykowej]. Wyjaśnij dlaczego.
Wyjaśnij pojęcie historiozofii. Na czym polega jej rola w malarstwie Friedriecha?
Historiozofia – refleksja filozoficzna nad historią, doszukująca się podstawowego kierunku rozwoju ludzkości bądź prawidłowości występujących w dziejach, a najogólniej „sensu dziejów”. Przekonanie, że dzieje mają jakiś dający się odczytać sens, wiąże się z założeniem, że bieg dziejów zmierza do celu, który będzie zarazem kresem zła i cierpień, albo z wiarą, że wydarzenia historyczne są przejawami działania transcendentnego bytu, Boga, albo z tezą, że w dziejach występują związki przyczynowo‑skutkowe, pozwalające ustalić konieczne i powszechne prawa rządzące światem, a tym samym umożliwiające prognozowanie historyczne, albo w końcu z teorią, że pomiędzy faktami historycznymi czy nawet całymi epokami występują strukturalne analogie. [G. Vesey, P. Foulkes, Collins. Słownik encyklopedyczny. Filozofia, Wydawnictwo RTW, 1997, s. 132.] |
Opisz wizerunek i określ funkcję człowieka w oglądanych przez ciebie pejzażach.
Jaką rolę w romantycznym krajobrazie odgrywały ruiny?
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje lekcję, wyjaśnia pracę domową.
5. Bibliografia
Biała A., Krawczyk A., Język, literatura, kultura. Wypisy i zadania. Podręcznik do języka polskiego dla klasy 1, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2002.
Vesey G., Foulkes P., Collins. Słownik encyklopedyczny. Filozofia, Wydawnictwo RTW, Warszawa 1997.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Przeczytaj uważnie – znajdujące się w podręczniku – Sonety krymskie Adama Mickiewicza. Wskaż analogie między poetyckim obrazem natury a malarskim ujęciem pejzażu Caspara Friedricha.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak