Performance jako działanie artystyczne
Ważne daty
1959 – wystawa Kaprowa 18 Happenings in 6 parts w Galerii Reuben w Nowym Jorku
1963‑1981 – sympozjum Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach
1978 – festiwal I AM International Artists Meeting w Galerii Remont w Warszawie
1979 – powstanie grupy Łódź Kaliska; organizowanie happeningów, akcji, fotografii inscenizowanej
1981 – festiwal Performance/Manifestacje w Krakowie
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.
7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie.
rozpoznawać i charakteryzować działania artystyczne, których nie zalicza się do tradycyjnych wypowiedzi artystycznych;
opowiadać o rozwoju sztuki performance w Polsce;
charakteryzować twórczość czołowych przedstawicieli polskiego performance’u.
Performance - próba definicji
Performance to rodzaj ulotnych działań wykonywanych przez artystę w obecności widzów bądź przed kamerą. Ciało performera staje się zarówno podmiotem, jak i przedmiotem w kreowanej przez niego sytuacji artystycznej. Podczas wystąpienia performer jest zarazem twórcą, narzędziem jak i materią sztuki. Psychika i cielesność – ruch, mimika, gest- łączą się ze sobą tworząc spójną całość. Działanie odbywa się w ściśle określonym kontekście czasu i przestrzeni, czasem z wykorzystaniem jakiś rekwizytów, realizowane według wcześniej przygotowanego scenariusza. Tematem performance’u może być każde dowolne zagadnienie, które zainteresuje artystę. Cechami charakterystycznymi tego działania artystycznego są procesualność, jednorazowość, ulotność i osobiste zaangażowanie artysty.
Dwa źródła Performance'u
Performance jest gatunkiem artystycznym, który ma podwójne korzenie. Z teatru wywodzi się jego widowiskowy i zbliżony do scenicznego charakter.
Drugim źródłem powstania performance’u są sztuki plastyczne, zwłaszcza malarstwo gestu, konceptualizmkonceptualizm i body art, w których akcent przesunięty jest z dzieła sztuki, czyli efektu pracy, na sam proces twórczy.
Sztuka Performance'u w Polsce
W Polsce po raz pierwszy użyto terminu performance podczas festiwalu IAM. International Artists Meeting zorganizowanego przez Henryka Gajewskiego w studenckiej Galerii Riwiera–Remont w Warszawie w dniach 28 marca – 6 kwietnia 1978 roku. W 1981 roku w Krakowie odbył się festiwal Performance/Manifestacje, czyli pierwsza szeroka prezentacja polskiego tego typu działania. Od początku lat osiemdziesiątych XX wieku pojawiły się one podczas wystąpień artystów na Międzynarodowych Spotkaniach Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach. Najbardziej znanymi przedstawicielami performance'u w Polsce są: Zbigniew Warpechowski, Ewa Partum, Jerzy Bereś i Oskar Dawicki.
Zbigniew Warpechowski urodził się w 1938 roku. W latach 1956‑62 studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej. Jest jednym z pierwszych polskich artystów, którzy zainteresowali się sztuką performance. Działanie to traktował jako filozoficzne, podyktowane potrzebą duchową bądź intelektualną. Prezentował je zawsze na żywo, w obecności publiczności, dopuszczając element improwizacji i nierzadko balansując na granicy ryzyka i niebezpieczeństwa.
Ewa Partum urodziła się w 1945 roku. W latach 1963‑65 studiowała malarstwo w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, a w latach 1965‑70 obroniła dyplom na wydziale malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jej twórczość koncentrowała się wokół realizacji konceptualnych. Od początku lat siedemdziesiątych tworzyła tzw. poezję aktywną, będącą przełożeniem języka poetyckiego na działanie artystyczne. Najbardziej znaną jej realizacją jest powtarzany wielokrotnie i w różnych miejscach Poemat Ewy. Podczas działania artystka wykorzystywała powycinane z białego brystolu szablony liter , które rozrzucane, tworzyły przypadkowe hasła. Swoje performance wykonywała zarówno w przestrzeni ach zamkniętych, np. w galerii czy muzeum, jak również w otwartej, na wolnym powietrzu, nadając im wymiar społeczny.Artystka jest uznawana za pionierkę sztuki feministycznejsztuki feministycznej w Polsce. Jej realizacje dotykają problemu funkcjonowania kobiet w społeczeństwie, stereotypów związanych z cielesnością, macierzyństwem i małżeństwem.
Jerzy Bereś urodził się w 1930 roku, zmarł w 2012. W 1956 roku ukończył studia z zakresu rzeźby na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierownictwem Xawerego Dunikowskiego. Początkowo zajmował się tylko rzeźbą. Później grubo ciosane, surowe pnie łączył ze skórą i łańcuchami . Obiekty te przypominały narzędzia rolnicze i gospodarskie przedmioty użytkowe. W połowie lat sześćdziesiątych wykorzystywał je jako rekwizyty do działań artystycznych, opartych na aktywnym kontakcie z publicznością. Swoje performance nazywał manifestacjami, odnoszącymi się do romantycznego mitu tworzenia. W jego działaniach częstym elementem było własne, nagie ciało, pokryte napisami i malowidłami.
Oskar Dawicki urodził się w 1971 roku. W 1996 roku kończył malarstwo na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jeszcze w trakcie studiów, w 1994 roku, po spotkaniu ze Zbigniewem Warpechowskim, zainteresował się performancem. Tworzy również instalacje, fotografie i wideoartywideoarty. Jego twórczość cechuje autokreacja, ironia i groteska. Porusza zagadnienia filozoficzne, odnoszące się do własnego bytu, tworzy działania, na potrzeby których wynajmuje śledzącego go prywatnego detektywa , a następnie prezentuje na wystawie zebrane materiały, prosi ulicznych rysowników o stworzenie portretów pamięciowych.
Performance a happening
Gatunkiem zbliżonym do performance’u jest happeninghappening, który - w przeciwieństwie do performance’u - mniej skupia się na cielesności artysty. Jest to wydarzenie artystyczne, ograniczone czasowo i wykonane według ustalonych wytycznych. Podstawową cechą happeningu jest angażowanie widzów do czynnego udziału w wydarzeniu, dopuszczając pewien element improwizacji.
Wybierz nazwy tych działań artystycznych, których nie zalicza się do tradycyjnych wypowiedzi i dyscyplin sztuki
- rzeźba
- performance
- happening
Wybierz te dziedziny kultury, z których wywodzi się performance.
- sztuki plastyczne
- teatr
- muzyka
Zidentyfikuj performerów na podstawie zdjęć. Dopasuj nazwisko artysty do fotografii dokumentującej jego performance.
Ewa Partum, Zbigniew Warpechowski, Jerzy Bereś, Oskar Dawicki
Który artysta podczas swoich wystąpień zakłada brokatową marynarkę?
- Jerzy Bereś
- Zbigniew Warpechowski
- Oskar Dawicki
Który artysta swoje działania nazywa manifestacjami, mszami i przepowiedniami?
- Oskar Dawicki
- Jerzy Bereś
- Zbigniew Warpechowski
Wskaż zdania prawdziwe.
- W 1979 r. powstała grupa Łódź Kaliska.
- Działania artystyczne, polegające na rozrzucaniu w różnych miejscach szablonów liter alfabetu to Poezja aktywna.
- Jerzy Bereś traktuje sztukę performance jako uprawianie filozofii.
Który artysta traktuje sztukę performance jak uprawianie filozofii?
- Oskar Dawicki
- Zbigniew Warpechowski
- Jerzy Bereś
Słownik pojęć
zorganizowane wydarzenie o charakterze artystycznym, aktywizujące publiczność. Często odbywa się w przestrzeni publicznej. W przeciwieństwie do performance’u nie skupia się na cielesności i przeżyciach wewnętrznych artysty, dotyka często zagadnień społecznych.
nurt w sztuce XX wieku, akcentujący rolę procesu twórczego. Tym, co jest najważniejsze w sztuce jest koncept, idea, które nie muszą zostać zrealizowane w formie materialnego dzieła sztuki. Początki konceptualizmu to połowa lat sześćdziesiątych XX wieku, jego rozwój przypada na przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku.
sytuacja artystyczna kreowana przez artystę przy udziale publiczności bądź przed kamerą. Performer wykonuje pewne działania według przygotowanego schematu, wykorzystując swoje ciało jako narzędzie, czasami stosując różnego rodzaju rekwizyty jako uzupełnienie.
działania artystyczne Ewy Partum, związane z jej fascynacją językiem i jego semantyką. Polegają na rozrzucaniu w przestrzeni galerii, miasta, a także nad morzem i w górach powycinanych białych szablonów liter alfabetu. Ten gest jest dla artystki symbolicznym rozbiciem wypowiedzi, dekonstrukcją języka. Jej poezja tworzona jest przypadkowo, poprzez roznoszenie liter przez publiczność, przechodniów czy wiatr.
nurt w sztuce związany z kulturowo‑społecznym ruchem feministycznym. Porusza problem funkcjonowania kobiet na obszarze sztuki i społeczeństwa, dąży do stworzenia uniwersalnego języka kobiecego w sztuce. Dotyka takich zagadnień jak cielesność (seksualność, macierzyństwo, starzenie, choroba), stereotypy i role kobiet przyjęte w danej kulturze, polemizując z nimi. Prekursorką sztuki feministycznej na gruncie polskim jest Ewa Partum.
jedna ze współczesnych metod działań artystycznych, polegająca na wykorzystaniu możliwości technologicznych i telewizyjnych rejestrujących obraz. Prace artystów prezentowane są w formie filmów bądź dokumentacji filmowych jakiś działań, np. performance’u
Źródło: www.encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
