Perswazja i manipulacja – impresywna funkcja wypowiedzi

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

- zna definicję funkcji impresywnej,

- zna cechy funkcji impresywnej.

b) Umiejętności

Uczeń:

- umie wskazać różnicę między perswazją i manipulacją,

- wartościuje moralnie perswazję i manipulację (wskazuje na rolę autorytetu moralnego),

- wyszukuje w tekście środki, którymi posługuje się funkcja impresywna.

2. Metoda i forma pracy

Praca zbiorowa, dyskusja, heureza, praca z tekstem, metoda analizy i twórczego wykorzystania wzorów.

3. Środki dydaktyczne

1. Jan Paweł II, Przemówienie do młodzieży – 3 Vi 1979, [w:] J. Klejnocki, B. Łazińska , D. Żdunkiewicz‑Jedynak, Język polski. Literatura i nauka o języku. Klasa 1, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2002.

2. J. Kowalikowa, U. Żydek‑Bednarczuk, Współczesna polszczyzna. Podręcznik języka polskiego dla klas I – V szkół średnich, Wydawnictwo Od nowa, Kraków 1996.

3. Karty pracy

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z celami i tokiem lekcji, a następnie zadaje pytanie, w jakich sytuacjach nadawca chce wpłynąć na odbiorcę. Uczniowie powinni wymienić gatunki, w których nadawca nakłania odbiorcę do działania, . Następnie wypełniają kartę pracy nr 1 (załącznik 1).

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel czyta fragment przemówienia papieża Jana Pawła II, a nastepnie pyta uczniów o to, kim jest odbiorca i nadawca tekstu. W tym miejscu należy wprowadzić pojęcie autorytetu moralnego.

2. Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób nadawca tego tekstu stara sie wpłynąć na odbiorców. Prosi, by uczniowie wskazali konkretne środki językowe, którymi posługuje się Jan Paweł II.

3. Nauczyciel wprowadza pojęcia: manipulacja, perswazja i wyjaśnia różnicę między nimi.

4. Nauczyciel prosi, by uczniowie wskazali, którą z tych form posługuje się Jan Paweł II.

5. Następnie pyta, w jakich tekstach i gdzie możemy się spotkać z manipulacją.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel inicjuje dyskusję nad etyczną stroną perswazji i manipulacji. Pyta, dlaczego niektórzy w swoich przekazach językowych posługują się manipulacją oraz jak uczniowie oceniają to zjawisko.

5. Bibliografia

1. Jan Paweł II, Przemówienie do młodzieży – 3 Vi 1979, [w:] J. Klejnocki, B. Łazińska, D. Żdunkiewicz‑Jedynak, Język polski. Literatura i nauka o języku. Klasa 1, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2002.

2. Kowalikowa J., Żydek‑Bednarczuk U., Współczesna polszczyzna. Podręcznik języka polskiego dla klas I – V szkół średnich, Wydawnictwo Od nowa, Kraków 1996.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik 1

Uzupełnij schemat. Jakie znasz gatunki wypowiedzi, w których nadawca stara się wpłynąć na odbiorcę?

FUNKCJA IMPRESYWNA

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Ja posłużyłam się fragmentem przemówienia Jana Pawła II, ale można wykorzystać inny tekst, w którym pojawia się funkcja impresywna. Myślę, że dobrym przykładem będzie przemówienie Platona w obronie Sokratesa lub jedno z przemówień Władysława Gomułki.