Pierwsza pomoc
Wypadki wymagające zastosowania pierwszej pomocy u wielu z nas wywołują strach i szok. Jednak niektórzy ludzie w takich sytuacjach muszą zachować zimną krew i pomóc poszkodowanym – są to ratownicy medyczni. To oni pędzą karetką na miejsce zdarzenia. Twoim obowiązkiem w takiej sytuacji jest udzielenie wszelkiej możliwej pomocy poszkodowanym!
jak zachować się podczas pożaru;
jak bezpiecznie poruszać się po drodze;
jakie są numery telefonów alarmowych.
Omówisz zasady udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
Wykonasz podstawowe zabiegi pierwszej pomocy przy oparzeniu, złamaniu, zwichnięciu, użądleniu.
1. Urazy
Może się zdarzyć, że będziesz świadkiem lub ofiarą wypadku. Każdy w takiej sytuacji powinien umieć odpowiednio się zachować. Warto wiedzieć, jak rozpoznać uraz, by móc udzielić właściwej pierwszej pomocypierwszej pomocy. Pomagając poszkodowanemu przed przyjazdem karetki, zwiększamy jego szanse na szybkie wyzdrowienie bez powikłań lub nawet uratowanie życia.
Uraz | Pomoc | Uwagi |
złamaniezłamanie | Złamaną kończynę należy unieruchomić i natychmiast udać się do szpitala. Jeśli występuje duży obrzęk, można schłodzić bolesne miejsce. | Przy złamaniach otwartych nigdy nie próbuj chować wystającej kości pod skórę. Polej jedynie ranęranę czystą wodą i natychmiast zadzwoń po karetkę. |
oparzenie | Oparzoną skórę należy przemyć zimną, ale nie lodowatą wodą, a następnie założyć wilgotny opatrunek z gazy i delikatnie nałożyć bandaż. W przypadku oparzeń chemicznych należy natychmiast włożyć oparzoną skórę pod strumień bieżącej wody – nawet na kilkanaście minut. | Jeśli oparzysz się na przykład środkiem do udrażniania rur, polej oparzenie rozcieńczonym octem lub sokiem cytrynowym. |
stłuczenie | Należy przyłożyć kompres chłodzący (np. owinięty w ręcznik skruszony lód lub woreczek z mrożonką). | Jeśli przy upadku mocno uderzysz się w głowę i pojawią się kłopoty z utrzymaniem równowagi, udaj się do lekarza. |
rana | Niewielkie rany należy przemyć wodą, zranione miejsce zdezynfekowaćzdezynfekować i nakleić na nie plaster. Większe rany wymagają zszycia przez chirurga. | Rany o dużej powierzchni (np. otarcia) przemywaj wyłącznie czystą wodą, aby usunąć zanieczyszczenia, następnie nałóż opatrunek kupiony w aptece. |
zwichnięcie | Zwichnięty staw i sąsiadujące kości należy unieruchomić i schłodzić, a następnie należy pojechać do szpitala – tam lekarz nastawi staw i założy fachowy opatrunek. | Mało bolesne skręcenia, przy których występuje niewielka opuchlizna, nie wymagają wizyty w szpitalu. |
użądlenie | Miejsce użądlenia należy posmarować maścią łagodzącą. W przypadku pszczół konieczne jest również szybkie usunięcie żądła, które utknie w skórze. Następnie należy umyć miejsce użądlenia wodą z mydłem i przyłożyć zimny okład. | Jeśli po użądleniu występują duszności, mdłości lub gwałtowne bicie serca, jak najszybciej zadzwoń po karetkę. Użądlenie w okolicy szyi z powodu powstałej opuchlizny może utrudnić oddychanie. W takiej sytuacji jak najszybciej zacznij ssać lód lub pić zimne napoje, a następnie udaj się do lekarza. Idź do niego również w wypadku użądleń wielokrotnych. |
ukąszenie | Ukąszenia żmii zdarzają się rzadko i nie są śmiertelne, mogą być jednak groźne dla dzieci i osób starszych. Miejsce ukąszenia (dwa ślady po zębach jadowych) należy obmyć wodą z mydłem i schłodzić. Osoba ukąszona powinna zachować spokój. Ukąszoną kończynę należy unieruchomić i poruszać się powoli, by jad wolniej rozprzestrzeniał się po organizmie. Konieczna jest wizyta w szpitalu lub wezwanie karetki. | Uwaga – widywane w filmach wysysanie jadu z rany nie ma najmniejszego sensu i nie należy tego robić. Większość węży w Polsce nie jest jadowita. Jednak każdy z nich może boleśnie ukąsić – nie należy ich więc niepokoić. |
omdlenieomdlenie | Omdlenie to stan, któremu towarzyszy krótkotrwała utrata przytomności. Jeśli osoba w twoim otoczeniu zemdlała, oceń sytuację i stan tej osoby, ułóż ją na twardym podłożu. Następnie sprawdź drożność dróg oddechowych i czy poszkodowany oddycha. Zadbaj o drożność układu oddechowego poszkodowanego i dostęp świeżego powietrza (np. wynieś poszkodowanego z pomieszczenia, które było przyczyną omdlenia, wywietrz pomieszczenie lub rozluźnij uciskające ubranie, biżuterię z szyi). Jeśli poszkodowany oddycha, ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej. Gdy nie odzyskuje przytomności koniecznie wezwij pogotowie ratunkowe. | Omdlenie często poprzedzone jest charakterystycznymi objawami takimi jak: zawroty głowy, osłabienie, złe samopoczucie, nudności, nadmierne pocenie, kołatanie serca lub zaburzenia wzroku. Jeżeli znajdujesz się obok osoby, która wykazuje takie objawy i istnieje prawdopodobieństwo omdlenia, zadbaj o to żeby ewentualny upadek był jak najbardziej bezpieczny. |
2. Udzielanie pomocy
Ogólne zasady pierwszej pomocy
Pierwsza pomoc poszkodowanym przytomnym lub nieprzytomnym
Resuscytacja krążeniowo‑oddechowa
Nagłe zatrzymanie krążenia (NZK) to stan, w którym serce przestaje bić, krew przestaje krążyć po organizmie i nie dostarcza do komórek organizmu tlenu. W przypadku gdy poszkodowany znajduje się w tym stanie powyżej 5 minut, jego mózg narażony jest na nieodwracalne zmiany spowodowane niedotlenieniem. Dlatego tak istotne jest szybkie podjęcie działań mających na celu przywrócenie pracy serca.
W celu przywrócenia pracy serca stosuje się resuscytację krążeniowo‑oddechową (RKO). Jest to połączenie prowadzenia uciśnięć klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi, gdzie stosunek uciśnięć do wdechów wynosi 30:2.
Łańcuch przeżycia
Łańcuch przeżycia określa 4 etapy czynności ratunkowych, które należy podjąć u osób z nagłym zatrzymaniem krążenia. Każdy z tych etapów ma wpływ na powodzenie akcji ratunkowej, życie i zdrowie poszkodowanego. Pierwsze trzy z czterech etapów zawierają czynności mogą być przeprowadzone przez osoby udzielające pierwszej pomocy przedmedycznej, jeszcze przed przyjazdem zespołu ratownictwa medycznego.
Pierwsza pomoc w konkretnych przypadkach
W przypadku, gdy zauważysz osobę poszkodowaną, ważne jest wezwanie pomocy. Jednak istnieją podstawowe zabiegi, które każdy powinien umieć wykonać. Może się bowiem zdarzyć, że ty i osoba poszkodowana znajdziecie się w miejscu, do którego trudno dotrzeć (np. w środku lasu), i przez jakiś czas będziecie mogli liczyć tylko na siebie.
Spróbuj teraz samodzielnie założyć chustę trójkątną koledze lub koleżance z ławki (możesz do tego celu użyć chustki na szyję).
Już starożytni Egipcjanie stosowali opatrunki, np. smarowali rany miodem zawierającym wiele cennych substancji leczniczych. Znali również bandaże. Z kolei jednym z tradycyjnych opatrunków stosowanych na ziemiach polskich był chleb zagnieciony z pajęczyną. Masa taka doskonale tamowała krwawienie, a dzięki zawartym w pajęczynie naturalnym antybiotykom przyspieszała gojenie.
Po udzieleniu poszkodowanemu pierwszej pomocy zawiadom odpowiednie służby! Koniecznie zapamiętaj numery telefonów alarmowych:
112 – ogólny numer alarmowy z telefonów komórkowych,
992 – pogotowie gazowe,
997 – policja,
998 – straż pożarna,
999 – pogotowie ratunkowe.
Gdy wzywasz pomoc, podaj swoje imię, nazwisko i numer telefonu, z którego dzwonisz. Opowiedz, co się stało i gdzie miało miejsce zdarzenie. Opisz urazy poszkodowanego i jego stan.
Pamiętaj, że tylko zagrożenie życia lub ciężkie urazy wymagają przyjazdu karetki. Nigdy nie dzwoń po karetkę bez powodu lub gdy obrażenia poszkodowanego nie zagrażają jego zdrowiu lub życiu.
Podsumowanie
W razie wypadku ważna jest umiejętność udzielenia pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
Wiele z urazów możesz samodzielnie rozpoznać i założyć odpowiedni opatrunek przed wizytą w szpitalu.
Numery alarmowe należy znać na pamięć.
Praca domowa
Słownik
niszczenie drobnoustrojów; na przykład skaleczenie można zdezynfekować wodą utlenioną
krótkotrwała utrata przytomności
zespół prostych czynności podejmowanych na miejscu zdarzenia mające na celu udzielenie pomocy osobie poszkodowanej do czasu przybycia specjalnych służb
przerwanie ciągłości tkanek lub ich uszkodzenie
zatkanie dróg oddechowych przez dostanie się do nich ciała obcego
przerwanie ciągłości kości
Zadania
Jak należy postąpić w przypadku oparzenia skóry wybielaczem z chlorem?
- Należy schłodzić oparzenie.
- Należy posmarować oparzone miejsce białkiem jaja.
- Należy oparzone miejsce umyć dokładnie mydłem.
- Należy nakleić plaster.
- Nie ma potrzeby nic robić.
- Należy dokładnie obmyć oparzone miejsce wodą oraz octem lub sokiem z cytryny.
Jak udzielić pierwszej pomocy przy podanych urazach?
ukąszenie żmii, stłuczenie, niewielkie rany, oparzenie wrzątkiem
| schłodzić zimną wodą | |
| zdezynfekować i nakleić plaster | |
| ochłodzić miejsce urazu i poruszać się powoli | |
| przyłożyć kompres z octem |
Połącz numer telefonu z nazwą właściwej instytucji alarmowej
pogotowie ratunkowe, policja, pogotowie gazowe, ogólny numer alarmowy, straż pożarna
| 997 | |
| 998 | |
| 999 | |
| 992 | |
| 112 |
Które ze zdań są prawdziwe, a które fałszywe?
| Prawda | Fałsz | |
| Żmije są bardzo agresywne, mogą ukąsić bez powodu. | □ | □ |
| Osoby uczulone na jad owadów powinny szczególnie uważać na ugryzienia w szyję. | □ | □ |
| Pajęczyna zawiera naturalne antybiotyki. | □ | □ |
| Jałowy oznacza młodego byczka, a jałówka młodą krowę. | □ | □ |
| Gdy złamana kość przebije skórę, mamy do czynienia ze złamaniem otwartym. | □ | □ |