16 legionistów stoi przed łukowym wejściem z dwiema kolumnami. Między kolumnami napis: Piłsudski ze swym sztabem z Kielcach. Zapisano go drukowanymi literami. Wszyscy mężczyźni na zdjęciu ubrani w mundury. Część z nich stoi na betonowych, kwadratowych kostkach. część stoi na zwykłej ziemi.
Po wybuchu wojny Józef Piłsudski otrzymał od władz austriackich pozwoleniena mobilizację oddziałów strzeleckich w Galicji. Jego celem było wzniecenie, za wiedzą Austrii, powstania narodowego w Królestwie Polskim.
Kiedy to było?
R1Cv3wpPrAtY8
Galicja: narodziny Legionów Polskich
W nocy z 5 na 6 sierpnia 1914 roku o godzinie 3.30 (na kilka godzin przed wypowiedzeniem przez Austro‑Węgry wojny Rosji) PierwszaKompania Kadrowa, składająca się z ponad 100 tysięcy słabo uzbrojonych żołnierzy, przekroczyła granicę Królestwa Polskiego. Symbolicznym gestem było usunięcie przez nią słupów granicznych. Po niecałym tygodniu, 12 sierpnia, dotarła do Kielc. Jednak społeczeństwo polskie pozostało nieporuszone. Poza tym – chociaż na to liczono – Rosjanie nie wycofali się za Wisłę. Wobec fiaska powstania i w obliczu oczywistej przewagi Rosjan Józef Piłsudski i strzelcy wrócili po kilku dniach do Galicji. Los formacji strzeleckich zawisł na włosku, groziło im rozwiązanie lub wcielenie do armii austriackiej.
Ćwiczenie 1
R1Vsg1WWkuQMC1
RfGJyHPb2ex7f
RewTAqbPVmh8Q
monarchia trialistyczna
monarchia trialistyczna
w takim państwie, monarchii współistnieją trzy państwa na zasadzie równorzędności
KSSN
KSSN
Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, porozumienie polskich partii politycznych, działających w Galicji i Królestwie Polskim, zawarte 10 listopada 1912 w Wiedniu; za główny cel stawiała sobie koordynację akcji niepodległościowych, a w sprzyjających warunkach wyłonienie rządu narodowego
W Galicji tymczasem po wybuchu wojny odżyła idea monarchii trialistycznej.monarchia trialistycznamonarchii trialistycznej. Przedstawiciele głównych sił politycznych (zarówno działacze powołanego przed wojną przez ruch niepodległościowy KSSNKSSNKSSN czyli Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, jak i endecy) utworzyli wspólnie:
Naczelny Komitet Narodowy (NKN). Na jego czele stanął demokrata Juliusz Leo. Dzięki staraniom NKN pod koniec sierpnia – po fiasku inicjatywy Józefa Piłsudskiego – udało się przekonać władze Austro‑Węgier do utworzenia Legionów Polskich u boku armii austriackiej. W ich składzie znaleźli się strzelcy Piłsudskiego, ale dowodzeni przez narzuconych przez Austriaków wojskowych. Polacy chętnie zaciągali się do tworzących się oddziałów, toteż w krótkim czasie z niewielkiego pułku rozrosły się one do trzech brygad. Jesienią 1915 roku Legiony Polskie liczyły już 25 tysięcy żołnierzy, wraz z formacjami pomocniczymi i zapasowymi: I Brygada operowała pod rozkazami brygadiera Józefa Piłsudskiego, II – pułkownika Józefa Halleraj0000008UXB3v25_000tp002Józefa Hallera, a III – pułkownika Stanisława Szeptyckiegoj0000008UXB3v25_000tp003Stanisława Szeptyckiego.
Jeszcze w 1914 roku Piłsudski powołał Oddział Wywiadowczy I Brygady Legionów. Służyło w nim 46 kobiet. Wiele spośród nich zostało później odznaczonych Orderem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. Kobiety służyły także w Oddziale Lotnym Wojsk Polskich, który do 1915 roku prowadził akcje dywersyjne na tyłach wojsk rosyjskich.
R8XZ7f8J5LSaq
Polecenie 1
Na podstawie powyższej ilustracji opisz umundurowanie polskich legionistów w czasie I wojny światowej. Wykorzystaj informacje umieszczone w internecie lub w książkach i albumach poświęconych tej tematyce.
Ra6jcCzWG0goU
W sierpniu 1914 Józef Piłsudski, stworzył Legiony Polskie podporządkowane Austro‑Węgrom. Żołnierze nosili:
błękitnoszare (później szarozielone) mundury;
maciejówkę - czapka (wyróżniała legionistów na tle reszty austro‑węgierskiej armii, w której dominowało kepi);
na maciejówce przypięty był polski orzeł;
ułani mundury z krótką kurtką dwurzędową, podobnie zresztą jak ci, którzy walczyli po stronie rosyjskiej;
kawaleria nosiła jednorzędówkę, której kieszenie miały ozdobne, trójzębne patki. Uniform wyjściowy zdobny w akselbanty, czyli efektowne sznury mundurowe, a także w wężyk na kołnierzu‑stójce. Ten charakterystyczny dla polskich jednostek detal pojawiał się już podczas Insurekcji Kościuszkowskiej;
W kwietniu 1917, w rezultacie porozumienia między Austro‑Węgrami a Cesarstwem Niemieckim, polskie oddziały z Galicji przekazano de facto pod komendę Berlina. Piłsudski był przeciwny wzmacnianiu Niemców. Wówczas zmieniło się umundurowanie: przypominało legionowe, ale na czapkach, kurtkach i spodniach zwracały uwagę czerwone detale;
w 1918 roku, pod koniec wojny, we Francji stworzono armię złożoną z Polaków walczących przedtem po stronie Ententy, a także z tych, którzy trafili do niewoli (armia Hallera), nosili: błękitne mundury - dlatego zwani byli Błękitną armią.
Polecenie 1
Opisz umundurowanie polskich legionistów w czasie I wojny światowej. Wykorzystaj informacje umieszczone w dostępnych Ci wiarygodnych źródłach lub w książkach i albumach poświęconych tej tematyce.
Rt99gM6JIWdb7
W sierpniu 1914 Józef Piłsudski, stworzył Legiony Polskie podporządkowane Austro‑Węgrom. Nosili:
błękitnoszare (później szarozielone) mundury;
maciejówkę - czapka (wyróżniała legionistów na tle reszty austro‑węgierskiej armii, w której dominowało kepi);
na maciejówce przypięty był polski orzeł;
ułani mundury z krótką kurtką dwurzędową, podobnie zresztą jak ci, którzy walczyli po stronie rosyjskiej;
kawaleria nosiła jednorzędówkę, której kieszenie miały ozdobne, trójzębne patki. Uniform wyjściowy zdobny w akselbanty, czyli efektowne sznury mundurowe, a także w wężyk na kołnierzu‑stójce. Ten charakterystyczny dla polskich jednostek detal pojawiał się już podczas Insurekcji Kościuszkowskiej;
W kwietniu 1917, w rezultacie porozumienia między Austro‑Węgrami a Cesarstwem Niemieckim, polskie oddziały z Galicji przekazano de facto pod komendę Berlina. Piłsudski był przeciwny wzmacnianiu Niemców. Wówczas zmieniło się umundurowanie: przypominało legionowe, ale na czapkach, kurtkach i spodniach zwracały uwagę czerwone detale;
w 1918 roku, pod koniec wojny, we Francji stworzono armię złożoną z Polaków walczących przedtem po stronie Ententy, a także z tych, którzy trafili do niewoli (armia Hallera), nosili błękitne mundury - dlatego zwani byli Błękitną armią.
j0000008UXB3v25_000tp002
Józef Haller
(1873–1960) - generał, polityk; od 1916 roku dowódca II Brygady Legionów Polskich; w latach 1918–1919 był dowódcą naczelnym Armii Polskiej we Francji; w Polsce niepodległej mianowany został generałem broni; członek Rady Obrony Państwa, w czasie II wojny światowej członek Rządu RP na emigracji; po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii.
j0000008UXB3v25_000tp003
Stanisław Maria Szeptycki
(1867–1950) - wnuk Aleksandra Fredry, generał; oficer armii austriackiej; od 1914 do stycznia 1916 dowódca III Brygady Legionów Polskich, następnie do kwietnia 1917 roku komendant Legionów; później pełnił funkcję generalnego gubernatora w Lublinie; podał się do dymisji na znak protestu przeciw oddaniu Chełmszczyzny Ukrainie; od listopada 1918 roku w Wojsku Polskim był m.in. szefem Sztabu Generalnego; w 1920 roku został zdymisjonowany; w 1923 objął funkcję ministra spraw wojskowych; po przewrocie majowym w 1926 roku podał się do dymisji.
j0000008UXB3v25_0000001G
Carat a sprawa polska
Władze rosyjskie po wybuchu wojny z Japonią wystosowały do swoich polskich poddanych odezwę. 14 sierpnia 1914 roku głównodowodzący armią rosyjską, wielki książę Mikołaj Mikołajewicz, ogłosił manifest, w którym nawoływał do wspólnej walki, obiecując zjednoczenie ziem polskich pod berłem cara oraz zapewnienie Polakom swobody religijnej i językowej. Treść manifestu nie wyszła jednak poza ogólniki. Nie było w nim wzmianki o przyszłej niepodległości dla Polski, za to wielki książę wspominał o bitwie pod Grunwaldem i germanizacji. Największą bolączką władz carskich było to, że – w sytuacji konfliktu wojennego o zasięgu międzynarodowym – nie dało się już utrzymać sprawy polskiej jako wewnętrznej sprawy Rosji.
W odpowiedzi na odezwę wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza w Warszawie powstał Komitet Narodowy Polski (KNP). Jego prezesem został Zygmunt Wielopolski, a szefem władz wykonawczych – Roman Dmowski. Poparły go wpływowe polityczne środowiska antyniemieckie: endecja, konserwatyści i wileńscy ziemianie. Komitet wysłał do cara listy wzywające do zagwarantowania Polakom szerokiej autonomii, ale pozostały one bez odpowiedzi. Ważnym elementem jego działalności w Królestwie Polskim i na Ziemiach Zabranych była organizacja (za pośrednictwem komitetów obywatelskich) polskiego szkolnictwa i zaopatrywanie ludności cywilnej w niezbędne i pilnie potrzebne lekarstwa, koce i żywność. Uformowany dzięki uporowi Polaków Legion Puławski został wkrótce wcielony do armii rosyjskiej. Carat nie był zainteresowany tworzeniem polskich sojuszniczych formacji wojskowych.
W trakcie ofensywy państw centralnych wiosną 1915 roku wycofujący się Rosjanie spustoszyli Królestwo, stosując taktykę spalonej ziemi. Ziemie polskie były bowiem dla nich ważnym gospodarczo obszarem. Do Rosji ewakuowano większość fabryki ludzi: blisko milion osób (!), w tym również prorosyjskich działaczy politycznych. Rosjanie opuścili także zajętą jeszcze we wrześniu 1914 roku Galicję Wschodnią(na początku wojny armia rosyjska z łatwością radziła sobie z austriackim przeciwnikiem). Na początku sierpnia 1915 roku wojska niemieckie weszły do Warszawy. Blisko stuletnia obecność władzy rosyjskiej na ziemiach polskich dobiegła końca.
RLMo01POk785f
I wojna światowa na ziemiach polskich. Na mapie zaznaczone są:
- państwa ententy, państwa centralne oraz granice Królestwa Polskiego;
- działania wojska podczas I wojny światowej;
- linie frontu z lat 1915‑1917.
Państwa wchodzące w skład ententy:
- Cesarstwo Rosyjskie.
Państwa wchodzące w skład państw centralnych:
- Cesarstwo Niemieckie;
- Monarchia Austro‑Węgierska.
Królestwo Polskie sąsiadowało:
- od zachodu i północy z Cesarstwem Niemieckim;
- od wschodu z Cesarstwem Rosyjskim;
- od południa z monarchią Austro‑Węgierską;
- składało się z ziem: Małopolski, Mazowsza, Suwalszczyzny.
Linie frontu przebiegały:
- w kwietniu 1915 roku wzdłuż Królestwa Polskiego oraz przez Austro‑Węgry;
- w październiku 1915 roku wzdłuż Cesarstwa Rosyjskiego;
- w wrześniu 1916 roku wzdłuż granicy z Cesarstwem Niemieckim oraz przez Austro‑Węgry.
Działania wojenne toczyły się przede wszystkim:
- na obszarze Królestwa Polskiego;
- w Galicji.
Polecenie 2
Na podstawie mapy i uzyskanych informacji wyjaśnij, w jakich okolicznościach doszło do opuszczenia Królestwa Polskiego przez Rosjan w 1915 roku.
Ra6jcCzWG0goU
29 lipca 1915 roku doszło do jednego z kluczowych wydarzeń na polach bitewnych I wojny światowej. Niemiecko‑austriacka armia pod dowództwem feldmarszałka Augusta von Mackensena przełamała front rosyjski pod Lublinem, co zmusiło wojska carskie do cofnięcia się na całej linii w Królestwie Polskim i Galicji. Wraz z wycofującymi się wojskami rosyjskimi, z ziem polskich dotychczasowo będących w granicach Imperium Rosyjskiego zaczęto ewakuować zakłady przemysłowe, instytucje finansowe i naukowe oraz urzędy.
Polecenie 2
Na podstawie informacji z dostępnych źródeł wyjaśnij, w jakich okolicznościach doszło do opuszczenia Królestwa Polskiego przez Rosjan w 1915 roku. Zapisz odpowiedź.
Rt99gM6JIWdb7
29 lipca 1915 roku doszło do jednego z kluczowych wydarzeń na polach bitewnych I wojny światowej. Niemiecko‑austriacka armia pod dowództwem feldmarszałka Augusta von Mackensena przełamała front rosyjski pod Lublinem, co zmusiło wojska carskie do cofnięcia się na całej linii w Królestwie Polskim i Galicji. Wraz z wycofującymi się wojskami rosyjskimi, z ziem polskich dotychczasowo będących w granicach Imperium Rosyjskiego zaczęto ewakuować zakłady przemysłowe, instytucje finansowe i naukowe oraz urzędy.
j0000008UXB3v25_0000001U
Pod rządami państw centralnych
Po opuszczeniu Warszawy przez Rosjan swoje rządy w Królestwie Polskim rozpoczął niemiecki generał‑gubernatorHans von Beselerj0000008UXB3v25_000tp004Hans von Beseler. Wówczas to Niemcy po raz pierwszy od wybuchu wojny zdecydowali się zająć sprawą polską, przy czym wiele z ich działań raczej jej szkodziło niż pomagało. Beseler, zawiadujący znacznie większą częścią zajętych ziem niż Austriacy, zaczął wprowadzać język niemiecki do sądów i administracji Królestwa. Wyjątek zrobił tylko dla szkolnictwa – pozostało polskie, a po pewnym czasie udało się Polakom wywalczyć zgodę na otwarcie polskiego uniwersytetu i politechniki w Warszawie oraz na utworzenie samorządu miejskiego (ustawę w tej sprawie zdążyli przed swoim odejściem wydać Rosjanie, lecz nie weszła w życie).
Zwolenników współpracy z państwami centralnymi nazywano aktywistami. Zaliczał się do nich także Józef Piłsudski. Natomiast polityków o orientacji prorosyjskiej, którzy zajmowali bierną postawę wobec prób wciągnięcia ich do współpracy z okupacyjnymi władzami niemieckimi i austriackimi, takich jak Zdzisław Lubomirski lub Roman Dmowski, określano mianem pasywistów. W ostatnich latach wojny aktywiści będą stopniowo dążyć do zaniechania współpracy z Austrią, a pasywiści po rewolucji lutowej 1917 roku w Rosjij0000008UXB3v25_000tp005rewolucji lutowej 1917 roku w Rosji w większości zmienią orientację polityczną, opowiadając się po stronie mocarstw zachodnioeuropejskich.
Na przełomie października i listopada 1915 roku wojska państw centralnych wyparły siły rosyjskie z Galicji i front ustabilizował się na linii dawnego drugiego rozbioru Rzeczypospolitej, a wówczas większość ziem polskich znalazła się w rękach Austrii i Niemiec. Polskie komitety obywatelskie – mimo zmiany władz – nie zaprzestały działalności. Szczególnie aktywny był warszawski Centralny Komitet Obywatelski z księciem Zdzisławem Lubomirskim na czele.
Legiony Polskie od jesieni 1915 roku walczyły na Wołyniu. Pod niemiecką okupacją Józef Piłsudski rozpoczął starania o usamodzielnienie się polskiego ruchu niepodległościowego. Ograniczył werbunek do I Brygady, nie chcąc dłużej angażować polskich sił po stronie państw centralnych (z jego wizją nie zgadzał się proaustriacki Władysław Sikorskij0000008UXB3v25_000tp006Władysław Sikorski i galicyjski NKN) i skupił siły na rozbudowie tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Organizacja ta, powołana przez Piłsudskiego specjalnie w celu przygotowania antyrosyjskiego powstania zbrojnego, wkrótce liczyła 13 tysięcy ludzi.
Ćwiczenie 2
RVFkJZ0ZJTKHm1
j0000008UXB3v25_000tp004
Hans Hartwig von Beseler
(1850–1921) - generał niemiecki; w latach 1915–1918 generał‑gubernator warszawski, zwierzchnik Polskiej Siły Zbrojnej.
Sukcesy militarne Legionów Polskich i rosnąca w siłę POW zrobiły wrażenie na Niemcach, którzy obawiali się wybuchu antyniemieckiego powstania. Toteż zdecydowali się wreszcie zająć bardziej konkretne stanowisko w sprawie polskiej. W listopadzie 1916 roku do Polaków dotarł ogólnikowy manifest Wilhelma IIj0000008UXB3v25_000tp007Wilhelma II i Franciszka Józefa Ij0000008UXB3v25_000tp008Franciszka Józefa I, zapowiadający stworzenie państwa polskiego. Odrodzona Polska miała stać się w przyszłości jednym z państw zależnych od Niemiec (koncepcja Mitteleuropy). Był to tak zwany Akt 5 listopada 1916 roku, który – jak się z czasem okazało – miał dużo poważniejsze konsekwencje międzynarodowe, niż się początkowo mogło wydawać. Z jego wymową nie zgadzali się ani Józef Piłsudski, ani też (przebywający wówczas w Lozannie) Roman Dmowski.
Na Polakach szczególnie złe wrażenie zrobiło to, że nie upłynął nawet tydzień, a już generał‑gubernator von Beseler wezwał ich do zaciągania się do armii polskiej (Polnische Wehrmacht), powstającej u boku państw centralnych. Odezwa ta całkowicie zrujnowała dobre wrażenie, jakie w pierwszej chwili wywołało proklamowanie Królestwa Polskiego. Chociaż nie zostało ono uznane przez państwa ententy, jednak państwo polskie powróciło na mapy Europy.
Ćwiczenie 3
R17Z7xML6uNDI1
BIB_002 Źródło: dostępny w internecie: https://pl.wikisource.org/wiki/Akt_5_listopada_(1916).
W grudniu 1916 roku car Mikołaj IIj0000008UXB3v25_000tp009Mikołaj II – pod naciskiem ententy – także ocknął się z letargu politycznego i ogłosił, że jego celem jest utworzenie wolnej Polski, złożonej z wszystkich zaborów, w unii personalnej z Rosją. Mimo nalegań państw zachodnich nie skonkretyzował jednak swoich planów. Toteż pod koniec 1916 roku jedyną 'poważną' ofertą pozostał Akt 5 listopada. Już wkrótce jednak miało się to zmienić: licytacja mocarstw w sprawie polskiej dopiero się rozpoczynała.
Wyjaśnij skrót zamieszczony na powyższym plakacie (N.K.N.).
Ra6jcCzWG0goU
Naczelny Komitet Narodowy – organizacja powołana w sierpniu 1914 r. w Krakowie, w wyniku porozumienia polskich środowisk konserwatywnych i demokratycznych jako najwyższa władza wojskowa, polityczna i skarbowa dla Polaków zamieszkujących Galicję.
Polecenie 3
Wyjaśnij skrót organizacji - N.K.N.
Rt99gM6JIWdb7
Naczelny Komitet Narodowy – organizacja powołana w sierpniu 1914 r. w Krakowie, w wyniku porozumienia polskich środowisk konserwatywnych i demokratycznych jako najwyższa władza wojskowa, polityczna i skarbowa dla Polaków zamieszkujących Galicję.
R1Nk4BFzMoBvN
Polecenie 4
Powyższa fotografia przedstawia Komendę Naczelną POW podczas ćwiczeń w roku 1917. Odszukaj na zdjęciu Józefa Piłsudskiego.
Ra6jcCzWG0goU
Józef Piłsudski stoi w centrum (piąty od lewej).
Polecenie 4
Rozwiń skrót POW.
Rt99gM6JIWdb7
POW - Polska Organizacja Wojskowa.
RLMo01POk785f
I wojna światowa na ziemiach polskich. Na mapie zaznaczone są:
- państwa ententy, państwa centralne oraz granice Królestwa Polskiego;
- działania wojska podczas I wojny światowej;
- linie frontu z lat 1915‑1917.
Państwa wchodzące w skład ententy:
- Cesarstwo Rosyjskie.
Państwa wchodzące w skład państw centralnych:
- Cesarstwo Niemieckie;
- Monarchia Austro‑Węgierska.
Królestwo Polskie sąsiadowało:
- od zachodu i północy z Cesarstwem Niemieckim;
- od wschodu z Cesarstwem Rosyjskim;
- od południa z monarchią Austro‑Węgierską.
- składało się z ziem: Małopolski, Mazowsza, Suwalszczyzny.
Linie frontu przebiegały:
- w kwietniu 1915 roku wzdłuż Królestwa Polskiego oraz przez Austro‑Węgry;
- w październiku 1915 roku wzdłuż Cesarstwa Rosyjskiego;
- w wrześniu 1916 roku wzdłuż granicy z Cesarstwem Niemieckim oraz przez Austro‑Węgry.
Działania wojenne toczyły się przede wszystkim:
- na obszarze Królestwa Polskiego;
- w Galicji.
Ćwiczenie 4
Na podstawie powyższej mapy i wiadomości wyniesionych z lekcji omów wysiłek zbrojny Polaków w latach 1914–1916.
RyhvglJhBZf5j
Skorzystaj z mapy Krystian Chariza i zespół, I wojna światowa na ziemiach polskich.
Polecenie 5
Na podstawie opisu powyższej mapy napisz, jak przebiegały linie frontu na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej.
Rt99gM6JIWdb7
Linie frontu przebiegały:
- w kwietniu 1915 roku wzdłuż Królestwa Polskiego oraz
przez Austro‑Węgry;
- w październiku 1915 roku wzdłuż Cesarstwa Rosyjskiego;
- w wrześniu 1916 roku wzdłuż granicy z Cesarstwem Niemieckim oraz przez Austro‑Węgry.
Polecenie 5
Na podstawie dostępnych źródeł opisz następujące epizody:
Szarżę bitwy pod Rokitną w 1915 roku.
Bitwę pod Kostiuchnówką w 1916 roku.
Ra6jcCzWG0goU
Szarża bitwy pod Rokitną w 1915 roku - bitwa rozegrana 13 czerwca 1915 r. przez II Brygadę Legionów. Brygada wchodziła w skład sił austriackich, które walczyły przeciwko siłom rosyjskim. Szarża trwała około 15‑20 minut. Nie udało się pokonać ostatniej, czwartej linii. Podczas szarży z ok. 70 ułanów poległo 15, w tym dowodzący dywizjonem ułanów rotmistrz Zbigniew Dunin‑Wąsowicz. Do dziś historykom nie udało się bezsprzecznie ustalić, kto i w jakich okolicznościach wydał rozkaz szarży. Szarży nie poprzedzono jednak rozpoznaniem terenu i pozycji wroga. Niezgodny z taktyką okazał się również brak wsparcia piechoty i spóźnione wsparcie artylerii. W 1917 roku uczestnicy szarży i rodziny poległych otrzymali 'Krzyż Rokitniański'. 26 lutego 1923 r. szczątki ułanów poległych w szarży pod Rokitną ekshumowano i przeniesiono na wydzieloną kwaterę Cmentarza Rakowickiego w Krakowie. W II Rzeczypospolitej bitwa pod Rokitną stała się symbolem bezgranicznego poświęcenia i bohaterstwa legionistów, choć już wówczas oceniano, że ułani ponieśli zbyt wysokie straty, których można było uniknąć.
Bitwa pod Kostiuchnówką w 1916 roku - 4 lipca 1916 r. Legiony Polskie rozpoczęły bitwę pod Kostiuchnówką na Wołyniu z przeważającymi liczebnie wojskami rosyjskimi. Była to najkrwawsza bitwa Legionów, w której poległo lub zostało rannych ok. 2 tys. polskich żołnierzy. Znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie sojusznicze oddziały węgierskich honwedów wycofały się już w pierwszym dniu bojów. Dysproporcja sił obu stron była znaczna - legioniści mieli ok. 5,5 tys. strzelców i 800 ułanów. Rosjanie dysponowali 13 tys. piechoty i 3 tys. kawalerii z 46. Korpusu Armijnego. Przeciwnik miał też sporą przewagę w broni, dysponując ok. 120 działami. Na stanie polskich oddziałów znajdowało się 49 ciężkich karabinów maszynowych, 26 dział oraz 15 moździerzy. Polacy otrzymali rozkaz utrzymania za wszelką cenę linii frontu. Zadanie to było związane z planowaną przez Rosjan wielką operacją zaczepną, którą miał przeprowadzić gen. Aleksiej Brusiłow (Ofensywa Brusiłowa). 4 lipca, atakujący na centralnym kierunku natarcia Rosjanie, napotkali silny opór okopanych legionistów. Niestety, obrona sąsiednich pozycji, zajmowanych przez Węgrów, załamała się - legioniści znaleźli się w niebezpiecznym położeniu. Częściowo wycofali się, prowadząc w międzyczasie skuteczne przeciwuderzenia - także nocą. Udało się odbić m.in. utracone pozycje na tzw. Polskiej Górze. Niejednokrotnie bój przeradzał się w walkę na bagnety. Cena za wykazany w krwawej bitwie hart ducha i poświęcenie była ogromna: zginęło, odniosło rany lub zaginęło bez wieści ok. 2 tys. legionistów, w tym wielu oficerów. Najwięcej strat zanotowano w 5 Pułku Piechoty I Brygady - ok. 500 żołnierzy (straty przekroczyły 50 proc. stanu osobowego pułku).