Scenariusz lekcji

Pieśń romantyczna w ujęciu Franciszka Schuberta

Zapoznanie uczniów z romantyczną formą muzyczną – pieśnią. Przedstawienie jej budowy formalnej oraz kompozytorów tworzących pieśni w epoce Romantyzmu. Wskazanie rodzajów pieśni oraz podstawowych cykli reprezentujących pieśń romantyczną. Zapoznanie uczniów z tematyką utworów. Percepcja wybranych utworów i  krótka analiza pieśni Schuberta i Chopina.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. omówić budowę formalną pieśni.

2. wskazać kompozytorów tworzących pieśni.

3. wskazać dzieła reprezentujące pieśń romantyczną.

4. przedstawić i omówić rodzaje pieśni.

5. wskazać tematykę podejmowaną w  pieśniach romantycznych.

6. po wysłuchaniu pieśni, określić jej obsadę wykonawczą i krótko zinterpretować treść utworu.

Metoda i forma pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna – aktywne słuchanie wybranych dzieł.

3. 1. Panek Wacław, Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

   2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

   3. Płyta z nagraniem pieśni:

• Franciszek Schubert: pieśń Poranne pozdrowienie op. 58 nr 3 z cyklu Piękna młynarka.

• Franciszek Schubert: pieśń Polna różyczka op. 3 nr 3.

• Franciszek Schubert: Król elfów op. 1.

4. Karta pracy ucznia.

4. 3. 4. Sprawdzenie obecności.

      5. Przypomnienie wiadomości z trzech ostatnich lekcji poprzez odpytanie dwóch osób.

      6. Wspólne zaśpiewanie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

      7. Podanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

4. 8. Wprowadzenie uczniów w temat metodą pogadanki. Zapoznanie z pojęciem pieśń oraz z historycznym ujęciem pieśni, wskazując na jej rozwój od Średniowiecza po Romantyzm.

• Pieśń jest najpopularniejszą formą muzyczną, pojawiającą się od starożytności po czasy współczesne. Jest to utwór wokalny z towarzyszeniem instrumentów.

• W Średniowieczu pieśń rozwijała się w rycerskich kręgach trubadurów i  truwerów, w renesansie spotykamy pieśń dworską z  towarzyszeniem lutni lub innego instrumentu, w baroku najważniejsza jest nowa postać akompaniamentu – basso continuo, które realizuje klawesyn, w klasycyzmie znaczenie nabiera pieśń solowa z towarzyszeniem fortepianu.

• Pieśń romantyczna – w romantyzmie pieśń przybrała najdoskonalszy kształt.

  9. Wysłuchanie utworu: Franciszek Schubert: pieśń Poranne pozdrowienie op. 58 nr 3 z cyklu

Piękna młynarka. Zapoznanie uczniów z tematyką utworu oraz postacią kompozytora Franciszka Schuberta. Metodą pogadanki, wyjaśnienie obsady wykonawczej pieśni romantycznej oraz jej budowy formalnej.

10. Wysłuchanie pieśni: Franciszek Schubert: pieśń Polna różyczka op. 3 nr 3, ze wskazaniem na budowę formalną utworu. Przykład pieśni zwrotkowej.

11. Metodą pogadanki, przypomnienie utworów z polskiej literatury pięknej epoki romantyzmu, ze wskazaniem podejmowanej tematyki przez poetów romantycznych. Wskazanie analogii w podejmowaniu tematów (w muzyce oraz w literaturze) i ekspresji utworów.

12. Przypomnienie typowej formy poetyckiej i muzycznej romantyzmu – ballady. Wysłuchanie przykładowego utworu w formie ballady, przykład: Franciszek Schubert Król elfów op. 1.

(30 min.)

c) Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.

• Notatka:

Pieśń jest najpopularniejszą formą muzyczną, pojawiającą się od starożytności po czasy współczesne. Jest to utwór wokalny z towarzyszeniem instrumentalnym.

Podstawowe rodzaje pieśni romantycznej:

1. Pieśń zwrotkowa – najprostszy rodzaj pieśni, wszystkie zwrotki przenika ten sam nastrój, jednolitość formy zabezpiecza akompaniament; źródłem rozbudowy formy zwrotkowej może być: powtarzanie słów, wersów. Przykładem jest Poranne pozdrowienie z cyklu pieśni Franciszka Schuberta Piękna młynarka op. 25. Odmianami pieśni zwrotkowej są utwory z refrenem, nawiązujące do praktyki ludowej, jak i pieśń dialogowana.

2. Pieśń wariacyjna – każda zwrotka jest wariacją zwrotki początkowej lub poprzedniej.

3. Pieśń dwu- i trzyczęściowa – wykorzystuje teksty liryczne o jednolitym charakterze, nastroju, wyrazie. Forma dwuczęściowa może być typu AA¹ lub AB. Forma trzyczęściowa typu ABA.

4. Pieśń przekomponowana – tekst poetycki każdej zwrotki ulega odmiennemu opracowaniu.

5. Ballada – w okresie romantyzmu jest typową formą poetycką i muzyczną. Kompozytorzy opracowywali poetyckie teksty balladowe, dla których inspiracją była poezja ludowa. Przykładem jest Król elfów op. 1, Franciszka Schuberta.

(10 min.)

5. 13. Panek Wacław, Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

   14. Wójcik Danuta, ABC form muzycznych. wyd. Musica Iagiellonica, Kraków 1996.

Podstawowe zagadnienia związane z tematem Pieśń romantyczna w ujęciu Franciszka Schuberta.

Zadanie domowe

Podaj przykład utworu z muzyki rozrywkowej, w której obowiązuje budowa formalna na wzór pieśni romantycznej.

Opracowała:

Arleta Dzitko