Pieśni legionów

Rozdział 1 
Józef Piłsudski – twórca Legionów Polskich

Nagranie przedstawia rozmowę koleżanki z kolegą na temat Marszałka Józefa Piłsudskiego.

— Cześć, co robisz? Przecież jutro nie mamy lekcji.
— Muszę przygotować na polski informacje o Józefie Piłsudskim.
— Na polski? My mówiliśmy o Piłsudskim na historii.
— No, to może mi pomożesz. Co mówiliście?
— Że był twórcą Legionów Polskich, które walczyły podczas I wojny światowej i dzięki nim odzyskaliśmy wolność w 1918 roku. Był też później Naczelnikiem Państwa i pierwszym Marszałkiem Polski.
— Mam już to. Znalazłem też gdzieś, że 11 listopada 1918 roku, w dniu odzyskania przez Polskę niepodległości, powiedział: Ja, Wódz Naczelny Armii Polskiej, pragnę notyfikowaćNotyfikacjanotyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski.
— To był wielki człowiek! Gdyby nie on – kto wie, czy Polska byłaby wolna. Słyszałeś też pewnie, że już po odzyskaniu wolności powstrzymywał wojska sowieckie i dzięki Legionom odnieśliśmy wielkie zwycięstwo w sierpniu 1920 r. w Bitwie Warszawskiej.
— Tak, znalazłem te informacje. I to, że wcześniej został uwięziony przez władze carskie w Cytadeli Warszawskiej i tam udawał chorobę psychiczną, aż w końcu przewieziono go do szpitala psychiatrycznego w Petersburgu, skąd uciekł dzięki pomocy kolegów. To jest dopiero historia! Niezły film można by nakręcić na podstawie jego życia. Ale nie wiem do końca, dlaczego prawie wszyscy nazywali go Dziadkiem.
— Nam to tłumaczył historyk: do Legionów wstępowali bardzo młodzi ludzie, nieraz mieli oni po 16–17 lat; oczywiście byli i starsi, ale dla nich Piłsudski też był Dziadkiem – człowiekiem starszym. Poza tym był taki mądry, jak każdy dziadek – służył też radą, pocieszał i podobno uwielbiał dzieci.
— A słyszałaś o tym, że on sam, kiedy był młody, powiedział, że: świat do góry nogami wywróci, a zacznie się to od powstania?
— No nie, tego nie wiedziałam. Gdzie wynalazłeś takie ciekawostki?
— Mam swoje źródła. Wiem jeszcze, że Ziuk lubił suchary i mocną herbatę.
— Jaki znowu Ziuk?
— Tak mówili na Piłsudskiego, to zdrobnienie od Józef.
— No, to masz już chyba sporo materiału. Chodź, teraz pójdziemy pograć w piłkę.
— Dobry pomysł, podobno legioniści też często grali w piłkę i sam Piłsudski nieraz przychodził na mecze. Nazwa Legii – klubu piłkarskiego, powstałego w 1916 roku w czasie I wojny światowej, wywodzi się z tradycji legionowej.
— No, co ty? Naprawdę?
— Tak wyczytałem w necie, między innymi na stronie Muzeum Piłsudskiego.

Rozdział 2 
Strzelecka gromada

Nagranie zawiera fragment pieśni Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego – My, Pierwsza Brygada. Pieśń Legionów Polskich – My, Pierwsza Brygada – powstała pod koniec I wojny światowej. Jej słowa napisali Andrzej Hałaciński i Tadeusz Biernacki. Melodię prawdopodobnie ułożył kpt. Andrzej Brzuchal‑Sikorski – kapelmistrz orkiestry Kieleckiej Straży Ogniowej, a potem orkiestry I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Była to ulubiona pieśń Marszałka, podobno śpiewał ją często podczas spotkań z żołnierzami Legionów i nazwał ją: najdumniejszą pieśnią, jaką kiedykolwiek Polska stworzyła. W 1927 roku pieśń stanowiła jedną z propozycji hymnu państwowego. Od 14 sierpnia 2007 roku My, Pierwsza Brygada jest Pieśnią Reprezentacyjną Wojska Polskiego, czyli rodzajem hymnu wojskowego, który jest wykonywany podczas obchodów Święta Wojska Polskiego oraz w czasie innych uroczystości wojskowych.

Legiony to żołnierska nuta,
Legiony to straceńcówStraceniecstraceńców los,
Legiony to żołnierska butaButabuta,
Legiony to ofiarny stosOfiarny stosofiarny stos

My, Pierwsza Brygada,
Strzelecka gromada
Na stos rzuciliśmy nasz życia losNa stos rzuciliśmy swój życia losNa stos rzuciliśmy nasz życia los
Na stos, na stos!

O, ile mąk, ile cierpienia,
O, ile krwi, wylanych łez,
Pomimo to nie ma zwątpienia,
Dodawał sił wędrówki kres.

My, Pierwsza Brygada,
Strzelecka gromada
Na stos rzuciliśmy nasz życia los
Na stos, na stos!

Krzyczeli, żeśmy stumanieniStumanićstumanieni,
Nie wierząc nam, że chcieć – to móc!
Leliśmy krew osamotnieni,
A z nami był nasz drogi Wódz!

My, Pierwsza Brygada,
Strzelecka gromada
Na stos rzuciliśmy nasz życia los
Na stos, na stos!
Na stos rzuciliśmy nasz życia los
Na stos, na stos!

Rozdział 3 
Szara Piechota

Nagranie zawiera pieśń pt. Piechota. Pieśń wojskowa Piechota jest jedną z najpopularniejszych polskich pieśni żołnierskich i podobnie jak My, Pierwsza Brygada powstała podczas I wojny światowej. Jej autorstwo przypisuje się, w zależności od źródeł, dwóm osobom: Bolesławowi Lubiczowi‑Zahorskiemu i Leonowi Łuskino. Dużą popularność zyskała podczas II wojny światowej, na tę samą melodię powstało wiele różnych utworów.

Nie noszą lampasów, lecz szary ich strój,
Nie noszą ni srebra, ni złota,
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój,
Piechota, ta szara piechota.
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój,
Piechota, ta szara piechota.

Maszerują strzelcy, maszerują,
Karabiny błyszczą, szary strój,
a przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój!

Bo idą, a w słońcu kołysze się stal,
Dziewczęta zerkają zza płota,
A oczy ich dumnie utkwione są w dal,
Piechota, ta szara piechota.
A oczy ich dumnie utkwione są w dal,
Piechota, ta szara piechota.

Maszerują strzelcy, maszerują,
Karabiny błyszczą, szary strój.
A przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój!

Nie grają im surmySurmasurmy, nie huczy im róg,
A śmierć im pod stopy się miota,
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój:
Piechota, ta szara piechota.
Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój:
Piechota, ta szara piechota.

Maszerują strzelcy, maszerują,
Karabiny błyszczą, szary strój.
A przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój!