Pisownia cząstek trybu przypuszczającego

Drodzy uczniowie. Ortografia jest niezwykle ważna kiedy posługujemy się odmianą pisaną języka. Świadczy o nas samych, o szacunku dla języka ojczystego. Jej nieznajomość może nam utrudnić szkolne życie. Dlatego też znajomość reguł ogrtograficznych trzeba utrwalać. Takie właśnie zadanie będziemy realizować na dzisiejszych zajęciach. Dzisiaj bliżej przyjżymy się pisowni form trybu przypuszczającego, cząstek – bym, byś, by.

A teraz czas zabrać się do pracy.

1. Cele

Wiadomości

- rozszerzenie znajomości reguł ortograficznych,

Umiejętności

- kształcenie umiejętności bezbłędnego posługiwania się odmiana pisaną języka ojczystego,

- kształcenie sprawności myślenia,

Uczeń potrafi:

- poprawnie zapisać poznane wyrazy,

- sprawnie korzystać ze słownika ortograficznego,

- uzasadnić pisownię form trybu przypuszczającego – bym, - byś, - by,

- określić osobę i liczbę,

2. Metoda i forma pracy

Metody pracy:

- pogadanka heurystyczna

- metoda zajęć praktycznych,

Formy pracy:

- indywidualna,

- zbiorowa,

3. Środki dydaktyczne

Słowniki ortograficzne, ćwiczenia,

4. Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza

1. Uczniowie przypominają znane im reguły ortograficzne.

2. Zapisanie tematu na tablicy.

Faza realizacyjna

1. Zebranie i zapisanie reguł związanych z pisownią form trybu przypuszczającego – bym, -byś, - by.

Nauczyciel omawia reguły rządzące pisownią tych cząstek. Następnie razem z uczniami redaguje notatkę.

Informacje przekazywane przez nauczyciela:

Zasady pisowni:

Zakończenia form trybu przypuszczającego – bym, - byś, - by, -byśmy, - byście są ruchome.

Cząstki - bym, - byś, - by, - byśmy, - byście pisze się łącznie:

- z osobowymi formami czasownika, np.:

życzyłbym, żądałbyś, poszedłby, zapamiętałybyśmy, zakłócilibyście,

również użytymi bezosobowo, np.: zdawałoby się, należałoby, chciałoby się,

- gdy wchodzą w skład spójników i partykuł lub się z nimi łączą, np.:

aby, żeby, niby, jakoby, gdyby, jeśliby, toteżby, czyżby, niechby,

Cząstki - bym, - byś, - by, - byśmy, - byście pisze się rozdzielnie:

- po nieosobowych cząstkach czasownika, tzn.

- po bezokolicznikach, np.: Powtórzyć byś nie potrafił. Wiedzieć by to należało.

- po wyrazach w funkcji czasownikowej: można, niepodobna, trzeba, warto, wolno, np.:

Można by to kupić. Trzeba by wreszcie pójść do kina.

- po formach bezosobowych zakończonych na – no, - to, np.: Zamknięto by okna.

Zrobiono by to wcześniej.

- po wyrazach winien, powinien, np.: Powinni byście mu pomóc.

- gdy są samodzielnymi spójnikami, rozpoczynającymi następne zdanie, np.:

Kolega prosił by go odwiedzić. Uprzedzałem go, by się nie spóźnił.

- gdy spójnik by występuje po innym spójniku należącym do innego zdania,

- po innych częściach mowy, z którymi nie wiążą się znaczeniowo, ponieważ są cząstkami form czasownika, tzn. po rzeczownikach, przymiotnikach, przysłówkach, liczebnikach, zaimkach z wyjątkiem zaimków przysłownych.

**

2. Następnie od rozważań teoretycznych uczniowie przechodzą do ćwiczeń praktycznych, przygotowanych wcześniej przez nauczyciela. Ćwiczenia zostały zawarte w karcie pracy ucznia.

Faza podsumowująca

1. Powtórznienie i utrwalenie wiadomości z dzisiejszej lekcji.

5. Bibliografia

Gawdzik Witold, Ortografia na wesoło i na serio, Warszawa 2003, Wydawnictwo Oświata,

Polański Edward, Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1995, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,

Nowy słownik ortograficzny z zasadami pisowni i interpunkcji, pod red. Edwarda Polańskiego, Warszawa 2000, PWN,

Wójcik Janina, Nauka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1990, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,

6. Załączniki

Zadanie domowe

Powtórzę i zapamiętam reguły zwiazane z pisownią form trybu przypuszczającego – bym, - byś, - by.

7. Czas trwania lekcji

45 minut