Planujemy budżet
Wydatki
Umiejętne gospodarowanie pieniędzmi to nie lada sztuka.
Na pewno słyszeliście o ludziach, których pieniądze się „nie trzymają” i o tych, którym zawsze na wszystko starcza, choć nie zarabiają kokosów. Na czym polega ta umiejętność? Wygląda na to, że na umiejętnym zaplanowaniu wydatków i przychodów. Planując budżet, przejmujesz kontrolę nad wydatkami. Wiesz, na co możesz sobie pozwolić, a na co teraz cię nie stać.
Zaplanuj budżet dla czteroosobowej rodziny (rodziców i dwójki dzieci) mieszkającej w twojej okolicy; ojciec zarabia pensję w wysokości średniej krajowej (sprawdź, ile ona obecnie wynosi), a mama o 20 proc. mniej. Jedno z dzieci uczy się w szkole podstawowej, a drugie w gimnazjum.
Podziel wydatki na stałe: czynsz za mieszkanie, opłaty za prąd, gaz, wodę, komunikację, ewentualną spłatę kredytu, kieszonkowe dla dzieci oraz zmienne: jedzenie, paliwo do samochodu, edukację i kulturę. Sporządź wydatki w formie wykresu (zrób wykres kołowy: ogólne przychody są „tortem”, który trzeba podzielić na poszczególne części).
Pamiętaj, że w budżecie powinna zostać jakaś kwota na nieprzewidziane wydatki, a także na większe zakupy, naprawę sprzętu i wyjazd na wakacje.
A teraz porównaj zaplanowany przez ciebie budżet ze strukturą wydatków Polaków podaną przez Główny Urząd Statystyczny. Czy widzisz różnice?
Zobacz, jak kształtują się wydatki na jedną osobę w stosunku do średniej krajowej w różnych województwach w Polsce w roku 2013.
Czy zaplanowany przez ciebie budżet jest realny? Podziel sumę, która będzie przeznaczona na jedzenie, przez liczbę dni w miesiącu. W ten sposób otrzymasz kwotę, jaką rodzina, dla której przygotowałeś budżet, może wydać dziennie na jedzenie. Ułóż menu na trzy dni, tak aby nie przekraczać tej sumy. Pamiętaj, że posiłki muszą wystarczyć dla czterech osób.
Zobacz, ilu osobom nie starcza w Polsce pieniędzy na podstawowe potrzeby.
W ciągu ostatnich lat dochody Polaków zwiększają się systematycznie, zobacz, o ile zmalał odsetek osób, których nie stać na zaspokojenie podstawowych potrzeb.
Radzimy sobie
Co można zrobić, gdy budżet nam się nie domyka, gdy nasze wydatki są wyższe niż przychody? Dobrym wyjściem byłaby zmiana pracy na lepiej płatną lub poszukanie pracy dodatkowej. Często jednak jest to nierealne, bo miejsc pracy jest mniej niż chętnych, aby ją podjąć.
Czy sądzicie, że moglibyście przyczynić się do polepszenia sytuacji finansowej swojej rodziny?
Kodeks pracy zabrania zatrudniania osób poniżej 16 roku życia, ale nie dotyczy to prac lekkich i dorywczych (na przykład roznoszenia ulotek, pracy sezonowej). Dzięki temu moglibyście zarobić na własne kieszonkowe. Duże oszczędności przynosi też zmiana nawyków żywieniowych (przygotowywanie posiłków w domu, robienie cotygodniowych zakupów w większych sklepach lub na bazarach), zmiana taryf na rozmowy telefoniczne, ograniczenie zakupów ubrań, oszczędzanie ciepłej wody (zamiast kąpieli w pełnej wannie - krótki prysznic).
Oszczędne, rozważne życie jest wskazane nie tylko dla naszych portfeli, ale także dla środowiska.
Napisz, co twoja rodzina mogłaby zrobić, gdyby znalazła się w trudnej sytuacji finansowej.
Obliczamy podatki
Na tym świecie nie ma nic pewnego prócz śmierci i podatków - mawiał XVIII‑wieczny amerykański polityk, wynalazca i filozof Beniamin Franklin. Nikt nie lubi płacić podatków, ale wiadomo, że bez nich nie byłoby możliwe funkcjonowanie państwa. Pieniądze z podatków wydawane są na szkoły, szpitale, drogi, utrzymanie policji, sądów, wojska, renowację zabytków, ochronę środowiska itp. Chcielibyśmy mieszkać w kraju zamożnym, w którym wszyscy czuliby się bezpiecznie i mogli liczyć na dobrą edukację, ochronę zdrowia, na sprawną infrastrukturę. Stworzenie takiego państwa wymaga jednak wielkich nakładów.
Dochody państwa pochodzą przede wszystkim z podatków. Podatnik, czyli osoba, firma lub instytucja, ma obowiązek rozliczać się z zysków i część zarobionych pieniędzy przekazywać do Urzędu Skarbowego.
Na szczęście rozliczenie z fiskusem staje się coraz łatwiejsze. Można tego dokonać przez aplikację pobraną ze strony Ministerstwa Finansów. Przekonajcie się sami, wykonując poniższe zadania.
Podzielcie klasę na trzy grupy. Każda grupa wypełni PIT Aureli bądź Eustachego.
Pamiętajcie, że w zeznaniu rocznym PIT każdy podatnik może zdecydować się na przekazanie jednego procenta swojego podatku wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego.
Zadanie 1.
Aurelia i Eustachy są małżeństwem, oboje pracują, mają dwoje dzieci. Właśnie otrzymali od pracodawcy dokumenty informujące o zarobkach i zapłaconych zaliczkach na podatek dochodowy.
Pobierzcie ze strony Ministerstwa Finansów e‑deklaracje i wypełnijcie PIT. Obliczcie podatek dochodowy dla małżonków z dwojgiem dzieci (małżonkowie rozliczają się wspólnie).
Zadanie 2.
Aurelia jest singielką. W poprzednim roku uzyskała dochód w wysokości 52 665 zł. Obliczcie podatek dochodowy dla jednej osoby na podstawie informacji o dochodach i pobranych zaliczkach, którą Aurelia otrzymała od pracodawcy (PIT 11). Skorzystajcie z e‑deklaracji pobranej ze strony Ministerstwa Finansów.
Zadanie 3.
Aurelia i Eustachy są małżeństwem. Wspólnie rozliczają się w Urzędzie Skarbowym. Obliczcie korzystając z e‑deklaracji ile podatku muszą zapłacić. Uwzględnijcie ewentualne ulgi obowiązujące w ubiegłym roku podatkowym. Potrzebne informacje uzyskacie na tej stronie.
Sprawdź wiedzę:
Przyjrzyj się wykresowi ilustrującemu strukturę wydatków w gospodarstwach domowych i odpowiedz na pytanie: o ile procent więcej wydaje statystyczny Polak na żywość i napoje bezalkoholowe niż na użytkowanie mieszkania?
- 3,2 proc.
- 4,1 proc.
- 3,3 proc.
Na podstawie tego samego wykresu powiedz, na co wydaje najwięcej pieniędzy statystyczny Polak:
- łączność (telefony komórkowe, stacjonarne, Internet)
- rekreację i kulturę
- transport (dojazdy do pracy, szkół, wyjazdy do rodziny, znajomych i na wakacje)
- edukację
Na podstawie mapy wskazującej wskaźniki przeciętnych miesięcznych wydatków w poszczególnych regionach zrób ranking województw: wskaż te, których mieszkańcy wydają najwięcej, aż do tych, w którym wydają najmniej:
- mazowieckie
- dolnośląskie
- pomorskie
- łódzkie
- śląskie
- opolskie