R1U7oEdqyW2cW
Kolorowa fotografia przedstawia model XV‑wiecznego statku hiszpańskiego wykonanego z drewna. Na masztach rozpostarte są białe żagle, na których namalowano czerwone krzyże. Obok statku poustawiane mniejsze modele dwóch mały łodzi, dwóch armat i delfina.

Płyńmy po morzach i oceanach...

Model statku
Źródło: Pixabay, SteenJepsen, licencja: CC BY 4.0.

Warto wiedzieć!

Od zarania dziejów podróżnicy i odkrywcy, powodowani pasją poznawania tego, co nieodkryte i nowe, docierali do nieznanych lądów, wyznaczając nowe szlaki handlowe. Przekraczali w ten sposób ludzkie ograniczenia, pokonując zakorzenione głęboko lęki, uprzedzenia i stereotypy. Jednym z przykładów takich gigantów zdobywczego, otwartego na to, co niepoznane, i nieujarzmionego ducha ludzkiego był Krzysztof Kolumb - odkrywca Nowego Świata, podziwiany za odwagę oraz hart ducha. Za sprawą tego, czego dokonał, stał się wzorem dla wszystkich, którzy marzą o odkryciu nieznanych lądów… nie tylko tych geograficznych. Czyż lot na Księżyc czy wynalezienie internetu byłyby możliwe, gdyby nie ludzie pokroju Kolumba, dla których odkrywanie tajemnic świata było chlebem powszednim? Przecież to właśnie pasja, pragnienie przygody i niespożyta ciekawość świata są przecież początkiem każdego wielkiego odkrycia.

Polecenie 1

Wypisz cechy charakteru, jakimi, twoim zdaniem, musi odznaczać się każdy odkrywca.

RCprr0ttqVk9v
(Uzupełnij).

Zapoznaj się z mapą interaktywną przedstawiającą wyprawy Krzysztofa Kolumba.

RMGCWUMeCOmth1
Mapa przedstawia północną część Oceanu Atlantyckiego. Zaznaczone zostały zarysy kontynentów: Europy, Afryki, Ameryki Południowej oraz Ameryki Północnej. Ponadto zaznaczono Azory, Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Zielonego Przylądka oraz niektóre wyspy na Morzu Karaibskim. Na mapie umieszczone zostały trasy czterech wypraw, które pod dowództwem Krzysztofa Kolumba wyruszyły z Hiszpanii w kierunku na Zachód. Pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba w 1492 r. ruszyła z Palos, przez Wyspy Kanaryjskie do wybrzeża Wysp Bahama, Kuby, wybrzeży Haiti. Powrót odbył się przez obok Azorów do Palos. Druga wyprawa w 1493 r. ruszyła z Palos, przez Wysypy Kanaryjskie, wybrzeże Wysp Dziewiczych, północne wybrzeże Haiti, zachodnie wybrzeże Kuby, Jamajkę. Powrót na północ od Wysp Kanaryjskich do Palos. Trzecia wyprawa w 1498 r. ruszyła z Palos, przez wybrzeża Wysp Kanaryjskich, wybrzeża Wysp Zielonego Przylądka, do Trynidadu, wschodniego Haiti i powrót przez Wyspy Kanaryjskie do Palos. Czwarta wyprawa ruszyła w 1502 r. z Palos. Przez południowe wybrzeże Wysp Kanaryjskich, przez wybrzeża Wysp Dziewiczych, południowego wybrzeża Jamajki i Kuby, wschodnie wybrzeże Ameryki Środkowej. Powrót przez południowe wybrzeże Haiti i południowe tereny od Azorów do Palos.
Wyprawy Krzysztofa Kolumba do Nowego Świata
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Mapa interaktywna pt. Wyprawy Krzysztofa Kolumba do Nowego Świata Mapa przedstawia północną część Oceanu Atlantyckiego. Zaznaczone zostały zarysy kontynentów: Europy, Afryki, Ameryki Południowej oraz Ameryki Północnej. Ponadto zaznaczono Azory, Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Zielonego Przylądka oraz niektóre wyspy na Morzu Karaibskim. Na mapie umieszczone zostały trasy czterech wypraw, które pod dowództwem Krzysztofa Kolumba wyruszyły z Hiszpanii w kierunku na Zachód. Mapa składa się z warstwy bazowej i 4 warstw dodatkowych. Opis warstwy bazowej: Mapa przedstawia północną część Oceanu Atlantyckiego. Zaznaczone zostały zarysy kontynentów: Europy, Afryki, Ameryki Południowej oraz Ameryki Północnej. Ponadto zaznaczono Azory, Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Zielonego Przylądka oraz niektóre wyspy na Morzu Karaibskim. Na warstwie bazowej znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Palos. Replika Santa Maríi, okrętu flagowego Kolumba z 1492 roku. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Kolorowa fotografia przedstawia drewniany statek z biało‑czerwonymi zwiniętymi żaglami. Statek jest przycumowany w porcie. W tle widoczne są budynki, samochody i spacerujący ludzie. Warstwy dodatkowe: ● Warstwa 1 - Pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba w 1492 r.. Mapa przedstawia szlak pierwszej wyprawy Krzysztofa Kolumba w 1492 r. Wyruszył on z portu Palos w Hiszpanii i dotarł do wyspy w archipelagu Wysp Bahama, którą nazwał San Salvador. Następnie żeglował po Morzu Karaibskim, odkrywając Kubę. Kolumb powrócił do Hiszpanii. Na warstwie 1 znajdują się 2 punkty z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba – 1492 r.. Początek i koniec wyprawy miał miejsce w Palos. Kolumb ruszył na statkach: karaka „Santa María” oraz karawelach: „Pinta” i „Niña”. Wyprawa dotarła najprawdopodobniej do Wyspy Watlinga na Bahamach ok. 12 października 1492 r. W dniu 6 grudnia odkrył Haiti (Hispaniolę), którą obrał za swoją kwaterę. Po powrocie do Palos Kolumb włożył wiele wysiłku, aby rozpropagować swój sukces i zdobyć środki na kolejną wyprawę. ► Punkt 2 - Archipelag Wysp Bahama. Krzysztof Kolumb, dopływając do archipelagu Wysp Bahama, był przekonany, że znajduje się w pobliżu Chin, Japonii i Indii. W rzeczywistości oddalony był od nich około 13000 kilometrów. ● Warstwa 2 - Druga wyprawa Krzysztofa Kolumba w 1493 r.. Mapa przedstawia szlak drugiej wyprawy Krzysztofa Kolumba w 1493 r. Kolumb wyruszył z portu w Palos w Hiszpanii. Podczas podróży odkryte zostały między innymi wyspy: Dominikana, Puerto Rico i Jamajka. Na warstwie 2 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Druga wyprawa Krzysztofa Kolumba – 1493 r.. Wyprawa wyruszyła 25 września 1493 r. Krzysztof Kolumb odkrył wówczas Dominikę, Marie‑Galante, Gwadelupę, Antiguę, Portoryko i Jamajkę. W kwaterze na Haiti nie przetrwał nikt z pozostawionych tam ludzi, najprawdopodobniej zginęli oni w walce z Indianami. ● Warstwa 3 - Trzecia wyprawa Krzysztofa Kolumba w 1498 r.. Mapa przedstawia szlak trzeciej wyprawy Krzysztofa Kolumba w 1498 r. Kolumb wyruszył z portu w Palos w Hiszpanii. Podczas podróży odkryte zostały między innymi ujście rzeki Orinoko, wyspa Trynidad. Na warstwie 3 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Trzecia wyprawa Krzysztofa Kolumba – 1498 r.. Krzysztof Kolumb dotarł wówczas do kontynentalnej części Ameryki. Odkrył ujście rzeki Orinoko, wyspę Trynidad. W czasie tej wyprawy zostało założone pierwsze stałe osiedle na wyspie Haiti – Santo Domingo. ● Warstwa 4 - Czwarta wyprawa Krzysztofa Kolumba w 1502 r. . Mapa przedstawia szlak czwartej wyprawy Krzysztofa Kolumba w 1502 r. Kolumb wyruszył z portu w Palos w Hiszpanii. Podczas podróży odkryte zostały między innymi wybrzeża Ameryki Południowej (dzisiejszy Honduras i Panamę). Na warstwie 4 znajdują się 2 punkty z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Czwarta wyprawa Krzysztofa Kolumba – 1502 r.. Krzysztof Kolumb dotarł do wybrzeży Hondurasu i Nikaragui. Wówczas miał po raz pierwszy usłyszeć o cywilizacji Majów i ”wielkim morzu” – Oceanie Spokojnym – po drugiej stronie kontynentu, do którego jednak nigdy nie dotarł. ► Punkt 2 - Dotarcie do Ameryki. Gdy Krzysztof Kolumb dotarł do Ameryki, myślał, że znajduje się w Indiach. Z tego powodu tamtejszych mieszkańców nazwał Indianami. Mianem tym do dzisiaj określa się rdzennych mieszkańców obu Ameryk. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia tropikalną wyspę, porośniętą wysokimi palmami i zieloną trawą. W centralnej części obrazu widoczna jest grupa ludzi trzymająca białe i czerwone flagi, która właśnie wysiadła z łodzi na ląd. Za nimi widoczne jest morze i dryfujące po nim trzy większe statki z białymi żaglami. Po lewej stronie obrazu znajduje się grupa czerwonoskórych ludzi o czarnych włosach, którzy przypatrują się niespodziewanym gościom. Tubylcy znajdujący się bliżej plaży oddają im pokłony, jednak większa część z nich obserwuje nowoprzybyłych zza drzew.

Polecenie 2

Na podstawie opisu mapy interaktywnej wypisz miejsca, które Kolumb odkrył podczas czwartej wyprawy.

R1LP27Hgaqx9P
Polecenie 2

Na podstawie opisu mapy interaktywnej wypisz miejsca, które Kolumb odkrył podczas czwartej wyprawy.

RtyFCMPy4Mqux
(Uzupełnij).
1
Polecenie 3

Na podstawie obrazu Alberta Bierstadta [czyt. biestada] „Lądowanie Kolumba” wymień rzeczowniki nazywające reakcje tubylców na widok niespodziewanych gości.

RrNXLvMMeFzXk
Lądowanie Kolumba
Źródło: Albert Bierstadt, domena publiczna.
R1A9xO60SSrzx
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Wyobraź sobie i opisz, jak mogli zareagować tubylcy na widok przybyszów z innego kontynentu.

R1NipWWvY65Wt
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 1

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

R11kKuLmmZ66f
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Zapoznaj się z wierszem Leopolda Staffa „O radosnej ojczyźnie” i wykonaj ćwiczenia.

O radosnej ojczyźnieLeopold Staff
Leopold Staff O radosnej ojczyźnie

Jest nas ogromna, cicha, przedziwna rodzina,
Gromada obłąkańców z mrocznymi oczami,
Co się porozumiewa tajnymi znakami,
W których się zamilczenia głębia dopominadopominać siędopomina.

Nie znamy jedni drugich z nazwisk ani twarzy,
Jednak mamy o sobie przeczucia i wieści.
MajaczymymajaczyćMajaczymy po nocach słowa dziwnej treści,
Szepcząc przez sen imiona sławnych marynarzy...

Bo sen nasz na obłędnej tęsknoty wezgłowiuwezgłowiewezgłowiu
To żegluga po morzach, podróże w odkrycie...
Myśli, jak statki w porcie, w ciągłym pogotowiu
Czekają hasła w odjazd: na życie w zachwycie!

Dusza nasza, jak mapa stara i pobladła,
Wróży dziwy każdemu naszych zbudzeń ranu,
Zdobycz i niespodzianki - i spod wód zwierciadła
Dźwiga wyspy, zielone gwiazdy oceanu...

Wiosło, śmiałków rzemiosłorzemiosłorzemiosło, niesie w coraz inne
Lądy, gdzie są zaciszne jak miłość ogrody,
Gdzie ptaki są radosne jak lata dziecinne,
Stawy jak baśnie, groty jak straszne przygody,

Węże skrzące jak skarbce królewskie pod ziemią,
Muszle jak dna morskiego - w słońcu - zadziwienia,
A w olśnieniu południa szczęściem złote drzemią
Drzewa‑sny, drzewa‑śpiewy, drzewa‑pozdrowienia...

Łódź przybija... Woniami witają przybysza
Kwiaty piękne jak dziewcząt najsłodsze imiona...
Błękity nieba słońcem błogosławi cisza
Pełna duszy Kolumba i snów Robinsona.

Staff Źródło: Leopold Staff, O radosnej ojczyźnie, [w:] tegoż, Poezje zebrane, Warszawa 1967, s. 538–539.
Ćwiczenie 2

Dokończ zdania. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

RfWdHEMdSfq3t
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu poprawnej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R11SMhKrbXdzE
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu poprawnej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RBtULZEQlArtJ
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu poprawnej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

RWmIrp1sefAb6
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu poprawnej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4

Uzupełnij zdania poniższymi wyrazami i wyrażeniami.

R1eUlPNRGMPiB
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu zdań podanymi wyrażeniami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij, dlaczego podmiot liryczny marzy o wyspach. Zwróć uwagę na przenośny charakter ich opisu w wierszu.

RQjU9lJHVpLMm
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6

Do cytatów z wiersza dopasuj nazwy odpowiednich środków stylistycznych oraz ich funkcje.

R1KKbypSByHY3
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tabeli nazwami odpowiednich środków stylistycznych.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7

Przyporządkuj poniższe informacje do wskazanych postaci.

R3zYyay2FPfQ9
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu określeń do odpowiednich marynarzy.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8

Wyjaśnij, jak rozumiesz ostatnie dwa wersy wiersza Leopolda Staffa:

Błękity nieba słońcem błogosławi cisza
Pełna duszy Kolumba i snów Robinsona.

R14NWYKKV1rOA
(Uzupełnij).

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 4

Wykonaj ilustrację do wiersza Leopolda Staffa „O radosnej ojczyźnie”. Wykorzystaj poniższy szkicownik.

RU1VBZCnmD8Ld
Zadanie interaktywne polega na wykonaniu ilustracji.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5

Opisz, jak wyobrażasz sobie ilustrację do wiersza Leopolda Staffa „O radosnej ojczyźnie”.

R1UN2xZGnjTiA
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Napisz kartkę z pamiętnika Krzysztofa Kolumba, w której opisuje on jeden dzień ze swoich wypraw.

R1DAqriqtyK6Y
(Uzupełnij).

Słownik

dopominać się
dopominać się

ponowić prośbę lub żądanie

majaczyć
majaczyć

mówić słowa bez sensu w gorączce lub we śnie

wezgłowie
wezgłowie

poprzeczna, zwykle podwyższona ściana łóżka, o którą opiera się poduszkę

rzemiosło
rzemiosło

drobna wytwórczość obejmująca wykonywanie i naprawianie przedmiotów użytkowych ręcznie lub prostymi narzędziami

Notatki

ReYqZQfeWzu2V
(Uzupełnij).

Źródło: https://edytor.zpe.gov.pl/x/D27DE8iZD?lang=pl