Początek i przyczyny reformacji w Europie.

Scenariusz lekcji

1. Cele lekcji

   1. Wiadomości Uczeń:

      • zna pojęcia: nepotyzm, annaty, świętopietrze, odpust, relikwia, dyspensa, bulla, reformacja;

      • zna następujące postacie: Marcin Luter, Erazm z Rotterdamu, Leon X;

      • zna sytuację w Kościele katolickim w XV w. i przyczyny wzrastającego niezadowolenia wiernych (nepotyzm, handel relikwiami i odpustami, rozluźnienie obyczajów i wystawne życie kleru);

      • zna tezy Marcina Lutra i okoliczności ich ogłoszenia;

      • zna reakcję papiestwa na wystąpienie Lutra i dalsze losy tej postaci;

      • zna przyczyny zainteresowania władców świeckich poglądami Lutra.

   2. Umiejętności

      • współpracy w grupie;

      • łączenia wydarzeń w związki przyczynowo - skutkowe.

2. Metoda pracy

   • wykład nauczyciela,

   • wywiad historyczny,

   • praca pod kierunkiem nauczyciela.

3. Środki dydaktyczne

   • podręcznik,

   • kserokopie z zadaniem domowym,

   • ewentualnie szata mnicha i magnetofon/odtwarzacz DVD wraz muzyką kościelną z epoki.

4. Przebieg lekcji

   3. Faza przygotowawcza

      1. Sprawy organizacyjno - porządkowe:

         • sprawdzenie obecności,

         • sprawdzenie wiadomości wybranego ucznia.

      2. Określenie celu i formy pracy na lekcji.

      3. Podanie i zapisanie tematu lekcji.

   4. Faza realizacyjna
      Tydzień wcześniej nauczyciel wyznacza ucznia, który wcieli się w postać Marcina Lutra, poleca wybrane lektury i udziela mu odpowiednich wskazówek (można postarać się o sporządzenie ciemnego mnisiego habitu/szaty lub wypożyczenie go z teatru i/lub jako podkład muzyczny odtworzyć muzykę kościelną z epoki). Uczniowie przygotowują na lekcję wiadomości o życiu tej postaci na podstawie podręcznika.
      Lekcja rozpoczyna się od wykładu nauczyciela, dotyczącego sytuacji Kościoła katolickiego u schyłku XV w., w tym zjawiska rozprzężenia wśród duchowieństwa.
      Następnie rozpoczyna się konferencja prasowa, uczniowie zadają pytania osobie, która wcieliła się w postać Lutra i odpowiada na pytania. Nauczyciel udziela głosu uczniom i, jeśli trzeba, uściśla lub rozwija pytania.

      Przykładowe pytania:

      4. Kiedy i gdzie Luter ogłosił swoje tezy?

      5. Dlaczego zdecydował się na taką formę upowszechnienia swoich przemyśleń?

      6. Jakie było jego wykształcenie?

      7. Czym zajmował się jako augustianin?

      8. Jakie są jego poglądy na temat roli dobrych uczynków w zbawieniu człowieka?

      9. Jakie są jego poglądy na temat roli duchowych w Kościele? Dlaczego jego zdaniem ich postępowanie zasługiwało na krytykę?

      10. Jak i dlaczego zareagował na papieską bullę z 1520 r.?

      11. Jakie były jego dalsze losy?

      12. Czy domyśla się, jak wierni odebrali jego poglądy?

   5. Faza podsumowująca
      Dyskusja, mająca na celu uzupełnienie wiadomości, jeśli jakieś fakty nie zostały poruszone podczas konferencji, czas na wyciągnięcie wniosków na temat wagi wystąpienia Lutra oraz omówienie przyczyn tak żywego zainteresowania jego tezami wśród wiernych Kościoła katolickiego w Europie, w tym władców świeckich. Uczniowie wypowiadają się na temat tych zagadnień.
      Nauczyciel ocenia szczególnie aktywnych uczniów oraz poleca wykonanie zadania domowego.

5. Bibliografia

   6. R. Friedenthal, Marcin Luter. Jego życie i czasy, tłum. Cz. Tarnogórski, Warszawa 1994.

   7. J.M. Todd, Marcin Luter, tłum. T. Szafrański, Warszawa 1983.

6. Załączniki
   Zadanie domowe.

   8. Sporządź relację z konferencji prasowej z Marcinem Lutrem (nie mniej niż 2000 znaków).

   9. Przeanalizuj szanse i zagrożenia, jakie według Ciebie wystąpienie Lutra wniosło do sytuacji Kościoła katolickiego w XVI w. (co najmniej po 3 argumenty).

   10. (Dla szczególnie zainteresowanych.) Zastanów się, dlaczego poglądy Lutra odbiły się szerokim echem w krajach o szczególnie wysokim rozwoju gospodarczym.

7. Czas trwania lekcji 45 minut