Początki panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pierwszy rozbiór Polski

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• zna okoliczności wstąpienia na tron Stanisława Augusta Poniatowskiego,

• potrafi opisać początki panowania ostatniego króla Rzeczypospolitej,

• zna przebieg konfederacji barskiej,

• potrafi opisać okoliczności pierwszego rozbioru Polski.

b) Umiejętności

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• potrafi wskazać na mapie ziemie utracone w wyniku pierwszego rozbioru Polski,

• rozumie przyczyny pierwszego rozbioru,

• potrafi dokonać oceny uczestników konfederacji barskiej, a także ocenić postawę Stanisława Augusta Poniatowskiego i jego politykę,

• sprawnie pracuje z mapą, atlasem historycznym, podręcznikiem,

• potrafi dokonywać oceny postaci historycznych, wypowiadać własne zdanie, wyciągać wnioski.

2. Metoda i forma pracy

Dyskusja, opis, opowiadanie, praca pod kierunkiem nauczyciela, praca z podręcznikiem, mapą, atlasem historycznym.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, mapa, atlasy historyczne, literatura pomocnicza.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów na temat unii polsko‑saskiej.

Przykładowe pytania:

• W jaki sposób doszło do elekcji Fryderyka I Augusta z dynastii Wettinów?

• Kim był Stanisław Leszczyński?

• Jak przebiegało panowanie Augusta III?

Nauczyciel przedstawia problematykę lekcji. Opisuje sytuację międzynarodową panującą pod koniec XVIII wieku.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel omawia sytuację panującą w Rzeczypospolitej po śmierci Augusta III Sasa.

Przedstawia, jak doszło do elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego i w jaki sposób król podejmował próby przeprowadzenia reform wewnętrznych. Wspomina o powołaniu Szkoły Rycerskiej w 1765 roku, mówi, dla kogo była ona przeznaczona, wymienia jej wychowanków.

Uczniowie wyszukują w podręczniku informacje na temat okoliczności zawiązania konfederacji barskiej. Mają na to przeznaczone 10 minut. Po upływie tego czasu wypowiadają się na temat przyczyn i przebiegu konfederacji, a następnie wybrani przez nauczyciela uczniowie odpowiadają na pytanie, czy gdyby byli szlachcicami i żyli w tamtych czasach, przystąpiliby do konfederacji.

Uczniowie dyskutują na ten temat. Wypowiadają własne opinie.

Nauczyciel, korzystając z mapy, omawia okoliczności i skutki pierwszego rozbioru Polski.

Pokazuje utracone ziemie. Uczniowie śledzą mapki w atlasach historycznych.

Nauczyciel omawia reformy sejmu porozbiorowego, podkreśla ważność utworzenia w 1773 roku Komisji Edukacji Narodowej.

c) Faza podsumowująca

W ramach podsumowania i powtórzenia wiadomości z lekcji uczniowie biorą udział w dyskusji.

Przykładowe pytania:

• Jakie były bezpośrednie i pośrednie przyczyny pierwszego rozbioru Polski?

• Czy rozbiorowi można było zapobiec?

• Na terenie jakich państw znajdują się obecnie terytoria utracone przez Rzeczpospolitą
  w I rozbiorze?

5. Bibliografia

1. Atlas historyczny dla szkół średnich, red. J. Konarski, A. Daniluk, Nowa Era, Warszawa 2000.

2. Burda B. i inni, Historia 2. Czasy nowożytne. Zakres podstawowy, Operon, Gdynia 2003.

3. Cegielski T., Kądziela Ł., Rozbiory Polski 1772‑1793‑1795, WSiP, Warszawa 1990.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

• Przygotuj informacje na temat Sejmu Wielkiego.

• Wyszukaj wiadomości na temat Szkoły Rycerskiej i Komisji Edukacji Narodowej.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak