Początki rozbicia dzielnicowego

Scenariusz lekcji

1. Cele lekcji

   1. Wiadomości Uczeń:

      • zna następujące postaci: Władysław Herman, Bolesław Krzywousty, Zbigniew, Sieciech, Władysław II Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko Stary;

      • zna pojęcia: palatyn, seniorat, dzielnica senioralna, statut Bolesława Krzywoustego, rozbicie dzielnicowe;

      • poznanie położenia Polski na początku XII w. – konflikty wewnętrzne i bunty (nieudolne rządy Władysława Hermana, rządy palatyna Sieciecha, konflikt Bolesława i Zbigniewa, przejęcie władzy przez Krzywoustego);

      • zna fakty z okresu panowania Bolesława Krzywoustego (chrystianizacja Pomorza);

      • zna zasadę senioratu wraz z podziałem ziem pomiędzy synów Krzywoustego;

      • rozumie cel wprowadzenia statutu przez Krzywoustego i podziału ziem pomiędzy jego synów;

      • rozumie przyczyny obalenia zasady senioratu;

      • zna przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego.

   2. Umiejętności Uczeń:

      • umie łączyć wydarzenia w związki przyczynowo - skutkowe.

2. Metoda pracy

   • wykład nauczyciela ilustrowany mapą,

   • pogadanka,

   • analiza SWOT.

3. Środki dydaktyczne

   • podręcznik,

   • mapa,

   • kserokopie z analizą SWOT,

   • kserokopie z zadaniem domowym.

4. Przebieg lekcji

   3. Faza przygotowawcza

      1. Sprawy organizacyjno - porządkowe:

         • sprawdzenie obecności,

         • sprawdzenie wiadomości wybranego ucznia,

         • przygotowanie mapy Polska Bolesława Krzywoustego.

      2. Określenie celu i formy pracy na lekcji.

      3. Podanie i zapisanie tematu lekcji.

   4. Faza realizacyjna Nauczyciel omawia sytuację w Polsce po wygnaniu Bolesław Śmiałego, rządy Sieciecha, bunt przeciw niemu oraz konflikt między Zbigniewem i Bolesławem. Następnie przedstawia rządy Bolesława Krzywoustego, walki prowadzone przez niego na Pomorzu. Mówi o statucie Krzywoustego. Wskazuje na mapie ziemie objęte przez jego synów.
      Uczniowie analizują pod kierunkiem nauczyciela geograficzny zasięg poszczególnych dzielnic i odpowiadają na pytanie o celowość takiego podziału, z uwzględnieniem zasięgu i granic dzielnicy senioralnej.

      Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy, które wybierają spośród siebie przedstawicieli/sekretarzy.
      Mają oni przeprowadzić prostą analizę SWOT – ocenę statutu Bolesława Krzywoustego.
      Nauczyciel upewnia się, że uczniowie będą w stanie wykonać to zadanie.
      Grupa I – silne strony
      Grupa II – słabe strony
      Grupa III – szanse
      Grupa IV – zagrożenia
      Uczniowie pracują przez 10 min., następne 10 min. przedstawiają swoje przemyślenia.
      Nauczyciel kontynuuje wykład – przedstawia sytuację po śmierci Bolesława Krzywoustego, konflikty między jego synami, sytuację rozbicia dzielnicowego w Polsce. Pyta uczniów o możliwe w takiej sytuacji skutki dla państwa.

   5. Faza podsumowująca Nauczyciel ocenia szczególnie aktywnych uczniów oraz poleca wykonanie zadania domowego.

5. Bibliografia

   6. B. Bogucka, Dawna Polska. Narodziny, rozkwit, upadek, Warszawa 1998.

   7. A. Jureczko, Testament Krzywoustego, Kraków 1988.

   8. K. Maleczyński, Bolesław III Krzywousty, Warszawa 1981.

   9. J. Mitkowski, Bolesław Krzywousty, Warszawa 1981.

   10. Atlas Historyczny Polski (dowolne wydanie i wydawnictwo).

6. Załączniki
   Analiza SWOT
   Oceń statut Bolesława Krzywoustego z wykorzystaniem analizy SWOT. Przedstaw silne i słabe strony tego dokumentu oraz szanse i zagrożenia, jakie niosło wprowadzenie go w życie.

   Zadanie domowe.

   11. Po przeczytaniu odpowiedniego fragmentu kroniki Galla Anonima, wyjaśnij w jaki sposób kronikarz starał się usprawiedliwić okaleczenie Zbigniewa.

   12. Wyjaśnij pisemnie (do 500 znaków) zasadę senioratu.

   13. Przedstaw przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego Polski.

       Uzupełnij tabelę.

7. Czas trwania lekcji 45 minut

8. Uwagi do scenariusza
   Przy licznej klasie należy uczniów podzielić na dwie grupy, każda po cztery zespoły do analizy SWOT i porównać otrzymane przez nich wyniki – możliwość różnicowania oceny.