Podmiot i orzeczenie jako główne części zdania

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna pojęcia podmiotu i orzeczenia,

• wie, na jakie pytania odpowiada podmiot i orzeczenie,

• wie, jaką pełną funkcje w zdaniu,

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi wskazać w tekście oraz samodzielnie utworzyć orzeczenie,

• potrafi określić w zdaniu grupę podmiotu oraz grupę orzeczenia,

• zdobywa umiejętności samodzielnego wypowiadania się i wyrażania własnych sądów.

• potrafi samodzielnie stworzyć list z jak największą ilością orzeczeń i podmiotów,

• potrafi zamienić nieosobowe formy czasownika na formy osobowe.

2. Metoda i forma pracy

Heureza, metoda norm i instrukcji, ćwiczenia sprawnościowe, twórcze naśladownictwo wzorów – ćwiczenia transformacyjne.

Forma pracy: indywidualna, zespołowa.

3. Środki dydaktyczne

Materiały przygotowane przez nauczyciela (przykłady zdań do ćwiczeń)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Uczniowie przypominają podstawowe wiadomości dotyczące czasownika. Wraz z prowadzącym wyjaśniają pojecie podmiotu i orzeczenia. Wskazują, na jakie pytania odpowiada podmiot a na jakie orzeczenie. Uczniowie zapisują w zeszytach definicje podmiotu i orzeczenia.

PODMIOT – to część zdania, która odpowiada na pytania: „kto?”, „co?”. Wskazuje osobę lub przedmiot sugerowany przez orzeczenie.

ORZECZENIE – to główna część zdania oznaczająca czynność, lub właściwość tego, na co wskazuje. Odpowiada na pytania: „co robi?”, „co się z nim dzieje?”, „w jakim stanie się znajduje?”.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wspólnie z uczniami wypełnia ćwiczenia. Następnie uczniowie pracują samodzielnie.

Ćwiczenie nr 1. Nauczyciel dyktuje zdania. Uczniowie, po kolei, zapisują je na tablicy i wskazują w nich podmiot i orzeczenie. Orzeczenie podkreślają falistą linią, podmiot linią ciągłą.

1. Kot skoczył na wysokie drzewo.

2. Marysia wycina obrazki.

3. Koledzy Marka są niegrzeczni.

4. Dziewczęta tańczą na scenie.

5. Kolorowe motyle fruwają nad ogrodem.

6. Moja mama uwielbia gotować.

7. Pies szczeka na listonosza.

8. Zdjęcia wiszą w kolorowych ramkach.

Ćwiczenie nr 2. W podanych zdaniach uczniowie podkreślają orzeczenie czasownikowe wyrażane czasownikiem w formie osobowej.

1. Nasi piłkarze rozegrali dobry mecz

2. Szybko wracajcie do domu

3. Jutro nadrobimy zaległości

2. Nauczyciel objaśnia pojęcia: grupa podmiotu i orzeczenia.

Grupa podmiotu – podmiot i wyrazy, które go określają.

Grupa orzeczenia – to orzeczenie i wyrazy, które je określają.

3. W podanych zdaniach uczniowie wskazują grupę podmiotu i orzeczenia.

1. Trzej nieznośni chłopcy powrzucali kamienie do studni.

2. Duże brunatne niedźwiedzie leniwie walczyły na scenie.

3. Wesoła gromada dziarsko wędrowała tylko sobie znanymi szlakami.

4. Kwitnące drzewa i krzewy dawały wędrowcom schronienie.

5. Na leśnej polanie zręczni harcerze rozpalili ognisko.

6. Wesoła gromada szybko wbiegła do szkoły.

7. Podróżnicy długo wędrowali po bezkresnej krainie lodu.

c) Faza podsumowująca

1. Przypomnienie tematu lekcji.

2. Zebranie wiadomości o podmiocie i orzeczeniu.

3. Uczniowie samodzielnie redagują list do kolegi z użyciem jak największej liczby orzeczeń i podmiotów. Następnie wskazują grupy podmiotu i orzeczenia.

5. Bibliografia

1. Bednarczuk U., Kowalikowa J., Współczesna polszczyzna, PWN, Warszawa 1995.

2. Głowiński M., Okopień‑Sławińska A., Sławiński J., Zarys teorii literatury, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975.

3. Kłakówna Z., Dyduch B., Jędrychowska M., Wiatr K., Nowe To lubię! Kształcenie kulturowo‑literackie. Klasa IV szkoły podstawowej, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2002.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak