Podstawowe czynności pierwszej pomocy w zadławieniu
Zadławienie nie kojarzy się nam często z czymś bardzo groźnym i wymagającym precyzyjnego schematu postępowania. O tym, że umiejętność zachowania w przypadku jego wystąpienia jest niezwykle ważna, dowiesz się z tego materiału.
Zastanów się, przypomnij sobie lub sprawdź w dostępnych źródłach, jakie efekty może wywołać częściowe lub całkowite zablokowanie dróg oddechowych.
określać w jakich sytuacjach może dojść do zadławienia:
przewidywać ryzyko związane z zadławieniem;
wykonywać podstawowe czynności pierwszej pomocy przy zadławieniu.
1. Zadławienia – podstawowe informacje
Z zadławieniamizadławieniami mamy do czynienia w przypadku, kiedy do dróg oddechowych dostaje się ciało obce. Mogą one zostać zablokowane w stopniu częściowym lub pełnym. Stanowi to bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia.
Podstawowe informacje dotyczące przyczyn, przebiegu i działań ratowniczych w zadławieniachzadławieniach zaprezentowane na poniższym filmie. Obejrzyj go, a następnie wykonaj znajdujące się pod nim polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RI0OMraRH09A7
Film Pierwsza pomoc przy zadławieniach – podstawy
Wyjaśnij, kiedy mówimy o łagodnym, a kiedy o ciężkim przebiegu zadławienia.
Wskaż podstawową czynność jaką powinna wykonać osoba przy zadławieniu o lekkim przebiegu.
Wyjaśnij, dlaczego nie możemy mieć pewności, czy zadławienie o lekkim przebiegu nie przejdzie w ciężką niewydolność oddechową.
2. Zadławienia u dorosłych i dzieci
Do zadławień i zakrztuszeń dochodzi w różnych sytuacjach. W przypadku dzieci, częstą przyczyną zadławień i zakrztuszeń są drobne elementy różnych przedmiotów. Po wprowadzeniu regulacji prawnych dotyczących konstrukcji zabawek (ostrzeżenie o drobnych elementach oraz informacja o zagrożeniach wiążących się z możliwością odłamania) liczba nieszczęśliwych wypadków (wg statystyk amerykańskich) spowodowanych połknięciem małych części i elementów spadła aż o 75 proc. Przed przystąpieniem do udzielenia pierwszej pomocy należy poznać przyczyny takich zdarzeń. Będzie ona wtedy szybsza i bardziej skuteczna. Równie ważną rzeczą jest dokładne zrozumienie i zapamiętanie kolejnych kroków działania, w tym dokładnych postaw i manewrów ratowniczych.
Zapoznaj się z poniższą prezentacją multimedialną i rozwiąż przypisane do niej polecenia.
Podstawowe czynności pierwszej pomocy przy zadławieniu.
Do zadławień, a więc zablokowania dróg oddechowych, może dojść zarówno wtedy, kiedy znajdujemy się w towarzystwie, co bez wątpienia ułatwi przyjście nam z pomocą, jak również wtedy, kiedy jesteśmy sami. Jednak również w drugiej, znacznie gorszej sytuacji, możemy podjąć działania, które pozwolą nam wyjść z niej bez szkody dla zdrowia.
Możemy wyszczególnić kilka zachowań sprzyjających zadławieniom, które dotyczą obu wymienionych wyżej przypadków. Są to:
wykonywanie innych czynności w czasie spożywania pokarmu,
niedokładne przeżuwanie jedzenia, połykanie dużych kawałków,
pośpiech w czasie spożywania posiłku,
nienaturalna pozycja ciała w czasie jedzenia.
W przypadku lekkiego przebiegu zadławienia powinniśmy namawiać poszkodowanego lub sami próbować po prostu odkaszlnąć to, co uniemożliwia normalne oddychanie. Jest duża szansa, że będzie to wystarczające i problem zostanie rozwiązany szybko i bez konieczności bardziej radykalnej interwencji.
Jeżeli jednak mamy do czynienia z ciężką niedrożnością dróg oddechowych, to sytuacja zależy od tego, czy osoba poszkodowana jest nadal przytomna i czy jest w stanie utrzymać się na nogach o własnych siłach. Jeżeli tak, powinniśmy wykonać rękoczyny ratunkowe. Pierwszy z nich polega na uderzaniu jedną ręką w okolicę międzyłopatkową, przy jednoczesnym podtrzymywaniu drugą ręką mostka poszkodowanej osoby.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rmu7TH4jhRwWR
Film przedstawia parę: kobietę i mężczyznę. Kobieta obejmuje mężczyznę od tyłu i uciska nadbrzusze mężczyzny, przesuwając jednocześnie dłonie w górę. Mężczyzna trzyma dłonie na klatce piersiowej i gardle. Oboje mają białe, lateksowe rękawiczki jednorazowe. Film nie posiada dzwięku.
Jeżeli poprzednie działanie nie przynosi skutku, wykonujemy rękoczyn (manewr) Heimlicha [czyt. hajmlisia], polegający na objęciu i uciskaniu nadbrzusza drugiej osoby do wewnątrz i lekko w górę. Manewr ten możemy wykonać również, jeżeli to my sami jesteśmy poszkodowani, po lekkim przechyleniu się w dół przez jakieś znajdujące się w pobliżu oparcie lub poręcz, np. element krzesła. Jeśli rękoczyn Heimlicha zawiedzie, przystępujemy do naprzemiennego uderzania ręką w okolicę międzyłopatkową i uciskania nadbrzusza osoby poszkodowanej.
Zapamiętaj, że ucisków nadbrzusza nie wykonujemy u kobiet w ciąży i niemowląt, gdyż może to prowadzić do poważnych i nieodwracalnych konsekwencji. Nie robimy tego również w przypadku osób znacznie przewyższających nas pod względem fizycznym, kiedy działanie takie jest bezcelowe – możemy na nie stracić dużo czasu i bezcennej w tym przypadku energii.
Gdyby osoba poszkodowana straciła przytomność, należy wezwać karetkę i przystąpić do resuscytacji krążeniowo‑oddechowej, według algorytmu dla osób dorosłych lub dzieci.
Podczas tych działań należy regularnie sprawdzać, czy ciało obce nie jest widoczne w jamie ustnej, co umożliwiłoby nam jego usunięcie. Nie należy go jednak usuwać za wszelką cenę i na wyczucie, gdyż może to dodatkowo pogorszyć stan poszkodowanego.
Za każdym razem, jeżeli udzielenie pierwszej pomocy przy zadławieniu wymagało wykonania rękoczynów ratunkowych, niezbędna jest kontrola lekarska – nawet w przypadku, kiedy obyło się bez wzywania specjalistycznej pomocy medycznej.
Wymień co najmniej dwa przykłady sytuacji sprzyjających zadławieniom.
Opisz, jak przebiegają działania ratownicze podejmowane przy udzielaniu pierwszej pomocy w zadławieniach.
Wskaż, jakie działania powinna wykonać osoba poszkodowana, której skutecznie udzielono pomocy przy zastosowaniu rękoczynów ratunkowych.
W przypadku zadławienia u niemowląt obowiązują inne zasady udzielania pierwszej pomocy niż w przypadku dorosłych. Sposób postępowania przedstawiają dwie poniższe grafiki.
Zadławienia są poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia zarówno u dorosłych, jak i u dzieci i niemowląt. Istnieją jednak istotne różnice w przyczynach zadławień między tymi grupami wiekowymi.
W przypadku dorosłych, najczęstszymi przyczynami zadławień są:
Przyjmowanie zbyt dużych kawałków jedzenia: Dorosłe osoby mogą zadławić się, gdy pochłaniają zbyt dużą ilość pożywienia na raz. Przykładami mogą być próby połykania dużych kawałków mięsa, owoców czy warzyw, które nie są odpowiednio przygotowane do spożycia.
Szybkie jedzenie: Zabieganie i pośpiech są częstymi elementami życia dorosłych. W wyniku tego mogą oni spożywać posiłki w pośpiechu, co zwiększa ryzyko zadławienia się nieprzeżutym pokarmem.
Spożywanie alkoholu lub narkotyków: Dorosłe osoby pod wpływem alkoholu lub narkotyków mogą mieć obniżone zdolności koordynacyjne, co zwiększa ryzyko zadławienia.
W przypadku dzieci i niemowląt, przyczyny zadławień to zazwyczaj:
Małe przedmioty: Dzieci, zwłaszcza niemowlęta, często wkładają małe przedmioty do ust. Mogą to być elementy zabawek, monety, guziki.
Zbyt duże kawałki pożywienia.: Niemowlęta i małe dzieci nie mają jeszcze pełnej zdolności do żucia i połykania pokarmów, dlatego należy dbać o to, aby pokarmy były odpowiednio rozdrobnione i łatwe do przełknięcia.
Zabawki niedostosowane do wieku: Dzieci często próbują wkładać do ust zabawki, które mogą zawierać małe elementy. Może to prowadzić do zadławienia się.
Różnice między przyczynami zadławień u dorosłych a dziećmi i niemowlętami wynikają głównie z różnic w rozwoju fizycznym i umiejętnościach. Dorosłe osoby mają większe możliwości spożywania większych kawałków pokarmu, ale jednocześnie są bardziej podatne na zadławienia z powodu złych nawyków żywieniowych i zbyt szybkiego jedzenia. Dzieci i niemowlęta z kolei są bardziej narażone na zadławienia z powodu małych przedmiotów, które wkładają do ust, oraz niewłaściwie przygotowanych pokarmów.
Ważne jest, aby zarówno dorośli, jak i opiekunowie dzieci i niemowląt byli świadomi tych różnic i podejmowali odpowiednie środki ostrożności. Dorosłym zaleca się wolne od pośpiechu jedzenie, staranne rozdrabnianie pokarmu. Dla dzieci i niemowląt zaleca się nadzorowanie ich podczas jedzenia i unikanie małych przedmiotów, które mogą zagrozić zadławieniem.
4. Podsumowanie
Zadławienia mogą wydarzyć się różnych sytuacjach i mieć łagodny lub ciężki przebieg.
Pierwszym krokiem, jeżeli drogi oddechowe zostały zablokowane w niedużym stopniu, jest zachęcanie poszkodowanego do kaszlu i jego obserwacja.
Jeżeli mamy do czynienia z ciężką niedrożnością dróg oddechowych, stosujemy rękoczyny (manewry) ratunkowe.
Jeżeli doszło do wykonania rękoczynów ratunkowych, niezbędna jest kontrola lekarska, z uwagi na możliwe obrażenia wewnętrzne.
5. Słownik
fizyczne oddziaływanie na osobę poszkodowaną za pomocą określonych chwytów ratowniczych, w przypadku zadławień mające na celu usunięcie ciała obcego z dróg oddechowych
jest to sytuacja, w której do dróg oddechowych dostaje się ciało obce. Wyróżniamy jego łagodny i ciężki przebieg, w zależności od tego, czy drogi oddechowe są zablokowane w części, czy w całości
6. Zadania
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
Uporządkuj od pierwszej do ostatniej czynności jakie wykonasz, jeżeli osoba nie może odkaszlnąć ciała obcego, jednak jest przytomna i stoi o własnych siłach.
Co sprzyja zadławieniom? Zaznacz prawidłowe odpowiedzi.
Zaznacz poprawne odpowiedzi.
Na czym polega manewr Heimlicha? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
U kogo nie wykonujemy uciśnięć nadbrzusza? Zaznacz poprawne odpowiedzi.
Opisz krótko dwa wymienione w e‑materiale rękoczyny ratunkowe przy zadławieniach.
Porównaj przyczyny zadławień u dorosłych z przyczynami zadławień u dzieci i niemowląt. W swojej wypowiedzi postaraj się wykazać najbardziej charakterystyczne różnice.
7. Notatnik
8. Bibliografia
Breitkopf B., Cieśla M., (2019), Edukacja dla bezpieczeństwa, Warszawa: WSIP Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Polska Rada Resuscytacji, Wytyczne resuscytacji 2021, dostępny w internecie: https://www.prc.krakow.pl/wytyczne_2021.html, [dostęp dn. 08.02.2021].