Dzięki rozwojowi medycyny wiemy, że przyczyną większości chorób są drobnoustroje chorobotwórcze i pasożyty. Wiele znanych chorób potrafimy leczyć, co przyczynia się do wzrostu długości życia ludzi i podnosi jego jakość. Równie ważne jak leczenie jest zapobieganie chorobom. Służą temu: higiena całego ciała, dbanie o czystość otoczenia, stosowanie szczepień ochronnych, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna oraz regularne badania lekarskie.
iAgop9MPBo_d5e229
1. Co nam zagraża?
Przykłady organizmów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka:
drobnoustroje chorobotwórcze, np. wirusy, bakterie i niektóre grzyby wywołujące choroby zakaźne;
rośliny i grzyby wytwarzające substancje trujące;
zwierzęta wytwarzające substancje jadowe, np. pszczoła, osa, żmija;
zwierzęta pasożytnicze, np. tasiemiec, wesz, świerzbowiec, komar, kleszcz.
Bakterie to najmniejsze żyjące na Ziemi organizmy. Bakterie chorobotwórcze wywołują u ludzi choroby zakaźne, jak: angina, krztusiec, tężec, gruźlica. Nie wszystkie bakterie są chorobotwórcze – wiele z nich pełni pożyteczne funkcje, np. rozkładają szczątki roślin i zwierząt, biorą udział w wytwarzaniu niektórych produktów spożywczych. Wirusy nie są organizmami żywymi. Rozmnażają się wyłącznie w innych organizmach: bakteriach, roślinach, zwierzętach. Chorobami wirusowymi są na przykład odra, ospa wietrzna, świnka i różyczka. Zapobiega się im poprzez stosowanie szczepionek.
RNFmDAyKNWRx21
Pokaz slajdów przedstawiający: slajd 1- pałeczki salmonelli z długi mi rzęskami w powiększeniu
Bakterie salmonelli są częstą przyczyną zatruć pokarmowych. Typowe objawy to biegunka i wymioty. Bakterie te mogą znajdować się na skorupce jaja kurzego, dlatego zawsze obmyj je w gorącej wodzie przez rozbiciem
Rdf7s0umeoTxb1
slajd 2 - skóra z objawami świerzbu, widoczne czerwone plamki na skórze
Świerzb objawia się zmianami skórnymi w postaci kanalików wydrążonych przez pasożyta
R5jvu6yB0aJnA1
slajd 3 - paznokieć palca zaatakowany grzybicą
Paznokcie i skóra są wyjątkowo podatne na zakażenie grzybami. Grzybica objawia się m.in. swędzeniem, łuszczeniem się skóry i paznokci oraz białawymi plamami. Łatwo można zarazić się grzybicą na basenie, dlatego zawsze należy używać pod prysznicem piankowych klapek i korzystać z własnego ręcznika
RLQYS7oQEBVL81
slajd 5 – pałeczka tężca
Wirus wścieklizny atakuje mózg, dlatego zachowanie chorych zwierząt jest nieprzewidywalne. Jest to choroba śmiertelna, dlatego warto pamiętać o szczepieniu psów
Tężec wywoływany jest przez bakterie, ale nie można się nim zarazić od osoby chorej. Do zakażenia dochodzi najczęściej, gdy do rany dostanie się ziemia. Dlatego ważne jest, by nie dopuszczać do zabrudzenia ran oraz przemywać je na przykład jodyną
iAgop9MPBo_d5e283
2. Zdrowie i choroba
Choroby zakaźne to takie, które są wywołane przez drobnoustroje chorobotwórcze. Mogą się przenosić z jednego organizmu do drugiego. Drogi przenoszenia się chorób zakaźnych to:
kropelkowa,
pokarmowa,
kontaktowa,
przez wrota zakażenia (np. rany w skórze).
Choroba niezakaźna to taka, która nie jest wywołana przez mikroorganizmy chorobotwórcze. Przykładami chorób niezakaźnych są: cukrzyca czy próchnica zębów. Niektóre choroby wywoływane są przez obecność w organizmie pasożytniczych zwierząt. Należą do nich na przykład wszawica, świerzb lub tasiemczyca.
Sposoby zapobiegania chorobom pasożytniczym:
dokładne mycie owoców i warzyw przed ich zjedzeniem;
częste mycie rąk, szczególnie po skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem, podczas przygotowywania posiłków;
spożywanie mięsa dobrze ugotowanego i pochodzącego z wiarygodnego źródła;
dbanie o higienę osobistą.
R1ZopQOqUq5iJ1
Galeria prezentuje sześć różnych pasożytów człowieka. 1 – świerzbowiec, kulistego kształtu roztocz z czterema odnóżami
Świerzbowiec
ROwUQdfNKIThU1
2 – główka tasiemca uzbrojonego, kulista głowa posiada wieniec haczyków oraz cztery przyssawki
Tasiemiec uzbrojony osiąga długość nawet do 5 m. Jego nazwa wywodzi się od haczyków, którymi przyczepia się do ściany jelita. Można się nim zarazić, spożywając nieprzebadane przez weterynarza mięso świni
RGKrF43KIfQv21
3 – główka tasiemca nieuzbrojonego, spłaszczona głowa z czterema przyssawkami
Tasiemiec nieuzbrojony nie posiada haczyków, ma za to 4 silne przyssawki. Mierzy nawet do 12 m długości. Ludzie zarażają się nim, jedząc nieprzebadane mięso krów
R1ZTpY9S8PI931
4 – glista ludzka, nitkowate ciało samca i samicy
Samica glisty ludzkiej mierzy do 40 cm, samiec jest nawet kilkakrotnie mniejszy. Można się nią zarazić, jedząc niemyte owoce i warzywa lub pijąc nieprzegotowaną wodę
RBt1c8VahOcei1
5 – owsiki, niewielkich rozmiarów białe nicienie
Owsiki często występują u dzieci. Mają zaledwie 1 cm długości. Znajdują się w wodzie i ziemi zanieczyszczonej odchodami. Wywołują swędzenie, jednak drapiąc się, można przenieść jaja tych pasożytów na usta lub różne przedmioty
R1SzogyFY0GvA1
6 – wesz głowowa, owad bezskrzydły
Wszy to maleńkie bezskrzydłe owady. Ich obecność najłatwiej stwierdzić po przyczepionych do włosów jajach, zwanych gnidami
iAgop9MPBo_d5e354
3. Co robić, aby się nie zarazić?
Profilaktyka to działania, których celem jest zapobieganie chorobom. Należą do nich:
dbanie o higienę osobistą;
utrzymanie w czystości i częste wietrzenie pomieszczeń, w których się przebywa;
unikanie kontaktu ze zwierzętami, które mogą roznosić choroby zakaźne, np. bezpańskie psy i koty, dzikie zwierzęta;
unikanie kontaktu z osobą chorą na chorobę zakaźną przenoszoną drogą kropelkową;
częste przebywanie na świeżym powietrzu, także w chłodne dni;
stosowanie aktywności fizycznej przez cały rok, np. bieganie, jazda na rowerze, spacery, udział w grach zespołowych, pływanie;
spożywanie wyłącznie świeżych pokarmów i picie czystej wody.
R1SCHNPNQqvJc1
Animacja pokazuje krew człowieka z czerwonymi krwinkami oraz widoczną w środku dużą krwinka białą, która otacza niewielką zieloną bakterię i pochłania ją.
Animacja pokazuje krew człowieka z czerwonymi krwinkami oraz widoczną w środku dużą krwinka białą, która otacza niewielką zieloną bakterię i pochłania ją.
Animacja pokazuje krew człowieka z czerwonymi krwinkami oraz widoczną w środku dużą krwinka białą, która otacza niewielką zieloną bakterię i pochłania ją.
iAgop9MPBo_d5e415
4. Niebezpieczne miejsca
Najczęstsze przyczyny wypadków to:
nieostrożne zachowanie w miejscach niebezpiecznych, np. ruchliwa ulica, tory kolejowe, zamarznięty staw;
kontakt z niebezpiecznymi przedmiotami, np. fajerwerki, niewypały, niewybuchy;
kąpiele i skoki do wody w miejscach niestrzeżonych.
Sposoby na zapobieganie wypadkom:
zabawa w miejscach do tego przeznaczonych, np. na placach zabaw, boisku szkolnym, sztucznym lodowisku, hali sportowej;
kąpiel wyłącznie w miejscach dozwolonych lub w basenie;
zachowanie ostrożności podczas poruszania się po drodze lub podczas przekraczania torów kolejowych;
powiadomienie odpowiednich służb o znalezieniu niewypału lub niewybuchu, niepodnoszenie go, powiadomienie dorosłej osoby lub wykonanie telefonu do straży miejskiej, na policję lub do straży pożarnej;
sprawdzenie przed jazdą rowerem, czy hamulce są sprawne; poruszanie się po ścieżce rowerowej, pasie rowerowym lub poboczem jezdni;
przewidywanie skutków zabawy i ocena, czy jest dla nas bezpieczna;
stanowcze odmawianie, gdy ktoś nas nakłania do ryzykownej zabawy.
Element multimedialny do zagadnienia: Przy_pod_5_72_1_niebezpieczne_miejsca Galeria typ A
R1MWOgsm5VbR01
Seria czterech grafik różnych miejsc zabawy, rozmieszczone parami. Każdy rysunek po lewej stronie przedstawia sytuację negatywną i ma czerwony napis „NIE”, a po prawej stronie ukazują sytuacje pozytywną i mają zielony napis „TAK”. Na rysunku pierwszym widać po lewej stronie dzieci kąpiące się nad rzeką, widoczny znak zakazu kąpieli. Po prawej stronie dzieci kąpiące się na basenie w obecności ratownika.
Nie wolno kąpać się czy nurkować w miejscach, gdzie obowiązuje zakaz. Najlepiej robić to na basenie lub strzeżonym kąpielisku
Rd6oWwWG9TIww1
Drugi rysunek: po lewej stronie jeżdżące na łyżwach na zamarzniętym jeziorze. Po prawej stronie dzieci jeżdżące na łyżwach na sztucznym lodowisku.
Pokryte lodem jezioro zachęca do jazdy na łyżwach, jednak lód może w każdej chwili pęknąć. Do jazdy na łyżwach najlepiej nadają się lodowiska
RnOxIXLimROiq1
Trzeci rysunek: po lewej stronie dzieci grają w piłkę przy jezdni. Po prawej stronie dzieci grają w piłkę na boisku lub placu zabaw.
Zabawa na ulicy jest niebezpieczna – można nie zauważyć nadjeżdżającego samochodu, a jego kierowca może nie zdążyć zahamować, gdy nagle tuż przed nim znajdzie się dziecko. Bawić się należy na placach zabaw czy boiskach
RBlYh9s9tQ4lr1
Czwarty rysunek: po lewej stronie dzieci puszczają latawce pod linią wysokiego napięcia. Po prawej stronie dzeci puszczają latawce na polani.
Puszczanie latawca to dobra zabawa, ale nie należy tego robić w pobliżu linii wysokiego napięcia. Najlepiej wybrać do tego celu otwarty teren
iAgop9MPBo_d5e485
5. Pierwsza pomoc
Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy jest niezwykle ważna – umożliwia uratowanie zdrowia, a może i życia osobie poszkodowanej w wypadku. W razie znalezienia się na miejscu wypadku należy zawiadomić służby ratunkowe, podając następujące informacje: imię, nazwisko, miejsce zdarzenia, stan osoby poszkodowanej. Numery alarmowe: 112 – numer alarmowy do wszystkich służb powołanych do niesienia pomocy, 996 – straż miejska, 997 – policja, 998 – straż pożarna, 999 – pogotowie ratunkowe.
Pęknięcie kości to złamanie. Objawy to ostry ból, obrzęk oraz widoczne i wyczuwalne nieprawidłowe ułożenie kości wewnątrz ciała. Uwaga! Jeśli kość przebija skórę, mówimy o złamaniu otwartym
R185YSFFKW9rN1
2 - fotografia poparzonych dłoni, na których widoczne są bąble
Podczas kontaktu skóry z czymś gorącym, np. wrzącą wodą, dochodzi do oparzeń. Jeśli skóra zetknie się z substancjami żrącymi, np. środkiem do odtykania rur, mamy do czynienia z oparzeniami chemicznymi. Podobnie do oparzeń wyglądają odmrożenia, ale powstają w wyniku narażenia skóry na bardzo niską temperaturę
RlKKvHnGsvY7G1
3 – fotografia stłuczenia
Silne uderzenie w miękkie części ciała może doprowadzić do stłuczenia. Charakterystycznymi objawami są ból, obrzęk i podskórny krwiak
Rob6lf2xmNtps1
4 – fotografia rany na palcu
Gdy dojdzie do przerwania ciągłości skóry, mamy do czynienia z raną. Niektóre są niegroźne (np. rozcięcie palca kartką papieru), inne wymagają wizyty u chirurga
RG78LX5x64Dch1
5 – Zdjęcie RTG przedstawiające zwichniecie
Gdy połączenie między kośćmi zostanie zerwane, mówimy o zwichnięciu. Objawy to ból i obrzęk w okolicy stawu (najczęściej kostki lub nadgarstka). Uwaga! Gdy staw zostanie tylko nadwyrężony podczas nieprawidłowego ruchu, mówimy o skręceniu
R12meHogTyYsx1
6 – fotografia przedstawiająca ukąszenie lub użądlenie
Niektóre owady, np. osy i pszczoły, potrafią użądlić. Objawami są ból, swędzenie i powstanie bąbla. Użądlenie niektórych owadów, jak szerszeni, może być groźne dla zdrowia
iAgop9MPBo_d5e538
6. Jesteś tym, co jesz
Składniki pokarmowe dzielimy na:
budulcowe, czyli budujące ciało (białka i tłuszcze);
energetyczne, dostarczające energii (cukry i tłuszcze);
regulacyjne, biorące udział w procesach zachodzących w organizmie (witaminy i sole mineralne).
W codziennym żywieniu należy stosować zasady prawidłowego odżywiania.
R1X1pAUVCXegC1
Schemat przedstawiający talerz zdrowego żywienia z różnymi produktami żywnościowymi. Talerz podzielono na pięć nierównych części, odzwierciedlających proporcje pokarmów, jakie powinny wchodzić w skład naszej diety. Największą część talerza stanowią: zboża, chleb, ziemniaki i pokarmy bogate w skrobię. Następna równie duża część, to owoce i warzywa. Kolejna mniejsza niż ćwiartka talerza to, nabiał. Następna mięso, ryby, jaja i rośliny strączkowe. Najmniejsza cześć talerza, to pokarmy i napoje bogate w tłuszcz.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
iAgop9MPBo_d5e590
7. Zdrowie na co dzień
Zachowania, które sprzyjają zachowaniu dobrego stanu zdrowia:
codzienne mycie całego ciała,
dbanie o włosy (dokładne szczotkowanie, mycie odpowiednim szamponem),
dbanie o paznokcie (utrzymywanie w czystości, regularne obcinanie, unikanie obgryzania),
mycie zębów przynajmniej dwa razy dziennie (rano i wieczorem) i odwiedzanie dentysty przynajmniej dwa razy w roku,
noszenie zawsze ubrań czystych i dostosowanych do pory roku,
utrzymywanie w czystości pomieszczenia, w którym się przebywa.
Skutki zaniedbania higieny osobistej:
mniejsza odporność na choroby zakaźne,
rozwój chorób skórnych, np. łupieżu, świerzbu, wszawicy, grzybicy skóry,
rozwój próchnicy zębów.
R15vjdCvLoV3K1
Zdjęcie przedstawiające dwie namydlone dłonie
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RPVqQHATc4jZf1
Zdjęcie przedstawiające młodego człowieka myjącego zęby
zakładanie okularów przeciwsłonecznych w słoneczny dzień, także zimą;
noszenie okularów ochronnych, np. podczas pływania, jazdy na nartach, wykonywania prac wymagających ochrony oczu;
robienie krótkich przerw podczas pracy przy komputerze;
noszenie okularów korekcyjnych w przypadku posiadania wady wzroku.
Elementy higieny uszu:
unikanie długiego przebywania w pomieszczeniu, w którym jest hałas;
wypoczywanie w ciszy;
utrzymywanie uszu w czystości;
unikanie głośnego słuchania muzyki przez słuchawki.
RjS8XdaXdGTs71
Fotografia przedstawiająca młodą dziewczynę w okularach słonecznych
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RIIsCdVdgPSJo1
Zdjęcie ukazujące człowieka ze stoperami w uszach
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
iAgop9MPBo_d5e736
9. Używki
Używka to substancja, po spożyciu której organizm jest pobudzony. Nie jest konieczna dla funkcjonowania organizmu. Używkami nieszkodliwymi przy stosowaniu w umiarkowanych ilościach są kawa i herbata. Alkohol, nikotyna i narkotyki to używki, które mogą stać się przyczyną uzależnienia. Osoba uzależniona to taka, która nie może zrezygnować z pobierania tych substancji. Ludzie uzależnieni od alkoholu, papierosów i narkotyków chorują częściej i żyją krócej od osób wolnych od nałogów.
Wpływ używek na organizm człowieka
Rodzaj używki
Alkohol
Nikotyna
Narkotyki
Skutki pobierania
obniżenie refleksu i zdolności do koncentracji, kłopoty z utrzymaniem równowagi, choroby różnych narządów (w tym wątroby i serca), zmniejszenie odporności, niekorzystne zmiany w zachowaniu
choroby płuc i serca, zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów, niszczenie skóry, włosów i paznokci
choroby narządów wewnętrznych, obniżenie odporności, obniżenie zdolności do koncentracji, silne, niekorzystne zmiany zachowania
RKgGQmkU7xRio1
Fotografia ukazująca widzenie po spożyciu alkoholu
Źródło: Michael Gil (https://www.flickr.com), licencja: CC BY 2.0.
iAgop9MPBo_d5e781
10. O ziołach i roślinach trujących
Zioła to rośliny, które zawierają substancje mające wpływ na organizm człowieka. Są to rośliny lecznicze oraz trujące. Rośliny lecznicze odpowiednio stosowane korzystnie wpływają na zdrowie człowieka. Wiele z nich wchodzi w skład lekarstw oraz kosmetyków. Rośliny trujące zawierają substancje niebezpieczne dla człowieka.
Napar z krwawnika łagodzi bóle menstruacyjne i zmniejsza krwawienia. U osób o wrażliwej skórze może wywoływać podrażnienia
RDk22J5lXatCP
Zdjęcia przedstawia liście pokrzywy.
Pokrzywa
Napar z pokrzywy oczyszcza organizm z toksyn, zmniejsza potliwość, wspomaga wzrost i zapewnia dobry stan włosów, zwiększa też ilość czerwonych krwinek
RccEu1Kj7Nr3y
Zdjęcia przedstawia białe kwiatostany rumianku.
Rumianek
Napar z rumianku pomaga na niestrawność i dolegliwości układu pokarmowego oraz łagodzi stany zapalne. Rozjaśnia też włosy i nadaje im połysk
R1UEw9XAIvtBP
Zdjęcie przedstawia żółte kwiaty rumianku.
Dziurawiec
Dziurawiec łagodzi bóle menstruacyjne. Ponadto obniża ciśnienie krwi, nie powinny więc stosować go osoby z niedociśnieniem; podczas picia naparu z dziurawca skóra łatwo ulega przebarwieniom słonecznym
R17pQPyUa7ud1
Zdjęcie przedstawia łodygę kopru.
Koper włoski
Koper włoski łagodzi wzdęcia i skurcze żołądka. Inna nazwa tej rośliny to fenkuł - jego korzeń jest warzywem popularnym w kuchni śródziemnomorskiej
R13EOGuD9MQ5C
Zdjęcie przedstawia liście mięty.
Mięta
Mięta łagodzi bóle żołądka, odświeża jamę ustną. Podobnie jak dziurawiec obniża ciśnienie krwi. Przy chorobie refluksowej może powodować zgagę
Rp1mTuTmlOKjp
Galeria zdjęć prezentująca rośliny trujące. Pierwsze zdjęcie przedstawia czerwone szyszkojagody cisu.
Cis pospolity
Cis pospolity to często spotykany w parkach krzew lub drzewo. Jest silnie trujący. Zatrucie może być śmiertelne, szczególnie w przypadku dzieci i osób starszych. Jedyną nieszkodliwą częścią cisu jest czerwona osnówka otaczająca nasiona, chętnie spożywana przez ptaki. Jednak starannie unikają one przypadkowego połknięcia nasion – również silnie trujących
R1CEMBWmFXvyA
Na zdjęciu drugim kwitnący na żółto glistnik jaskółce ziele.
Glistnik jaskółcze ziele
Glistnik jaskółcze ziele pomimo leczniczych właściwości jest również bardzo toksyczny, m.in. silnie uszkadza wątrobę. Charakterystyczny żółtawy sok tej rośliny używany jest w medycynie ludowej do usuwania dolegliwości skórnych
RMIKjUCDHH3fM
Na zdjęciu trzecim kwitnący na biało bieluń dziędzierzawa.
Bieluń dziędzierzawa
Bieluń dziędzierzawa ma trujące zarówno liście, jak i nasiona. Już zjedzenie kilku nasion może być śmiertelne. Ze względu na piękne kwiaty bywa uprawiany jako roślina ozdobna
R14qhWTysA3RQ
Na zdjęciu czwartym wysoki z baldachowatymi kwiatostanami Barszcz Sosnowskiego.
Barszcz Sosnowskiego
Barszcz Sosnowskiego pokryty jest włoskami zawierającymi silnie trujące substancje. Nawet otarcie się o tę roślinę powoduje silne i niebezpieczne oparzenia
iAgop9MPBo_d5e822
Zadania
Ćwiczenie 1
RSl7K90GyQrfU1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Oceń prawdziwość zdań.
Prawda
Fałsz
Wszystkie mikroorganizmy wywołują choroby.
□
□
Bakterie mogą występować tylko w wodzie i glebie.
□
□
Wirusy rozmnażają wyłącznie w ciele innych organizmów.
□
□
Wirusy i bakterie wywołują niektóre choroby u ludzi.
□
□
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RPYhi4zbTL5fQ1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Wskaż pozytywną rolę bakterii.
powodują kwaszenie mleka
rozkładają zeschłe liście w lesie
oczyszczają ścieki
wywołują choroby u ludzi
powodują psucie się pokarmu
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Re0QC6yxKBUSo1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Połącz nazwę choroby zakaźnej z opisem jej objawów.
grzybica, Salmonelloza, Różyczka, świnka, Grypa
wysoka gorączka, dreszcze, ból mięśni, kaszel
gorączka, czerwone plamki na skórze
ból brzucha, gorączka, wymioty, biegunka
silne swędzenie skóry
gorączka, bolesna opuchlizna ślinianek
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
Rnyw9sizMpSXl1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Grypą można się zarazić:
drogą kropelkową.
drogą pokarmową.
przez ranę w skórze.
przez używanie przedmiotów chorej osoby.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R18AbstqhWCcD1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Wskaż choroby, którymi człowiek nie zarazi się od chorej osoby.
rak płuc
odra
ospa wietrzna
tężec
cukrzyca
różyczka
nadciśnienie
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
R100dkRcXfzdD1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Połącz nazwę choroby zakaźnej z opisem sposobu, w jaki można na nią zachorować.
Tężec, Salmonelloza, Wścieklizna, Grzybica
zabrudzenie rany glebą
zjedzenie nieświeżego pokarmu
pogryzienie przez chore zwierzę
używanie ręcznika chorej osoby
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
Rl4DToWlHuWQX1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Wskaż niewłaściwe postępowanie osoby, która zachorowała na grypę.
Idzie do szkoły na zajęcia.
Podczas kichania i kaszlu zasłania nos i usta chusteczką.
Wietrzy pokój, w którym przebywa.
Nie wychodzi na dwór.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
R1VcJSNn6eAoU1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uczniowie wyjaśniali, jak zapobiegać chorobom zakaźnym. Anka: Należy aktywnie spędzać wolny czas przez cały rok. Bartek: Trzeba dbać o higienę osobistą. Czarek: Trzeba się szczepić przeciwko chorobom zakaźnym. Danusia: Należy przyjmować antybiotyki i inne lekarstwa. Rację mają
Anka, Bartek i Czarek.
tylko Bartek i Czarek.
tylko Czarek.
tylko Danusia.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9
RmD35XAy8XKik1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
R5I4njuQ3CyO41
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Połącz numer telefonu alarmowego z nazwą instytucji.
992, 112, 997, 999, 998, 996
numer alarmowy do wszystkich służb powołanych do niesienia pomocy
pogotowie gazowe
Straż Miejska
Policja
Straż Pożarna
Pogotowie Ratunkowe
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11
R1CUWP5seYeqN1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Oceń prawdziwość zdań.
Prawda
Fałsz
Po ukąszeniu przez żmiję należy wyssać jad z rany.
□
□
Do opatrywania skaleczeń używa się sterylnych plastrów i kompresów z gazy oraz wody utlenionej.
□
□
Przy złamaniu kończyny, która jest zniekształcona, należy ją unieruchomić.
□
□
Oparzenia skóry należy przemyć ciepłą wodą.
□
□
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12
R1XVWlDGkbkuL1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uzupełnij zdania.
wapń i magnez, tłuszcze i cukry, sole mineralne i białka, sole mineralne i witaminy, białka i witaminy, żelazo i magnez, witaminy i tłuszcze, witaminy i cukry, cukry i woda, białka i tłuszcze, cukry i tłuszcze, witamina c i magnez, białka i sole mineralne, witaminy i sole mineralne, fluor i magnez, cukry i woda
Materiału do budowy organizmu dostarczają nam ..................................................... Do budowy kości i zębów niezbędne są ..................................................... Pokarmy bogate w .................................................... dostarczają energii. Do sprawnego funkcjonowania organizmu potrzebne są też .................................................... , które nie dostarczają energii ani nie są budulcem, ale biorą udział w wielu procesach w organizmie.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 13
R6lKehQkPMjC71
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Oceń, kto dobrze się odżywia.
Ania codziennie je owoce i warzywa.
Kuba codziennie kupuje chipsy w szkolnym sklepiku.
Michał je kolację najczęściej po 21.00
Janek wypija dwie szklanki mleka każdego dnia.
Krysia często nie je śniadania przed wyjściem do szkoły.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 14
R1UjmRAeRQxBs1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Wskaż zestaw śniadaniowy zawierający wszystkie składniki pokarmowe.
kromka chleba z masłem i szynką, pomidor, kakao
grzanka z masłem i dżemem, herbata
jabłko, baton, sok owocowy
pączek, banan, kakao
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 15
R1a0UrJhq1mtF1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Oceń, które osoby dbają o swoje zdrowie.
Michał dokładnie myje owoce przed zjedzeniem.
Jola myje zęby po każdym posiłku.
Jurek podczas pobytu na basenie pożycza od kolegi grzebień.
Antek idzie do dentysty dopiero wtedy, gdy zaboli go ząb.
Michał często zapomina umyć ręce przed wyjściem z toalety.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 16
RykOIlGJfKl2e1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Antek po przyjściu do szkoły skarżył się ból uszu. Wskaż radę, która jest dla niego odpowiednia.
Uszy powinien obejrzeć lekarz.
Należy włożyć do uszu watę.
Trzeba uszy przemyć ciepłą wodą.
Powinno się uszy wyczyścić patyczkiem higienicznym.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 17
R15S5X81k2Fzd1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Oceń, które osoby nie dbają o swoje oczy.
Ada lubi patrzeć na słońce.
Tomek nie nosi okularów, które przepisał mu lekarz.
Pan Jan podczas spawania nie używa okularów ochronnych, bo mu przeszkadzają.
Iza zaczerwienione i piekące oczy przemywa wodą.
Ala zakłada okulary pływackie na basenie.
Michał w słoneczny dzień zawsze zakłada okulary przeciwsłoneczne.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 18
R1Bb727i0KVTo1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Z podanych nazw produktów, wybierz te, które nie są nazwami używek.
sok owocowy
mleko
kawa zbożowa
woda mineralna
pączek
naturalna kawa
napój energetyzujący
papierosy
piwo
szampan
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 19
RsI0yiIMAazgy1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
W Polsce obowiązuje zakaz sprzedaży alkoholu i papierosów osobom niepełnoletnim (które nie skończyły 18 lat), ponieważ:
używki mają zły wpływ na rozwój organizmu.
osoby, które nie skończyły 18 lat nie pracują i nie mają pieniędzy.
osoby po 18 roku życia nie uzależniają się od tych substancji.
osoby pełnoletnie nie potrzebują zgody rodziców.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 20
RxOQTbpsC89Ww1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Osoby niepalące przebywające w pomieszczeniu, w którym pali się papierosy są narażone na wdychanie dymu tytoniowego, czyli tak zwane bierne palenie. Jest to niebezpieczne, ponieważ:
naraża osobę wdychającą dym z papierosów na choroby płuc.
prowadzi do uzależnienia od papierosów.
sprzyja propagowaniu palenia papierosów.
umożliwia łatwy dostęp do papierosów.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 21
R1BHwZPB73ajl1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 22
RKIaJnxGTdwe91
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 23
R1XqV8HWkhQ8Y1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
W instrukcji obsługi suszarki do włosów jest napisane, że urządzenia tego nie należy: trzymać wilgotnymi rękami, używać podczas kąpieli, zanurzać w wodzie. Wskaż właściwe uzasadnienie takiego postępowania.
Woda jest dobrym przewodnikiem prądu.
Woda niszczy obudowę suszarki.
Pod wpływem wody ulegają korozji metalowe części suszarki.
Gdy woda zaleje wylot powietrza, suszarka wolniej pracuje.
Źródło: Brygida Baranowska <Brygida.baranowska@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.