Obwody główne pojazdów trakcyjnych
Montaż i eksploatacja środków transportu szynowego — Technik elektroenergetyk transportu szynowego
Podzespoły obwodów głównych pojazdu trakcyjnego
ATLAS INTERAKTYWNY
Nawrotnik jest to urządzenie odpowiedzialne za zmianę kierunku przepływu prądu w uzwojeniach biegunów głównych silnika trakcyjnego, co w konsekwencji powoduje zmianę kierunku jazdy lokomotywy. Nawrotnik składa się z:
pneumatycznego mechanizmu napędowego,
wału stykowego,
łącznika pomocniczego,
styków palcowych,
dwóch zaworów elektropneumatycznych,
konstrukcji wsporczej.
Wał stykowy składa się z wału izolowanego, ułożyskowanego obustronnie do konstrukcji wsporczej nawrotnika. Do wału przymocowane są styki walcowe. Wał napędzany jest przez mechanizm napędowy pneumatyczny za pośrednictwem zębatki oraz koła zębatego, które umieszczone jest na wale. Mechanizm napędowy ustala także dwa skrajne położenia wału nawrotnika. Po wzbudzeniu cewki zaworu elektropneumatycznego odbywa się dopływ sprężonego powietrza do cylindra napędu, co powoduje ruch tłoka, oraz połączonej z nią zębatki, która napędza koło zębate, a w konsekwencji wał główny oraz dźwignię napędową styków łącznika pomocniczego. Obrót wału powoduje połączenie odpowiednich styków walcowych ze stykami palcowymi w wyniku czego następuje przełączenie obwodów zasilających silniki trakcyjne. Odpowiednia konfiguracja połączeń powoduje jazdę w przód lub w tył.
1. Rama. Konstrukcja wsporcza dla budowy nawrotnika.
2. Wał stykowy. Obraca się i załącza odpowiednie grupy styków do jazdy w przód lub w tył.
3. Wspornik. Konstrukcja wsporcza dla ramy.
4. Styki walacowe. Przekazują informacje ze styków palcowych do wału.
5. Zawory elektropneumatyczne. Sterują kierunkiem przepływu sprężonego powietrza.
6. Koło zębate na wale. Element mechaniczny, na który oddziaływuje siłownik. Koło zębate przekazuje ruch na wał, a wał obraca się i załącza odpowiednie styki.
7. Styki palcowe. Przekazuje informacje między listwą a stykami walcowymi.
8. Śruba mocująca przewody. Odpowiada za umocowanie styków.
9. Listwa. Jest miejscem dla sprężystego umieszczenia styków.
10. Listwa. Jest miejscem dla sprężystego umieszczenia styków.
11. Listwa. Jest miejscem dla sprężystego umieszczenia styków.
12. Napęd (zębatka). Napędza koło zębate.
13. Zawory elektropneumatyczne Sterują kierunkiem przepływu sprężonego powietrza.
14. Zawory elektropneumatyczne. Sterują kierunkiem przepływu sprężonego powietrza.
15. Wał stykowy. Obraca się i załącza odpowiednie grupy styków do jazdy w przód lub w tył.
16. Styki walacowe. Przekazują informacje ze styków palcowych do wału.
17. Styki palcowe. Przekazuje informacje między listwą a stykami walcowymi.
18. Rama. Konstrukcja wsporcza dla budowy nawrotnika.
Ilustracja interaktywna przedstawia dwa schematyczne widoki nawrotnika, z boku i z przodu. Elementy konstrukcyjne nawrotnika podpisano punktami interaktywnymi. Punkty od jeden do dziewięć zaznaczone są na lewym schemacie, czyli widoku z boku, a punkty od dziesięć do osiemnaście zaznaczone są na prawym schemacie, czyli widoku z przodu. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem
Rama. Wewnątrz niej zamontowane są wszystkie pozostałe elementy nawrotnika.
Tekst: Konstrukcja wsporcza dla budowy nawrotnika.Wał stykowy. Centralny mechanizm nawrotnika. Składa się z izolowanego zewnętrznie i ułożyskowanego pręta o przekroju czworokąta. Na wale tym zamontowane są styki walcowe.
Tekst: Obraca się i załącza odpowiednie grupy styków do jazdy w przód lub w tył.Wspornik. Fragment ramy biegnący równolegle do wału.
Tekst: Konstrukcja wsporcza dla ramy.Styki walcowe. Zamocowane na wale stykowym.
Tekst: Styki walcowe współpracują ze stykami palcowymi załączając obwód zasilania silników trakcyjnych do jazdy w przód lub w tył.Zawory elektropneumatyczne. Umieszczone są przy podstawie konstrukcji nawrotnika.
Tekst: Sterują kierunkiem przepływu sprężonego powietrza.Koło zębate na wale. Zamontowane w dolnej części wału.
Tekst: Element mechaniczny, na który oddziałuje siłownik. Koło zębate przekazuje ruch na wał, a wał obraca się i załącza odpowiednie styki.Styki palcowe. Zamocowane na listwie wzdłuż wału, między listwą a stykami walcowymi.
Tekst: Styki palcowe współpracują ze stykami walcowymi załączając obwód zasilania silników trakcyjnych do jazdy w przód lub w tył.Śruba mocująca przewody. Mocuje przewody do listwy.
Tekst: Odpowiada za umocowanie styków.Listwa. Biegnie równolegle do wału między podstawami ramy konstrukcji wsporczej.
Tekst: Jest miejscem dla sprężystego umieszczenia styków.Listwa. Biegnie po lewej stronie rysunku równolegle do wału między podstawami ramy konstrukcji wsporczej.
Tekst: Jest miejscem dla sprężystego umieszczenia styków.Listwa. Biegnie po prawej stronie rysunku równolegle do wału między podstawami ramy konstrukcji wsporczej.
Tekst: Jest miejscem dla sprężystego umieszczenia styków.Napęd (zębatka). Umieszczony w dolnej części wału.
Tekst: Napędza koło zębate.Zawory elektropneumatyczne. Umieszczone w dolnej lewej części podstawy ramy konstrukcji wsporczej.
Tekst: Sterują kierunkiem przepływu sprężonego powietrza.Zawory elektropneumatyczne. Umieszczone w dolnej prawej części podstawy ramy konstrukcji wsporczej.
Tekst: Sterują kierunkiem przepływu sprężonego powietrza.Wał stykowy. Centralny mechanizm nawrotnika. Składa się z izolowanego zewnętrznie i ułożyskowanego pręta o przekroju czworokąta. Na wale tym zamontowane są styki walcowe.
Tekst: Obraca się i załącza odpowiednie grupy styków do jazdy w przód lub w tył.Styki walcowe. Zamocowane na wale stykowym.
Tekst: Styki walcowe współpracują ze stykami palcowymi załączając obwód zasilania silników trakcyjnych do jazdy w przód lub w tył.Styki palcowe. Zamocowane na listwie wzdłuż wału, między listwą a stykami walcowymi.
Tekst: Styki palcowe współpracują ze stykami walcowymi załączając obwód zasilania silników trakcyjnych do jazdy w przód lub w tył.Rama. Wewnątrz niej zamontowane są wszystkie pozostałe elementy nawrotnika.
Tekst: Konstrukcja wsporcza dla budowy nawrotnika.
Nawrotnik
Zdjęcie przedstawia nawrotnik pe er trzysta sześć. Widoczny jest od boku, tak że można w nim zauważyć poszczególne elementy mechanizmu nawrotnika. Na środku widoczny jest wał z zamocowanymi do niego stycznikami i krzywkami. Na górze widać cylinder napędu pneumatycznego oraz elektrozawór.Na zdjęciu znajduje się dziewięć punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Płyty wsporcze nawrotnika stanowiące konstrukcję wsporczą. Zamocowane są do nich styczniki.
Sworznie/listwy dystansowe. Umieszczone równolegle do wału stykowego, na nich znajdują się styki palcowe.
Wał stalowy z osadzonymi krzywkami. Wał, który umożliwia zmianę pozycji na jedną z dwóch pozycji skrajnych – jazdę do przodu oraz jazdę do tyłu. Zmiana kierunku jazdy odbywa się przy współpracy z stycznikami. Styczniki, w zależności od pozycji nawrotnika, są dociskane do styków walcowych na wale, powodując zmianę kierunku, w wyniku czego przepływu prądu.
Cylinder napędu pneumatycznego. W jego skład wchodzą dwa zawory elektropneumatyczne, dwa siłowniki z tłokami umieszczone na wspólnym trzonie i połączone z zębatką, która zazębia się z kołem zębatym umieszczonym na wale stykowym.
Listwy izolowane. Mimośrodowy element konstrukcji mechanicznej, jej specjalny kształt umożliwia chwilową zmianę położenia jednej części względem innej np. poprzez obroty wału i jego niejednolitą powierzchnię, ze względu właśnie na zamontowaną krzywkę.
Listwy izolowane. Mimośrodowy element konstrukcji mechanicznej, jej specjalny kształt umożliwia chwilową zmianę położenia jednej części względem innej np. poprzez obroty wału i jego niejednolitą powierzchnię, ze względu właśnie na zamontowaną krzywkę.
Zawory elektropneumatyczne. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
Stycznik typu KE‑30. Elektryczny łącznik mechanizmowy, który steruje urządzeniem w sposób automatyczny. Dzięki niemu możliwe jest załączanie, wyłączanie i przewodzenie prądu w normalnych warunkach pracy obwodu i przy przeciążeniach.
Stycznik typu KE‑4D. Elektryczny łącznik mechanizmowy, który steruje urządzeniem w sposób automatyczny. Dzięki niemu możliwe jest załączanie, wyłączanie i przewodzenie prądu w normalnych warunkach pracy obwodu i przy przeciążeniach.
Rysunek przedstawiający położenia nawrotnika dla jazdy w przód i dla jazdy w tył.
Ilustracja przedstawia położenia nawrotnika - jazda w przód, jazda w tył, oraz jednoczesną zmianę napięcia w obwodzie elektrycznym. Ilustracja pokazuje, że pozycja styczników jest zależna od płynącego prądu w układzie.
Nawrotniki
1. Płyty nawrotnika. Zamocowane są do nich styczniki.
2. Listwy dystansowe. Umieszczone równolegle do wału stykowego, na nich znajdują się styki palcowe.
3. Wał wraz z osadzonymi krzywkami. Wał, który dzięki zamocowanym krzywkom (mimośrodowy element konstrukcji mechanicznej), umożliwia chwilą zmianę położenia jednej części względem innej.
4. Cylinder napędu pneumatycznego.W jego skład wchodzą dwa zawory elektropneumatyczne, dwa siłowniki z tłokami umieszczone na wspólnym trzonie i połączone z zębatką, która zazębia się z kołem zębatym umieszczonym na wale stykowym.
5. Elektrozawór. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
6. Elektrozawór. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
7. Krzywka wykonana z materiału izolacyjnego. Mimośrodowy element konstrukcji mechanicznej, jej specjalny kształt umożliwia chwilową zmianę położenia jednej części względem innej np. poprzez obroty wału i jego niejednolitą powierzchnię, ze względu właśnie na zamontowaną krzywkę.
8. Krzywka wykonana z materiału izolacyjnego. Mimośrodowy element konstrukcji mechanicznej, jej specjalny kształt umożliwia chwilową zmianę położenia jednej części względem innej np. poprzez obroty wału i jego niejednolitą powierzchnię, ze względu właśnie na zamontowaną krzywkę.
9. Elektrozawór. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
10. Stycznik. Elektryczny łącznik mechanizmowy, który steruje urządzeniem w sposób automatyczny. Dzięki niemu możliwe jest załączanie, wyłączanie i przewodzenie prądu w normalnych warunkach pracy obwodu i przy przeciążeniach.
11. Stycznik. Elektryczny łącznik mechanizmowy, który steruje urządzeniem w sposób automatyczny. Dzięki niemu możliwe jest załączanie, wyłączanie i przewodzenie prądu w normalnych warunkach pracy obwodu i przy przeciążeniach.
Ilustracja interaktywna przedstawia schematy konstrukcyjne i program łączeń nawrotnika z wałem krzywkowym. Lewy schemat przestawia nawrotnik widziany z boku, prawy zaś widziany z przodu. Elementy konstrukcyjne nawrotnika podpisano punktami interaktywnymi. Na lewym schemacie widać punkty piąty i szósty, na prawym zaś wszystkie pozostałe. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Płyty nawrotnika. Płyty zewnętrzne pozwalające na zamocowanie nawrotnika oraz jego elementów wewnętrznych.
Tekst: Zamocowane są do nich styczniki.Listwy dystansowe. Położone są między płytami nawrotnika, prostopadle do nich, tworząc ramę wewnątrz której zamontowane jest urządzenie.
Tekst: Listwy wraz z płytami tworzą element konstrukcyjny. Do listew przymocowane są styczniki załączające obwody Wu eN (uzwojeń silników trakcyjnych) i eN eN (obwody sterownicze lub sygnalizacyjne).Wał stalowy z osadzonymi krzywkami. Składa się z izolowanego zewnętrznie i ułożyskowanego pręta. Na wale tym zamontowane są styki walcowe i podłączone do niego są styczniki.
Tekst: Wał który przy pomocy osadzonych na nim krzywek oddziałuje na styki styczników załączających obwody silników trakcyjnych, umożliwiając zmianę kierunku jazdy.Cylinder napędu pneumatycznego. Umieszczony z lewej strony konstrukcji, za wałem. Służy do napędzania obrotu wału nawrotnika.
Tekst: W jego skład wchodzą dwa zawory elektropneumatyczne, dwa siłowniki z tłokami umieszczone na wspólnym trzonie i połączone z zębatką, która zazębia się z kołem zębatym umieszczonym na wale stykowym.Zawory elektropneumatyczne. Znajdują się po lewej stronie na zewnątrz zabudowy nawrotnika.
Tekst: Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie lub zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.Zawory elektropneumatyczne. Znajdują się po prawej stronie na zewnątrz zabudowy nawrotnika.
Tekst: Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie lub zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.Listwy izolowane. Ustawione są wzdłuż dolnej listwy dystansowej.
Tekst: Listwy wraz z płytami tworzą element konstrukcyjny. Do listew przymocowane są styczniki załączające obwody wn ( uzwojeń silników trakcyjnych) i nn (obwody sterownicze lub sygnalizacyjne)Listwy izolowane. Ustawione są wzdłuż górnej listwy dystansowej.
Tekst: Listwy wraz z płytami tworzą element konstrukcyjny. Do listew przymocowane są styczniki załączające obwody wn ( uzwojeń silników trakcyjnych) i nn (obwody sterownicze lub sygnalizacyjne).Zawory elektropneumatyczne. Umieszczone obok cylindra napędu pneumatycznego.
Tekst: Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie lub zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.Stycznik typu Ka E trzydzieści. Stanowi łącznik między wałem a krzywką.
Tekst: Jest stycznikiem służącym do załączania i przerywania obwodów niskiego napięcia pod obciążeniem np obwody sterownicze lub sygnalizacyjne.Stycznik typu Ka E cztery De. Stanowi łącznik między wałem a krzywką.
Tekst: Stycznik typu Ka E cztery De - jest stycznikiem służącym do przerywania obwodów wysokiego napięcia w stanie bezprądowym i zwierania obwodów pod obciążeniem. np obwody Wu eN (uzwojeń silników trakcyjnych).
Poniżej schematów znajduje się tabelka z programem łączeń nawrotnika. W pierwszym wierszu wymienione są numery styczników, od eN z indeksem dolnym jeden do eN z indeksem dolnym dziewięć oraz na końcu eN bez indeksu. W wierszach drugim i trzecim znakami iks zaznaczane są pozycje kolejnych styczników, podpisane zero oraz jeden. W pozycji zero oznaczone są styczniki jeden, trzy, pięć, sześć i osiem, natomiast w pozycji jeden oznaczone są styczniki dwa, cztery, dziewięć i stycznik eN bez indeksu. Stycznik siódmy nie ma oznaczonej pozycji.
Silnik trakcyjny typu — maszyna szeregowa, czterobiegunowa prądu stałego z biegunami zwrotnymi (komutacyjnymi). Stojan silnika wykonany jest ze staliwa o dobrych właściwościach magnetycznych, w środku umieszczone są cztery bieguny główne rozłożone w osiach symetrii stojanu. Cewki biegunów głównych i komutacyjnych wykonuje się z miedzi, a poszczególne zwoje są między sobą izolowane. Cewki stojanu izolowane są również od rdzenia poprzez nasycanie lakierem elektroizolacyjnym.
Wirnik silnika trakcyjnego zbudowany jest z pakietu blach, wału głównego, uzwojenia, podzwojników, komutatora i wentylatora. Osadzony jest na ułożyskowanym wale, a w jego żłobkach ułożone są uzwojenia, zabezpieczone przed wypadnięciem za pomocą klinów. Cewki wytworzone są z izolowanych prętów miedzianych i zamocowane się do wycinków komutatora metodą spawania. Cały wirnik jest izolowany za pomocą specjalnych bandaży nasyconych żywicą elektroizolacyjną. Wirnik osadzony jest na wale, który jest ułożyskowany. Na wale wirnika umieszczony jest dodatkowo wentylator, który chłodzi silnik.
Przepływ prądu przez uzwojenia wirnika umożliwiają szczotki osadzone w szczotkotrzymaczach, które ślizgają się po wycinkach komutatora. Przepływ prądu przez uzwojenia wirnika umieszczone w polu magnetycznym stojanu powoduje powstanie siły elektromagnetycznej wprawiającej w ruch wirnik, wytworzony jest tak zwany moment obrotowy lub inaczej elektromagnetyczny.
Silniki prądu stałego często pracują w parach. Ich wadą jest możliwość rozbiegnięcia, stąd muszą one zawsze pracować z obciążeniem. Silnik prądu stałego stosuje się m.in. w pojazdach takich jak: , , silnik typu — zabudowano w pojazdach , , , silnik typu — zabudowano w pojazdach , .
Silnik prądu stałego:
Silnik trakcyjny prądu stałego składa się z:
cewki magneśnicy stojana,
uzwojenia wzbudzającego,
szczotek,
komutatora,
wirnika,
rdzenia stojana.
Wirnik ma budowę segmentową, a jego części są łączone wciskowo. Ułatwia to potencjalną wymianę lub naprawę. Uzwojenia zawarte w odpowiednich żłobkach są zabezpieczone tkaniną lub tworzywem sztucznym.
Stojan najczęściej wykonany jest ze stopu węgla i żelaza. Jest to korpus, wewnątrz którego umieszczone jest uzwojenie. Jest ono źródłem siły elektromotorycznej, tzn. pole magnetyczne części ruchomej jest odpychane przez pole wytwarzane w stojanie.
Działanie silnika trakcyjnego prądu stałego polega na tym, że prąd do uzwojeń wirnika jest dostarczany przez oddziaływanie szczotki trącej o segmenty komutatora. Przez wirnik i stojan przepływa taki sam prąd, ponieważ są one połączone szeregowo.
Wirnik silnika trakcyjnego
Ilustracja przedstawia silnik trakcyjny typu eL Ka myślnik czterysta pięćdziesiąt , jest to konstrukcja czterobiegunowego prądu stałego. Silnik składa się z: stojana, czterech biegunów głównych, cewki, rdzenia oraz wirnika silnika. Obudowa silnika, zwana stojanem, ma kształt wydrążonego walca. Z jego końca wystaje walec wirnika o mniejszej średnicy, który obraca się wewnątrz stojana.
Obecnie w pojazdach kolejowych stosuje się silniki asynchroniczne. Silnik zbudowany jest z nieruchomego stojana wykonanego z blach ferromagnetycznych, w których znajdują się żłobki. W nich natomiast umieszczono cewki uzwojenia. Wirnik maszyny wykonany jest również z blachy ferromagnetycznej. Ta posiada wykonane żłobki na uzwojenie wirnika. Przepływający prąd zmienny i wytworzone przez uzwojenia stojana wirujące pole magnetyczne obracają się wokół nieruchomego wirnika. W wyniku przecinania przez to pole prętów klatki wirnika indukuje się w nich napięcie i zaczyna płynąć w nich prąd. Przepływ prądu w polu magnetycznym powoduje powstanie siły elektrodynamicznej działającej stycznie do obwodu wirnika, powstaje także moment elektromagnetyczny. Jeżeli wartość tego momentu jest większa od wartości momentu obciążenia, to wirnik rusza i zaczyna zwiększać swoją prędkość obrotową. W silnikach asynchronicznych zmieniając wartość częstotliwości, sterujemy jego prędkością obrotową. Ponadto maszyny asynchroniczne prądu przemiennego są maszynami odwracalnymi. W zależności od pewnych warunków mogą pracować jako silnik lub jako prądnica bez zmiany konstrukcji. Wykorzystano tę zaletę również w pojazdach trakcyjnych, gdzie zabudowano silnik asynchronicznie. Może on pełnić funkcję także hamulca elektrodynamicznego.
Silnik asynchroniczny prądu przemiennego:
W nowoczesnych pojazdach trakcyjnych są stosowane silniki asynchroniczne prądu przemiennego. Największą zaletą tych silników jest rezygnacja z komutatora, co eliminuje iskrzenie. Ponadto silnik nie jest obarczony ciężkimi uzwojeniami wirnika. Asynchroniczność pracy tych silników wynika z tego, że pole magnetyczne części nieruchomej wiruje szybciej niż te indukowane w wirniku.
Rezystory rozruchowe (opory rozruchowe) — to urządzenia, które mają za zadanie ograniczyć prąd rozruchowy przepływający w obwodzie głównym pojazdu. Rezystor jest elementem biernym, a przepływający prąd powoduje wydzielanie się ciepła (zamiana energii). Na kolei stosuje się rezystory pracujące na prąd znamionowy do . Rezystory wykonane są najczęściej z żeliwa lub stopów żeliwa, chromu czy aluminium i nawinięte na specjalne izolowane sworznie. Następnie rezystory za pomocą mostków łączy się w bloki.
1. Wspornik. Konstrukcja wykonana z materiału izolacyjnego. Na nim nawinięta jest taśma fechralowa.
2. Segment rezystorowy. Wiele taśm fechralowych nawiniętych na wsporniki, tworzące razem większy element, jakim jest cały segment.
3. Konstrukcja wsporcza. Element konstrukcyjny, rama do zabudowania na nich segmentów rezystorowych.
4. Śruba mocująca sworzeń. Element mocujący sworzeń do konstrukcji wsporczej.
5. Sworzeń. Element połączenia sworzniowego. Jest to najczęściej walec wykonany ze stali, mosiądzu bądź aluminium. Może być zabezpieczony zawleczką.
6. Izolator. Pierwszy stopień izolacji, stosowany międzysegmentowo.
7. Mostek. Połączenie segmentów ze sobą od tyłu.
8. Sworzeń podwieszeniowy. Element konstrukcyjny, do niego podwiesza się blok rezystorowy.
9. Izolator drugiego stopnia. Izolatory podwieszone do pudła wagonu, jest to kolejny element zabezpieczający przed prądem z taśm.
10. Śruba mocująca sworzeń. Element mocujący sworzeń bloku rezystorowego do konstrukcji wsporczej.
Ilustracja interaktywna przedstawia dwa schematy sekcji rezystorów rozruchowych widoczne z tyłu i z boku. Elementy konstrukcyjne sekcji rezystorów rozruchowych podpisano punktami interaktywnymi. Na prawym schemacie, czyli widoku z boku, znajdują się punkty od jeden do cztery, a na lewym schemacie, czyli widoku z tyłu, znajdują się punkty od pięć do dziesięć. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem
Wspornik. Pozioma konstrukcja na której zawinięte są taśmy tworzące segmenty rezystorów. Widoczne są trzy wsporniki, ustawione równolegle do siebie.
Tekst: Konstrukcja wykonana z materiału izolacyjnego. Na nim nawinięta jest taśma fechralowa.Segment rezystorowy. Na schemacie widoczne w postaci rzędu ukośnych pasków na wspornikach.
Tekst: Wiele taśm fechralowych nawiniętych na wsporniki, tworzące razem większy element, jakim jest cały segment.Konstrukcja wsporcza. Rama na której zamontowane są wsporniki.
Tekst: Element konstrukcyjny, rama do zabudowania na nich segmentów rezystorowych.Śruba mocująca sworzeń. Śruba służąca do zamocowania sworzni do ramy konstrukcji wsporczej.
Tekst: Element mocujący sworzeń do konstrukcji wsporczej.Sworzeń. Na schemacie jako poziome walce na których zamocowane są wsporniki, przykręcone śrubami do ramy.
Tekst: Element połączenia sworzniowego. Jest to najczęściej walec wykonany ze stali, mosiądzu bądź aluminium. Może być zabezpieczony zawleczką.Izolator. Element sworznia izolujący go od ramy.
Tekst: Pierwszy stopień izolacji, stosowany międzysegmentowo.Mostek. Pokazany jako łamane linie łączące ze sobą sworznie w pionie.
Tekst: Połączenie segmentów ze sobą od tyłu.Sworzeń podwieszeniowy. Sworzeń zamontowany na szycie ramy, między izolatorami drugiego stopnia.
Tekst: Element konstrukcyjny, do niego podwiesza się blok rezystorowy.Izolator drugiego stopnia. Dodatkowy element izolacji, umieszczony na szczycie ramy, między sworzniem podwieszeniowym a elementem mocowania konstrukcji sekcji rezystorów. Na schemacie widoczne dwa, pomiędzy nimi znajduje się sworzeń podwieszeniowy.
Tekst: Izolatory podwieszone do pudła wagonu, jest to kolejny element zabezpieczający przed prądem z taśm.Śruba mocująca sworzeń. Śruba służąca do zamocowania sworzni do ramy konstrukcji wsporczej.
Tekst: Element mocujący sworzeń bloku rezystorowego do konstrukcji wsporczej.
Rezystory rozruchowe
Takie bloki umieszczane są w przedziałach (maszynowych lokomotywy lub pod podłogą w elektrycznych zespołach trakcyjnych), które są chłodzone za pomocą wentylatorów oporów rozruchowych lub naturalnie przepływającym powietrzem w czasie jazdy pojazdu.
Rezystory rozruchowe służą do łagodniejszego rozruchu silnika. Są one włączane szeregowo w obwód silników trakcyjnych. Odłączanie kolejnych z nich w obwodzie głównym skutkuje zasileniem silników prądem o wyższej wartości, co przekłada się na zwiększenie prędkości obrotowej silników, a w efekcie również zwiększana jest prędkość lokomotywy. Oporniki rozruchowe są odłączane z obwodu za pośrednictwem kontrolowanych przez maszynistę styczników sterowanych niskim napięciem.
Odbierak prądu — przenosi prąd z sieci trakcyjnej do pojazdu trakcyjnego. Na PKP w większości pojazdów stosowane są pantografy , lub nowoczesne jednopołówkowe. Pantograf składa się z trzech zasadniczych części: podstawy osadzonej na izolatorach, mechanizmu podnoszącego i opuszczającego (w tym ramion), które osadzone są na podstawie pantografu oraz małego pantografu, na którym umieszczony jest ślizgacz bezpośrednio współpracujący z przewodem jezdnym.
Pantograf typu 5ZE
Ilustracja przedstawia pantograf typu 5ZE. Jest to odbierak prądu czteroramienny. Osadzony jest on na dachu pociągu, jego zadaniem jest pobór prądu z sieci trakcyjnej poprzez element styczny z siecią trakcyjną - czyli ślizgacz.
Pantograf jednopołówkowy EC160T
Ilustracja przedstawia pantograf typu EC160T. Jest to odbierak prądu jednopołówkowy. Osadzony jest on na dachu pociągu, jego zadaniem jest pobór prądu z sieci trakcyjnej poprzez element styczny z siecią trakcyjną - czyli ślizgacz. W tej pozycji ma on kształt litery T, nie biorąc pod uwagę podstawy, która ma kształt litery H ustawionej prostopadle do litery T pantografu.
Konstrukcja wsporcza pantografu składa się dwóch ram (podłużnych) opartych na czterech izolatorach, do nich przykręcone są pod kątem ramy poprzeczne. Na ramach poprzecznych umieszczony jest siłownik pneumatyczny. Z końca zaworu wyprowadzona jest rurka, do której mocowany jest wąż, którym tłoczone jest do siłownika sprężone powietrze. Mechanizmem unoszącym i opuszczającym pantograf są dwa wały główne umieszczone naprzeciw siebie i obustronnie ułożyskowane w podstawach odbieraka za pomocą łożysk tocznych. Do wałów przyspawane lub przykręcone są dolne ramiona odbieraka, które się zwężają w kierunku mocowania z ramionami górnymi.
W pantografie zamontowano zespół zwany małym pantografem. Górne ramiona są scalone ze sobą za pomocą ukośnej poprzeczki zapewniającej sztywność konstrukcji.
Podstawa ślizgacza składa się z dwóch bliźniaczych nakładek węglowych. Końce ślizgacza zagięte są do dołu, co umożliwia łagodne zejścia i wejścia sieci na powierzchnię roboczą ślizgacza, takie rozwiązanie nazywane jest nabieżnikiem. Wszystkie ruchome elementy pantografu wyposaża się w urządzenia smarujące.
Przeguby pomiędzy ramionami dolnymi i górnymi bocznikuje się miedzianą taśmą, która stanowi właściwą drogę dla prądu. W ten sposób zabezpiecza się przeguby przed szkodliwym działaniem prądu oraz dodatkowo zmniejsza się rezystancję przejścia pomiędzy ramionami.
Pantografy
Ilustracja przedstawia pantograf zetknięty z siecią trakcyjną w trakcie działania. Jest to pantograf jednoramienny. Pojedyncze ramię z jednym zgięciem unosi ślizgacz w górę, aby zetknął się on z kablem trakcyjnym. Ślizgacz ma tutaj kształt prostokątnej ramy z poprzeczką do której umocowane jest ramię.
1. Ślizgacz. Jest odpowiedzialny za współpracę z przewodem jezdnym sieci trakcyjnej. Do korpusu ślizgacza przymocowane są nakładki ślizgowe, które stykają się bezpośrednio z przewodem trakcyjnym. W nowoczesnych konstrukcjach ślizgacz jest przymocowany do ramy przegubowej (ramion) za pomocą układu sprężystego. Mocowanie to musi zapewnić odpowiednią elastyczność w celu prawidłowej współpracy z przewodem jezdnym sieci trakcyjnej. Układ sprężynowania ślizgacza odpowiada za tłumienie drgań podczas jazdy, aby zapewnić ciągły styk z siecią trakcyjną w celu niezakłóconego zasilania energią elektryczną pantografu.
2. Rama przegubowa. Są to połączone przegubowo ramiona, stanowią one konstrukcję nośną dla ślizgacza. Dzięki nim regulowana jest pionowa wysokość ślizgacza oraz zapewniany jego docisk wynikający z działania układu napędowego.
3. Ramię dolne. Zwęża się w kierunku ramienia górnego.
4. Rama górna. Wykonana z rur, zbiega się u podstawy ślizgacza z drugą ramą.
5. Prowadnik ramy górnej. Element odpowiedzialny za właściwe położenie odbieraka i zachowanie stateczności konstrukcji. Odpowiada za część od podstawy do ramy górnej.
6. Prowadnik ślizgacza. Element odpowiedzialny za właściwe położenie odbieraka i zachowanie stateczności konstrukcji. Odpowiada za część od ramienia dolnego do ślizgacza.
7. Podstawa. Nieruchomy element konstrukcji pantografu, do której przymocowane są części ruchome i układ napędowy.
8. Izolator wsporczy. Za jego pomocą podstawa jest przymocowana do dachu pojazdu trakcyjnego. Odpowiada za izolowanie elektryczne pantografu od nadwozia pojazdu.
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat pantografu widocznego z boku. Na izolatorach wsporczych znajduje się podstawa, z której odchodzą ramię dolne oraz prowadnik ramy górnej. Następnie ramię dolne łączy się z ramą górną oraz prowadnikiem ślizgacza, tworząc w całości ramę przegubową. Na końcu ramy znajduje się ślizgacz. Elementy konstrukcyjne pantografu podpisano punktami interaktywnymi. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Ślizgacz. Na ilustracji znajduje się na samej górze schematu i ma kształt szerokiej litery Ha z wysoką poprzeczką. Do środka poprzeczki przyczepiona jest oś obrotu ślizgacza.
Tekst: Jest odpowiedzialny za współpracę z przewodem jezdnym sieci trakcyjnej. Do korpusu ślizgacza przymocowane są nakładki ślizgowe, które stykają się bezpośrednio z przewodem trakcyjnym. W nowoczesnych konstrukcjach ślizgacz jest przymocowany do ramy przegubowej otwarty nawias ramion zamknięty nawias za pomocą układu sprężystego. Mocowanie to musi zapewnić odpowiednią elastyczność w celu prawidłowej współpracy z przewodem jezdnym sieci trakcyjnej. Układ sprężynowania ślizgacza odpowiada za tłumienie drgań podczas jazdy, aby zapewnić ciągły styk z siecią trakcyjną w celu niezakłóconego zasilania energią elektryczną pantografu.Rama przegubowa. Złożona z ramienia dolnego, ramy górnej, prowadnika ramy górnej i prowadnika ślizgacza.
Tekst: Są to połączone przegubowo ramiona, stanowią one konstrukcję nośną dla ślizgacza. Dzięki nim regulowana jest pionowa wysokość ślizgacza oraz zapewniany jego docisk wynikający z działania układu napędowego.Ramię dolne. Zamocowane do podstawy pantografu.
Tekst: Zwęża się w kierunku ramienia górnego.Rama górna. Zamontowana między ramieniem dolnym a ślizgaczem.
Tekst: Wykonana z rur, zbiega się u podstawy ślizgacza z drugą ramą.Prowadnik ramy górnej. Zamocowany na jednym z końców podstawy.
Tekst: Element odpowiedzialny za właściwe położenie odbieraka i zachowanie stateczności konstrukcji. Odpowiada za część od podstawy do ramy górnej.Prowadnik ślizgacza. Umieszczony w dolnej części ramienia górnego, między ramieniem dolnym a ślizgaczem.
Tekst: Element odpowiedzialny za właściwe położenie odbieraka i zachowanie stateczności konstrukcji. Odpowiada za część od ramienia dolnego do ślizgacza.Podstawa. Osadzona na izolatorach wsporczych na dachu wagonu.
Tekst: Nieruchomy element konstrukcji pantografu, do której przymocowane są części ruchome i układ napędowy.Izolator wsporczy. Na nich umieszczona jest podstawa pantografu, mają kształt grzybka z trzema kapeluszami jeden na drugim.
Tekst: Za jego pomocą podstawa jest przymocowana do dachu pojazdu trakcyjnego. Odpowiada za izolowanie elektryczne pantografu od nadwozia pojazdu.
Ilustracja przedstawia izolator wsporczy pantografu. Izolator jest wyróżniony ze zdjęcia, wszystko wokół jest niewyostrzone. Jest on w postaci grzybka z trzema kapeluszami ustawionymi jeden na drugim. Środkowy kapelusz ma mniejszą średnicę niż pozostałe dwa. Na izolatorze umieszcza się podstawę pantografu, a sam izolator umieszczony jest na dachu pociągu. Jego zadaniem jest izolowanie elektryczne pantografu od nadwozia pojazdu.
Pantograf — jest to element przymocowany do urządzenia lub pojazdu zasilanego energią elektryczną z zewnątrz (oprócz pojazdów zasilanych kablem i akumulatorem). Jego zadaniem jest doprowadzenie napięcia zasilającego poprzez stykanie się z przewodem jezdnym albo szyną prądową.
Odłącznik pantografów znajduje się na dachu pojazdu trakcyjnego lub elektrycznego zespołu trakcyjnego. Umieszczony jest na konstrukcji wsporczej, która odizolowana jest od dachu pojazdu (posadowiona na izolatorach). Odłącznik posiada styki ruchome i nieruchome, które wykonane są z miedzi. Styki nieruchome osadzone są na izolatorach stojących, umieszczonych rzędem na podstawie stalowej. Z jednej strony do styku nieruchomego dochodzi przewód od pantografu, a z drugiej odchodzi przewód do wyłącznika stycznikowego lub wyłącznika szybkiego. Styki ruchome są typu nożowego. Noże posiadają nakładki poprzeczne wykonane z płaskowników miedzianych w celu ułatwienia zaczepienia tyczki (drążka dielektrycznego) i uruchomienia odłącznika. Ma on za zadanie odłączenie pantografu od zasilania pojazdu oraz stworzenie widocznej przerwy w obwodzie.
Ilustracja przedstawia schemat odłącznika pantografów o gie sześćset. Element ten znajduje się na dachu pojazdu trakcyjnego. Jest umieszczony na konstrukcji wsporczej, odizolowany od dachu. Odłącznik posiada styki, które są umieszczone na izolatorach, które kształtem przypominają grzybki, które są umieszczone na podstawie.
Odłącznik pantografów
Zdjęcie przedstawia odłącznik pantografów. Na zdjęciu widoczne są elementy takie jak: konstrukcja wsporcza, styki, izolator, podstawa, styki ruchome typu nożowego, styk nieruchomy, przewód pantografu, przewód wyłącznika stycznikowego, nakładki poprzeczne, tyczka. Na ramie umieszczona jest podstawa stalowa. Na podstawie rzędem stoją trzy izolatory, na których osadzone są styki nieruchome. Nad izolatorami znajdują się drążki ze stykami ruchomymi. Do drążków oraz powyżej środkowego izolatora podpięte są kable.
1. Odłącznik nożowy automatyczny. Jego zadaniem jest zapewnienie niezawodnego odłączenia elementów obwodu elektrycznego. W momencie użycia tego urządzenia, ruchomy nóż odłącznika zasilany przez napęd odłącznika wypina się ze szczęk odłącznika, przez co otwiera obwód elektryczny i hamuje przepływ prądu do przewodu zasilania pojazdu.
2. Napęd odłącznika. Element napędowy odpowiadający za poruszanie odłącznikiem, podczas konieczności odłączenia wykonania tej czynności.
3. Ruchomy nóż odłącznika. Płytka, która może dolegać, bądź odlegać do styku odłącznika.
4. Szczęka (styk) odłącznika. Stały element odłącznika nożowego.
5. Podłączenie przewodu elektrycznego do ramy pantografu. Miejsce przytwierdzenia/zamocowania przewodu elektrycznego do ramy pantografu.
6. Przewód elektryczny (pantograf‑odłącznik). Przewód elektryczny mocujący pantograf z odłącznikiem nożycowym.
7. Odgromnik. Urządzenie ochrony przepięciowej, która zabezpiecza pojazd przed skutkami przepięć pochodzenia atmosferycznego.
8. Elektryczne, elastyczne połączenia odłącznika. Połączenie odłącznika z przewodem zasilającym pojazd wysokim napięciem. Wykonane z elastycznego materiału.
9. Przewód zasilania WN pojazdu. Podłączony również z odłącznikiem drugiego pantografu – przewód służący do zasilania pojazdu trakcyjnego wysokim napięciem.
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek odłącznika pantografów. Elementy konstrukcyjne odłącznika podpisano punktami interaktywnymi. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Odłącznik nożowy automatyczny. Ustawiony na ramie zamocowanej na dachu wagonu, odizolowany od ramy. Odłącznik posiada dwa izolatory ze stykami.
Tekst: Jego zadaniem jest zapewnienie niezawodnego odłączenia elementów obwodu elektrycznego. W momencie użycia tego urządzenia, ruchomy nóż odłącznika zasilany przez napęd odłącznika wypina się ze szczęk odłącznika, przez co otwiera obwód elektryczny i hamuje przepływ prądu do przewodu zasilania pojazdu.Napęd odłącznika. Znajduje się pod ramą, poniżej odłącznika.
Tekst: Element napędowy który odpowiadający za otwarcie odłącznika.Zacisk uziemiający. Płytka zamocowana na szczycie jednego z izolatorów.
Tekst: Służący do połączenia z uziemieniem.Szczęka, inaczej styk, odłącznika. Styk umieszczony na drugim z izolatorów, połączony przewodami z pantografem i odgromnikiem.
Tekst: Jest to styk nieruchomy odłącznika pantografu.Izolator wsporczy. Umieszczony pod pantografem. Przewód elektryczny z niego wychodzący łączy pantograf z odłącznikiem.
Tekst: Izolator wsporczy na którym umieszczone jest podłączenie przewodu Wu eN pojazdu z pantografem.Przewód elektryczny w nawiasie pantograf‑odłącznik zamknięcie nawiasu. Przewód biegnący między drugim izolatorem a ramą pantografu.
Tekst: Przewód elektryczny mocujący pantograf z odłącznikiem nożycowym.Odgromnik. Przytwierdzony na dachu wagonu obok odłącznika, połączony z drugim izolatorem przewodem elektrycznym.
Tekst: Urządzenie ochrony przepięciowej, która zabezpiecza pojazd przed skutkami przepięć pochodzenia atmosferycznego.Elektryczne, elastyczne połączenia odłącznika. Łączy izolator wyposażony w styk ruchomy z przewodem dostarczającym wysokie napięcie do pojazdu trakcyjnego.
Tekst: Połączenie odłącznika z przewodem zasilającym pojazd wysokim napięciem. Wykonane z elastycznego materiału.Przewód zasilania Wu eN pojazdu. Łączy się z elastycznym połączeniem odłącznika.
Tekst: Podłączony również z odłącznikiem drugiego pantografu – przewód służący do zasilania pojazdu trakcyjnego wysokim napięciem.
Odgromnik zaworowy
Odgromnik zaworowy — służy do ograniczania szczytowej wartości przepięć udarowych, do których najczęściej dochodzi na skutek wyładowań atmosferycznych. Odgromnik składa się z dwóch zasadniczych elementów: iskiernika gaszącego z magnetycznym wydmuchem łuku elektrycznego oraz ze stosu zmiennooporowego. Pole magnetyczne, w którym znajduje się przerwa iskrowa, wytwarzane jest przez magnes stały. Iskiernik rożkowy umieszczony jest w specjalnej komorze. Wnętrze odgromnika zamknięte jest w szczelnej obudowie porcelanowej.
Zdjęcie przedstawia odgromnik zaworowy przymocowany na ramie umieszczonej na dachu wagonu. Jego budowa składa się z podstawy, łączonej z konstrukcją pojazdu za pomocą czterech śrub, iskiernika, który ma postać czterech krążków, zakończonych elementem magnetycznym. oraz dwóch przewodów elektrycznych - jeden stykający się z podstawą, a drugi z elementem magnetycznym.
Działanie odgromnika ma następujący przebieg. W chwili pojawienia się na zaciskach przepięcia, które przewyższa napięcie zapłonowe iskiernika, następuje zapłon na iskierniku. Prąd zostaje odprowadzony do ziemi poprzez iskiernik i opornik. Prąd następczy przerwany jest przez iskiernik rożkowy i następuje jego zgaszenie na skutek działania pola magnetycznego. Opornik ogranicza wartość prądu, ułatwiając jego przerwanie w krótkim czasie.
1. Podstawa. W dnie podstawy odgromnika jest umieszczona membrana, jej zadaniem jest niedopuszczenie do nadmiernego wzrostu ciśnienia w odgromniku w przypadku przeciążenia, a tym samym zabezpieczenie przed wybuchem.
2. Obudowa porcelanowa. Pełni funkcję izolatora porcelanowego, w którym znajdują się iskiernik i rezystor, czyli opornik. Rezystor odgromnika jest złożony z kilku płytek, które są wykonane z ziaren karbonitu i spojone lepiszczem. Rezystor zmienia swoją rezystancję w zależności od natężenia prądu.
3. Zacisk do połączenia z siecią jezdną. Miejsce połączenia sieci trakcyjnej z siecią jezdną.
4. Zacisk uszyniający. Miejsce połączenia z szyną.
Ilustracja interaktywna przedstawia schematyczny rysunek odgromnika zaworowego. Obudowa porcelanowa odgromnika ma kształt dzwona, na szczycie którego umieszczona jest spłaszczona półkula, na której z kolei zamontowany jest zacisk uszyniający. Elementy konstrukcyjne odgromnika podpisano punktami interaktywnymi od jeden do cztery. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Podstawa. Dolny element odgromnika, na podstawie umieszczona jest obudowa.
Tekst: W dnie podstawy odgromnika jest umieszczona membrana, jej zadaniem jest niedopuszczenie do nadmiernego wzrostu ciśnienia w odgromniku w przypadku przeciążenia, a tym samym zabezpieczenie przed wybuchem.Obudowa porcelanowa. Ma kształt dzwona, przymocowana jest do podstawy.
Tekst: Pełni funkcję izolatora porcelanowego, w którym znajdują się iskiernik i rezystor, czyli opornik. Rezystor odgromnika jest złożony z kilku płytek, które są wykonane z ziaren karbonitu i spojone lepiszczem. Rezystor zmienia swoją rezystancję w zależności od natężenia prądu.Zacisk uziemiający. Umieszczony na podstawie obok obudowy odgromnika.
Tekst: Miejsce połączenia z szyną.Zacisk do podłączenia odgromnika z odbierakiem prądu. Znajduje się na szczycie obudowy odgromnika.
Tekst: Miejsce połączenia sieci trakcyjnej z siecią jezdną.
Stycznik uziemiający — służy do uziemienia obwodu pantografów. Jego rolą jest zabezpieczenie urządzeń przed pojawieniem się wysokiego napięcia — nazywa się to uziemieniem. Budowa takiego stycznika jest bardzo prosta. Do podstawy przymocowany jest pręt wykonany ze stali, na którym osadzony jest styk nieruchomy oraz dźwignia styku ruchomego. W podstawie znajduje się ułożyskowany wałek z napędem, ramieniem i rolką. Zasada działania — rolka stycznika pracuje w odpowiednio przygotowanej prowadnicy lub wycięciu i połączona jest z blokadą szafy wysokiego napięcia. Po otwarciu tej blokady następuje przesunięcie rolki, co powoduje zamknięcie styku — uziemienie.
Wał kułakowy — jest nastawnikiem krzywkowym suchym o napędzie powietrznym. Rolą wału kułakowego jest załączanie poszczególnych styczników, które połączone są z oporami rozruchowymi i oporami bocznikowania w obwodzie głównym zespołu trakcyjnego według zaprogramowanego schematu. Wał kułakowy umożliwia rozruch elektrycznego zespołu trakcyjnego.
Konstrukcja wsporcza nastawnika składa się z płyt stalowych połączonych stalowymi sworzniami dystansowymi. W płytach ułożyskowany jest wał wraz z osadzonymi krzywkami. W przedniej płycie stalowej znajduje się urządzenie napędowe nastawnika z cylindrem pneumatycznym oraz dwoma zaworami elektropneumatycznymi. Moment obrotowy przenosi się z tłoków wewnątrz cylindra na wał krzywkowy za pomocą napędu systemu Reszetowa.
Na izolowanych listwach umocowanych jest dwadzieścia sześć styczników. Wał wykonany jest z pręta stalowego o przekroju prostokątnym, na który nałożono krzywki i tuleje dystansowe z materiału izolacyjnego oraz koło zębate dla jego napędu. Wał wyposażony jest w tarczę, na której oznaczono położenie zajmowane na poszczególnych pozycjach, wskaźnik zamocowany jest na tylnej płycie nastawnika. Wał znajduje się w szafie WN i zamocowany jest w pozycji wiszącej.
1. Stalowe płyty wsporcze. Wsporniki połączone ze sobą za pomocą stalowych prętów. W płytach ułożyskowany jest wał. W wale kułakowym występują dwie płyty.
2. Stalowe sworznie dystansowe. Element służący utrzymaniu dystansu do płyty wsporczej.
3. Ułożyskowany wał. Wał, który może się obracać dzięki łożyskom.
4. Krzywki. Mimośrodowy elementy konstrukcji mechanicznej, jej specjalne kształty umożliwiają chwilową zmianę położenia jednej części względem innej np. poprzez obroty wału i jego niejednolitą powierzchnię, ze względu na zamontowaną krzywkę.
5. Cylinder pneumatyczny. Cylinder, w którym pracuje tłok poruszany siłą sprężonego powietrza. Po zamknięciu zaworu elektropneumatycznego następuje wypuszczenie powietrza do atmosfery z cylindra siłownika. Obwód zostaje rozwarty.
6. Elektrozawór. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
7. Elektrozawór. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
8. Przekładnia zębata napędu wału. Przekładania mechaniczna, służąca przeniesieniu ruchu obrotowego wału.
9. Izolowane listwy Listwy tworzące pewnego rodzaju obudowę walu, które wykonane są z materiału nieprzewodzącego prądu elektrycznego.
10. Styczniki KE‑4D. Styk stycznika wału kułakowego. Wykorzystywany do wału głównego i nawrotnika w EN57 oraz EN71.
11. Styczniki KE‑30. Jeden z typów styczników wykorzystywanych w wale kułakowym.
12. Bęben przełącznika zaworów. Element odpowiadający za przełączanie zaworów związanych z pracą wału.
13. Przewody zasilające zawory. Przewody, które zasilają elektrozawory.
14. Przewody zasilające zawory. Przewody, które zasilają elektrozawory.
15. Elektrozawór. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
16. Elektrozawór. Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie/zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
Ilustracja interaktywna przedstawia dwa schematy konstrukcyjne wału kułakowego, lewy w widoku z tyłu a prawy w widoku z boku, oraz poniżej schemat podłączenia obwodów wału. Elementy konstrukcyjne wału podpisano punktami interaktywnymi. Punkty od jeden do cztery i osiem do dwanaście znajdują się na prawym schemacie, punkty od pięć do siedem i od trzynaście do czternaście są na lewym schemacie a punkty piętnasty i szesnasty są na dolnym schemacie obwodu. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Stalowe płyty wsporcze. Widoczne na schemacie są trzy równoległe płyty, dwie na końcach i jedna w dwóch trzecich długości wału.
Tekst: Wsporniki połączone ze sobą za pomocą stalowych prętów. W płytach ułożyskowany jest wał. W wale kułakowym występują dwie płyty.Stalowe sworznie dystansowe. Na schemacie widoczne są dwa sworznie, jeden na górze i drugi na dole, ustawione prostopadle do płyt wsporczych.
Tekst: Element służący utrzymaniu dystansu do płyty wsporczej.Ułożyskowany wał. Główny element urządzenia, umieszczony centralnie w ramie i przebiegający przez płyty wsporcze.
Tekst: Wał, który może się obracać dzięki łożyskom.Krzywki. Umieszczone na wale, wychylone naprzemiennie w górę lub w dół na schemacie. Widoczne jest siedemnaście krzywek.
Tekst: Mimośrodowy elementy konstrukcji mechanicznej, jej specjalne kształty umożliwiają chwilową zmianę położenia jednej części względem innej np. poprzez obroty wału i jego niejednolitą powierzchnię, ze względu na zamontowaną krzywkę.Cylinder pneumatyczny. Umieszczony nieco poniżej i na lewo od środka płyty wsporczej, na osi wału kułakowego.
Tekst: Cylinder, w którym pracuje tłok poruszany siłą sprężonego powietrza. Po zamknięciu zaworu elektropneumatycznego następuje wypuszczenie powietrza do atmosfery z cylindra siłownika. Obwód zostaje rozwarty.Elektrozawór. Umieszczony przy lewym dolnym rogu płyty wsporczej.
Tekst: Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie ukośnik zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.Elektrozawór. Umieszczony przy prawym dolnym rogu płyty wsporczej.
Tekst: Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie ukośnik zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.Przekładnia zębata napędu wału. Umieszczona na prawym końcu wału, między wałem a prawą płytą wsporczą.
Tekst: Przekładania mechaniczna, służąca przeniesieniu ruchu obrotowego wału.Izolowane listwy. Umieszczone równolegle do wału.
Tekst: Listwy tworzące pewnego rodzaju obudowę walu, które wykonane są z materiału nieprzewodzącego prądu elektrycznego.Styczniki Ka E myślnik cztery De. Umieszczone wzdłuż lewej części wału. Na schemacie jest ich jedenaście.
Tekst: Styk stycznika wału kułakowego. Wykorzystywany do wału głównego i nawrotnika w E eN piećdziesiąt siedem oraz E en siedemdziesiąt jeden.Styczniki Ka e myślnik czterysta trzydzieści. Umieszczone wzdłuż prawej części wału. Na schemacie jest ich sześć.
Tekst: Jeden z typów styczników wykorzystywanych w wale kułakowym.Bęben przełącznika zaworów. Umieszczony przy przekładni zębatej, między wałem a prawą płytą wsporczą.
Tekst: Element odpowiadający za przełączanie zaworów związanych z pracą wału.Przewody zasilające zawory. Przewód biegnący od lewego elektrozaworu do cylindra pneumatycznego.
Tekst: Przewody, które zasilają elektrozawory.Przewody zasilające zawory. Przewód biegnący od prawego elektrozaworu do cylindra pneumatycznego.
Tekst: Przewody, które zasilają elektrozawory.Cewka elektrozaworu i elektrozawór. Na schemacie obwodu zaznaczony w punkcie oznaczonym jako Pe z indeksem zet trzy, w nawiasie Gie pięćdziesiąt dwa, po lewej stronie obwodu.
Tekst: Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie ukośnik zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.Cewka elektrozaworu i elektrozawór. Na schemacie obwodu zaznaczony w punkcie oznaczonym jako Pe z indeksem zet trzy, w nawiasie Gie pięćdziesiąt trzy, po prawej stronie obwodu.
Tekst: Specjalny zawór, w którym to prąd elektryczny płynący poprzez cewkę powoduje otwarcie ukośnik zamknięcie zaworu lub też przełączenie przepływu pomiędzy dwoma wylotami.
Schemat podłączeń wału kułakowego przedstawia obwód. Od dolnego lewego rogu, od białej kropki oznaczonej jako Pe z indeksem dolnym zet jeden, w nawiasie Gie czterdzieści dziewięć, biegnie linia do osi schematu, zakończona czarną kropką. Poniżej jest druga linia, biegnąca w ten sam sposób, ale jest krótsza i zaczyna się obok pierwszej. Jej początek podpisany jest jako Pe z indeksem dolnym zet dwa, w nawiasie Gie pięćdziesiąt. Na osi pionowej obrazka znajduje się odcinek, przy którym kończą się wspomniane linie, ale się z nim nie stykają. Czarny punkt oznaczony jako Pe z indeksem dolnym zet trzy, w nawiasie Gie pięćdziesiąt dwa, znajduje się powyżej poprzednich dwóch i rozpoczyna prostokątny niedomknięty obwód. Na obwodzie z lewej strony znajduje się zygzak oznaczający pierwszy elektrozawór. Następnie na górze obwodu widać oznaczony czarną kropką węzeł, od której pod kątem prostym w górę odchodzi krótki odcinek zakończony białą kropką. W prawo do węzła obwód jest kontynuowany. Po prawej jego stronie widać drugi zygzak, oznaczający elektrozawór. Obwód kończy się czarną kropką po prawej stronie odcinka na osi, podpisaną jako Pe z indeksem dolnym zet trzy, w nawiasie Gie pięćdziesiąt trzy.
Cykl pracy wału kułakowego obejmuje pozycji podczas obrotu o kąt . Przestawienie nastawnika jazdy w pozycję P, a następnie w kolejne pozycje — S lub R — powoduje podanie impulsu sterującego na styki napędu. Przełączanie styczników następuje w zaprogramowany sposób, a styczniki załączają poszczególne opory rozruchowe.
Wał kułakowy
1. Wał krzywkowy. Obracający się wałek rozrządu powoduje obracanie się wraz z nim krzywek. Krzywka, trafiając na korpus zaworu, doprowadza do jego wepchnięcia do wnętrza cylindra, co jest równoznaczne z otwarciem zaworu.
2. Krzywka. Krzywka to mechanizm, który służy do zmiany położenia wału krzywkowego za pomocą rolki.
3. Styk ruchomy. Styk ruchomy jest przyczepiony do dźwigni znajdującej się na listwie. Po dotknięciu styku stałego z prawej strony w obwodzie pomocniczym popłynie prąd, który spowoduje zmianę w innym obwodzie.
4. Styk stały. Styk nieruchomy to nieporuszające się miejsca kontaktu ze stykiem ruchomym umieszczonym na zworze.
5. Listwy izolacyjne. Listwy izolujące izolują napięcie od reszty wałów.
6. Zaciski. Każdy styk ma swój zacisk, który wkłada się w odpowiednie gniazda.
7. Rolka prowadząca. Rolka prowadząca toczy się po krzywce wału, w momencie wpadnięcia w wycięcie krzywki rozdziera styki (w tym czasie rolka innego stycznika zostaje wypchnięta na zewnątrz poprzez obrót rolki), zmieniając położenie wału.
8. Zaciski. Każdy styk ma swój zacisk, który wkłada się w odpowiednie gniazda.
9. Listwy izolacyjne. Listwy izolujące izolują napięcie od reszty wałów.
Ilustracja interaktywna przedstawia schematyczny przekrój wału kułakowego. Elementy konstrukcyjne wału podpisano punktami interaktywnymi od jeden do dziewięć. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Wał z osadzoną krzywką. Wał o przekroju kwadratowym na którym znajdują się krzywki.
Tekst: Obracający się wał powoduje zmianę położenia krzywek po których toczą się rolki współpracujące z dźwignią na której umieszczony jest styk ruchomy. Jeżeli rolka toczy się po większej średnicy krzywki dociska styk ruchomy do styku nieruchomego zwierając obwód. Jeżeli krzywka obróci się i rolka wpadnie w wycięcie krzywki, dźwignia na której umieszczony jest styk ruchomy przesunie się i styk zwarty zostają rozłączony.Krzywka. Mechanizm ten ma kształt okrągłej płyty nałożonej na wał z wyciętym fragmentem pierścienia, równym około jednej trzeciej obwodu.
Tekst: Krzywka powoduje uruchomienie styku ruchomego.Styk ruchomy. Poruszany przez krzywkę w trakcie jej obrotu.
Tekst: Styk ruchomy to element współpracujący ze stykiem nieruchomym w celu połączenia obwodu elektrycznego.Styk nieruchomy myślnik umieszczony na dźwigni. Zawieszony z prawej strony na uchwycie przymocowanym do listwy izolacyjnej.
Tekst: Styk nieruchomy to element współpracujący stykiem ruchomym w celu połączenia obwodu elektrycznego.Listwy izolacyjne. Na tej listwie z prawej strony schematu zawieszony jest zacisk utrzymujący styk nieruchomy.
Tekst: Listwa izolacyjna, na której umocowane są styki nieruchome.Śruba mocująca.
Tekst: Połączenie przewodowe z oporem rozruchowym.Rolka prowadząca. Zamocowana na lewej listwie izolującej, do niej przymocowany jest styk ruchomy. Styka się z krzywką.
Tekst: Element współpracujący z krzywką powodujący rozłączenie i łączenie styku ruchomego z nieruchomym.Śruba zacisku mocującego.
Tekst: Śruba zacisku mocującego myślnik pozwala na trwałe podłączenie przewodów łączących obwód z elementem stykowym wału kułakowego.Listwy izolacyjne. Na tej listwie z lewej strony schematu zawieszone jest zacisk utrzymujący rolkę prowadzącą i styk ruchomy.
Tekst: Listwa izolacyjna, na której umocowane są styki nieruchome.
Opis działania:
Na dwóch wspornikach umieszczonych równolegle do wału kułakowego umiejscowione są listwy, na których znajdują się styki. Jedna listwa utrzymuje styki stałe, druga dźwignię z rolką, która toczy się po krzywce wału. Na końcu dźwigni umieszczony jest styk ruchomy. W czasie gdy wał się obraca, rolka stycznika wpada w wycięcie krzywki. Zwarte dotychczas styki rozwierają się, a w tym samym czasie rolka innego stycznika zostaje wypchnięta na zewnątrz poprzez obrót rolki. Styki innego stycznika zostają zwarte. Wały kułakowe są mechanicznie zaprogramowane, co oznacza, że w czasie obrotu wału poszczególne styczniki są zamykane zgodnie z odpowiednią kolejnością dzięki kształtom krzywek.
Odłącznik silników trakcyjnych służy do odłączania poszczególnych grup silników trakcyjnych w pojazdach kolejowych. Są to najczęściej dwa odłączniki nożowe z napędem ręcznym (w starszych pojazdach). W nowszych natomiast stosowany jest stycznik bądź odłącza się cały falownik (układ napędowy) w sposób elektroniczny.
W pojeździe odłącznik silników trakcyjnych wykonany jest z tablicy bakelitowej, na której osadzono styki wykonane z miedzi. Styki stałe dodatkowo zostały wyposażone w sprężyny dociskające szczęki. Styki nożowe z napędem ręcznym połączone są ze sobą za pomocą izolowanego drążka. Każdy odłącznik posiada zestyk pomocniczy (sygnalizacja niskiego napięcia).
Odłączniki silników trakcyjnych
1. Rama odłącznika. Rama to podstawa nośna odłącznika.
2. Wały obrotowe noży. Wały obrotowe to konstrukcja, na której poruszają się noże.
3. Ręczne napędy wałów. Ręczny napęd pozwala na lokalne ręczne sterowanie wałem.
4. Noże (styki ruchome). W zależności od pozycji odłącznika styki wyłączników są odpowiednio zwarte lub rozwarte, co powoduje adekwatne działanie obwodu rozrządu lokomotywy. Przerwa między nimi oznacza, że silnik trakcyjny jest odłączony z obwodu.
5. Połączenia podatne. Połączenia podatne są zdolne do sprężystego odkształcania się, dzięki czemu połączenia mogą się wzajemnie przemieszczać.
6. Pręty stałe ze szczękami. Pręty stałe ze szczękami to konstrukcja dla położenia szczęk pojedynczych.
7. Szczęki pojedyncze z zaciskami kabli. Szczęki pojedyncze z zaciskami mają za zadanie zaciskanie noży.
8. Szczęki podwójne bez zacisków kabli. Szczęki pojedyncze z zaciskami mają za zadanie zaciskanie noży.
9. Łączniki pomocnicze. Łączniki kablowe służą do odwzorowania położenia styków łączników wysokiego napięcia w położeniach skrajnych i pośrednich.
10. Pręt stalowy. Pręt stalowy to konstrukcja dla szczęk podwójnych.
11. Izolacja wewnętrzna. Izolacja wewnętrzna izoluje wały napędowe i pręty, składa się z włókna szklanego nawiniętego na kwadratowy pręt stalowy i nasączonego żywicą poliestrową.
12. Szczęki podwójne bez zacisków kabli. Szczęki pojedyncze z zaciskami mają za zadanie zaciskanie noży.
13. Noże (styki ruchome). W zależności od pozycji odłącznika styki wyłączników są odpowiednio zwarte lub rozwarte, co powoduje adekwatne działanie obwodu rozrządu lokomotywy. Przerwa między nimi oznacza, że silnik trakcyjny jest odłączony z obwodu.
14. Płaskownik łączący szczęki podwójne. Płaskownik stanowi połączenie dla szczęk podwójnych.
15. Noże (styki ruchome). W zależności od pozycji odłącznika styki wyłączników są odpowiednio zwarte lub rozwarte, co powoduje adekwatne działanie obwodu rozrządu lokomotywy. Przerwa między nimi oznacza, że silnik trakcyjny jest odłączony z obwodu.
Ilustracja interaktywna przedstawia dwa rysunki odłączników silników trakcyjnych, jeden z widokiem od góry i drugi z widokiem od dołu. Elementy konstrukcyjne odłączników podpisano punktami interaktywnymi. Na górnym rysunku zaznaczone są punkty od jeden do dziewięć oraz punkt piętnasty, na dolnym rysunku są punkty od dziesięć do czternaście. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Rama odłącznika. Obudowa urządzenia wewnątrz i na której zamontowane są jego elementy.
Tekst: Rama jest to podstawa nośna odłącznika.Wały obrotowe noży. Mają przekrój prostokątny.
Tekst: Wały obrotowe to konstrukcja, na której poruszają się noże.Ręczne napędy wałów. Zamontowane są na końcach wałów wystających z ramy. Mają dołączone uchwyty zakończone kulami.
Tekst: Ręczny napęd pozwala na lokalne, ręczne sterowanie wałem.Połączenia podatne. Elastyczne połączenia styków ruchomych.
Tekst: Połączenia podatne są zdolne do sprężystego odkształcania się, dzięki czemu połączenia mogą się wzajemnie przemieszczać.Pręty stałe ze szczękami. Miejsce zamocowania styków nieruchomych na ramie odłącznika.
Tekst: Pręty stałe ze szczękami to konstrukcja dla położenia szczęk pojedynczych.Szczęki pojedyncze z zaciskami kabli. Styki nieruchome.
Tekst: Szczęki pojedyncze z zaciskami mają za zadanie ...Szczęki podwójne bez zacisków kabli. Styki nieruchome.
Łączniki pomocnicze. Kable podłączone do wału.
Pręt stalowy. Pręt umieszczony w dolnej części ramy odłącznika.
Tekst: Pręt stalowy to konstrukcja dla szczęk podwójnych.Izolacja wewnętrzna. Warstwa izolatora na pręcie stalowym ramy odłącznika.
Tekst: Izolacja wewnętrzna izoluje wały napędowe i pręty, składa się z włókna szklanego nawiniętego na kwadratowy pręt stalowy i nasączonego żywicą poliestrową.Płaskownik łączący szczęki podwójne otwarty nawias osiem zamknięty nawias. Umieszczony w dolnej części odłącznika, równolegle do pręta stalowego.
Tekst: Płaskownik stanowi połączenie dla szczęk podwójnych.Noże otwarty nawias styki ruchome zamknięty nawias. Zamocowane na wałach obrotowych.
Tekst: W zależności od pozycji odłącznika styki wyłączników są odpowiednio zwarte lub rozwarte, co powoduje adekwatne działanie obwodu rozrządu lokomotywy. Przerwa między nimi oznacza, że silnik trakcyjny jest odłączony z obwodu.
Przekaźnik służy do samoczynnego rozruchu i sterowania wałem kułakowym w czasie rozruchu elektrycznego zespołu trakcyjnego. Obwód magnetyczny przekaźnika składa się z rdzenia, dwóch wsporników, ruchomej zwory oraz łożyska. Wsporniki mocują przekaźnik do izolowanej płyty, tworząc tzw. podstawę przekaźnika. Na końcu ruchomej zwory znajduje się zestyk z ruchomą śrubą współpracujący ze stałym stykiem. Styk pomocniczy zamocowany jest w dolnej części przekaźnika i posiada wyprowadzone styki NN. Dodatkowo zwora wyposażona jest w sprężynę, która przeciwdziała strumieniowi magnetycznemu. Sprężyna posiada regulację naciągu. Regulując sprężynę, zwiększa się lub zmniejsza szybkość działania przekaźnika. Na rdzeniu osadzona jest cewka prądowa i cewka pomocnicza napięciowa. Cewka napięciowa (pomocnicza) zasilana jest podczas zmiany pozycji wału kułakowego i przygotowuje przekaźnik samoczynnego rozruchu do działania.
Przekaźnik samoczynnego rozruchu
1. Cewka pomocnicza NN. Jeśli cewka pomocnicza i cewka prądowa są zasilone, to wytwarzają strumień magnetyczny w zależności od wartości prądów przez nie płynących.
2. Cewka prądowa WN. Jeśli cewka pomocnicza i cewka prądowa są zasilone, to wytwarzają strumień magnetyczny w zależności od wartości prądów przez nie płynących.
3. Kotwica. W momencie przyciągnięcia kotwicy następuje rozwarcie obwodu sterowania wałem kułakowym i wał nie przesteruje się na następną pozycję.
4. Styk sterujący wałem kułakowym. Styk sterujący kieruje wałem kułakowym.
5. Sprężyna odciągowa. Przy odpowiednio dużym strumieniu magnetycznym obu cewek sprężyna odciągowa przyciąga kotwicę, co powoduje rozwarcie obwodu sterowania wałem kułakowym i wał nie przesteruje się na następne pozycję.
Ilustracja interaktywna przedstawia grafikę przekaźnika samoczynnego rozruchu. Elementy konstrukcyjne przekaźnika podpisano punktami interaktywnymi, ponumerowanymi od jeden do pięć. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem
Cewka pomocnicza eN eN. Ma kształt walca i znajduje się w centralnym miejscu urządzenia.
Tekst: Jeśli cewka pomocnicza i cewka prądowa są zasilone, to wytwarzają strumień magnetyczny w zależności od wartości prądów przez nie płynących.Cewka prądowa Wu eN. Ma kształt pierścienia oplatającego walec cewki pomocniczej.
Tekst: Jeśli cewka pomocnicza i cewka prądowa są zasilone, to wytwarzają strumień magnetyczny w zależności od wartości prądów przez nie płynących.Kotwica. Umieszczona na stelażu równolegle do walca cewki pomocniczej.
Tekst: W momencie przyciągnięcia kotwicy następuje rozwarcie obwodu sterowania wałem kułakowym i wał nie przesteruje się na następną pozycję.Styk sterujący wałem kułakowym. Znajduje się na trójkątnym zakończeniu kotwicy.
Tekst: Styk sterujący kieruje wałem kułakowym.Sprężyna odciągowa. Przytwierdzona powyżej kotwicy i połączona z uchwytem na kotwicy.
Tekst: Przy odpowiednio dużym strumieniu magnetycznym obu cewek sprężyna odciągowa przyciąga kotwicę, co powoduje rozwarcie obwodu sterowania wałem kułakowym i wał nie przesteruje się na następne pozycje.
Przekaźnik regulacji przyspieszenia
1. Przekaźnik Regulacji Przyspieszenia (PRP). Reguluje strumień magnetyczny cewki pomocniczej NN.
2. Opornik regulacji strumienia magnetycznego cewki pomocniczej PSR. Stawia opór dla płynącego prądu.
Ilustracja interaktywna przedstawia grafikę przekaźnika regulacji przyspieszenia. Elementy konstrukcyjne przekaźnika podpisano punktami interaktywnymi jeden i dwa. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Przekaźnik Regulacji Przyspieszenia otwarty nawias pe er pe. Ma kształt prostokątnej płyty umieszczonej prostopadle do szerokiego i krótkiego walca. W dolnej części znajduje się pokrętło a z walca odchodzą dwa kable podłączone w ścianie.
Tekst: Reguluje strumień magnetyczny cewki pomocniczej eN eN.Opornik regulacji strumienia magnetycznego cewki pomocniczej Pe eS eR. Ma kształt walca przymocowanego do ściany. Ze ściany wychodzi kabel podłączony do walca, a z kolei z drugiej strony opornika wychodzi drugi kabel który znika poza granicami grafiki.
Tekst: Stawia opór dla płynącego prądu.
Regulacja strumienia magnetycznego cewki pomocniczej NN jest realizowana przez opornik, który dołączany jest stykami Przekaźnika Regulacji Przyspieszenia () w zależności od tego, czy rozruch odbywa się na pozycji , czy nastawnika kierunkowego.
Rozruch dla pozycji nastawnika kierunkowego:
Na pozycji Przekaźnik Regulacji Przyspieszenia jest zasilony, w wyniku czego dołącza swoimi zestykami opornik do obwodu zasilania cewki pomocniczej NN przekaźnika . Przez cewkę pomocniczą NN Przekaźnika Samoczynnego Rozruchu płynie w takiej sytuacji duży prąd, wytwarzając także duży strumień magnetyczny.
Dla pozycji N1 nawrotnika pojazd wolniej nabiera prędkości i ma tym samym mniejsze przyspieszenie, gdyż rozruch trwa dłużej, co jest spowodowane tym, że wał kułakowy (dzięki ) przechodzi wolniej z pozycji na pozycję przy mniejszym prądzie silników trakcyjnych.
rozruch dla pozycji nastawnika kierunkowego
Na pozycji Przekaźnik Regulacji Przyspieszenia nie jest zasilany, a opornik jest odłączony od obwodu zasilania cewki pomocniczej NN przekaźnika . Przez cewkę pomocniczą NN Przekaźnika Samoczynnego Rozruchu płynie w takiej sytuacji mały prąd, wytwarzając mały strumień magnetyczny.
Dla pozycji nawrotnika pojazd szybciej nabiera prędkości i ma tym samym większe przyspieszenie, gdyż rozruch trwa krócej, co jest spowodowane tym, że wał kułakowy (dzięki ) przechodzi szybciej z pozycji na pozycję przy większym prądzie silników trakcyjnych.
Przekaźniki nadmiarowo‑prądowe to urządzenia, które zabezpieczają obwody główne oraz pomocnicze wysokiego napięcia przed wzrostem natężenia prądu elektrycznego ponad ustaloną, bezpieczną wartość.
Obwody grup silników trakcyjnych zabezpieczone są przekaźnikami nadmiarowymi. Przekaźnik nadmiarowy silników trakcyjnych składa się z elektromagnetycznego wyzwalacza nadmiarowo prądowego, którego uzwojenie połączone jest z obwodem głównym oraz przekaźnika pomocniczego, elektromagnesu blokującego oraz izolowanego wału z zapadką. Wyzwalacz jest zaopatrzony w mechaniczny wskaźnik zadziałania. Przy ustawieniu na pulpicie maszynisty przełącznika trybu rozruchu w pozycję rozruch wysoki
następuje zasilenie elektromagnesu blokującego. Blokowany jest wyzwalacz przekaźnika, a tym samym jego działanie. Rozwiązanie spowodowane jest tym, że przy rozruchu wysokim, który nastawia się szczególnie przy ruszaniu ciężkimi składami towarowymi i przez silniki trakcyjne może płynąć prąd o wartości wyższej niż nastawa przekaźnika. Aby zapewnić ochronę przeciążeniową obwodów silników trakcyjnych przy rozruchu wysokim, w lokomotywach zastosowany jest przekaźnik . Przekaźnik nadmiarowy silników trakcyjnych typu składa się z dwóch wyzwalaczy nadmiarowo prądowych, przekaźnika pomocniczego oraz izolowanego wału z zapadką. Lewy wyzwalacz jest połączony z obwodem grupy silnika 1 i 2, a prawy wyzwalacz z obwodem grupy silnika 2 i 3. Cewka wyzwalacza jest połączona szeregowo z cewką wyzwalacza . Prawy wyzwalacz ma nastawę analogiczną jak wyzwalacz przekaźnika . Jest to podyktowane tym, że rozruch wysoki obejmuje tylko jazdę na szeregowym połączeniu grup silników, kiedy to przez cewkę tego wyzwalacza nie płynie prąd. Przekaźnik ma nastawę: , a przekaźniki mają nastawę: lewa – , prawa – .
Zdjęcie przedstawia dwa panele przekaźnika nadmiarowo prądowego. Po lewej stronie widoczny jest panel podpisany Te Jot Be myślnik jeden eS, a po prawej stronie Te Jot Be myślnik dwa eS. Na panelach widoczne są elementy, oznaczone siedmioma punktami interaktywnymi. Po kliknięciu punktu wyświetla się okienko z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Elektromagnetyczny wyzwalacz nadmiarowo‑prądowy.
Elektromagnetyczny wyzwalacz nadmiarowo‑prądowy.
Przekaźnik pomocniczy.
Przekaźnik pomocniczy.
Elektromagnes blokujący.
Izolowany wał z zapadką.
Elektromagnes blokujący.
Przekaźnik nadmiarowo‑prądowy w elektrycznym zespole trakcyjnym składa się z dwóch podzespołów – elektromagnetycznego wyzwalacza szybkiego nadmiarowo – prądowego i elektromagnetycznego przekaźnika pomocniczego. Kotwice, wyzwalacza i przekaźnika pomocniczego są ułożyskowane i zazębiają się ze sobą za pomocą dźwigni ryglujących. Gdy przez cewkę wyzwalacza popłynie prąd o wartości równej prądowi rozruchowemu wówczas elektromagnes przyciągnie kotwice, która uderzając w dźwignie spowoduje wyzwolenie zaczepu kotwicy utrzymywanej dotychczas w pozycji przyciągniętej. Kotwica powoduje otwieranie i zamykanie styków łączników elektrycznych (łączniki elektryczne połączone są z obwodami niskiego i wysokiego napięcia, za pomocą zacisków znajdujących się z tyłu tablicy). Dodatkowo na wyzwalaczu opadnie klapka sygnalizująca zadziałanie przekaźnika nadmiarowego. Ponowne zazębienie kotwicy uzyskuje się przez wzbudzenie cewki przekaźnika pomocniczego, natomiast wskaźnik należy przestawić ręcznie po otwarciu szafy wysokiego napięcia.
Na zdjęciu widać dwa przekaźniki nadmiarowo prądowe. Podpisane są tabliczkami dla oznaczenia który służy do obsługi której pary silników. Składają się one z prostokątnej płytki z przykręconym trójkątnym nożem oraz z czerwonymi blokadami wychylenia płytek. Z prawej strony znajduje się pręt ustawiony prostopadle do przekaźników z którego wystają styki. Dolny przekaźnik jest zablokowany w pozycji, w której nóż styka się ze stykiem pręta. Przekaźnik nadmiarowo‑prądowy składa się z dwóch podzespołów myślnik elektromagnetycznego wyzwalacza szybkiego nadmiarowo myślnik prądowego i elektromagnetycznego przekaźnika pomocniczego. Element składa się z: Kotwicy, wyzwalacza, przekaźnik pomocniczy, dźwignie ryglujące, cewka, elektromagnes.
Przekaźnik nadmiarowo‑prądowy
1. Element bimetalowy. Składa się z dwóch materiałów o różnych rozszerzalnościach cieplnych, przez co odkształca się w tę samą stronę.
2. Grzejnik. Element grzejny w momencie przepływu nadmiernego prądu nagrzewa on element bimetalowy i powoduje jego odkształcenie.
3. Styki. To odkształcający się element bimetalowy naciskający na oddalone od siebie dwa styki, które w pewnym momencie zwierają się i powodują zamknięcie obwodu pomocniczego.
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat przekaźnika nadmiarowo myślnik prądowego. Elementy konstrukcyjne przekaźnika podpisano punktami interaktywnymi od jeden do trzy. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z opisem i nagraniem dźwiękowym tożsamym z tekstem.
Element bimetalowy. Przytwierdzony jest do ściany i znajduje się przy obwodzie grzejnika.
Tekst: Składa się z dwóch materiałów o różnych rozszerzalnościach cieplnych, przez co odkształca się w tę samą stronę.Grzejnik. Obwód skonstruowany tak, aby w momencie przepływu nadmiernego prądu wytwarzał ciepło. Umieszczony przy elemencie bimetalowym.
Tekst: Element grzejny w momencie przepływu nadmiernego prądu nagrzewa element bimetalowy i powoduje jego odkształcenie.Styki. Ustawione są tak, aby odchylający się pod wpływem temperatury element bimetalowy naciskał na nie, powodując ich zetknięcie ze sobą.
Tekst: To odkształcający się element bimetalowy naciskający na oddalone od siebie dwa styki, które w pewnym momencie zwierają się i powodują zamknięcie obwodu pomocniczego.
Składa się z elementu bimetalowego (1). W następnej kolejności nagrzewany jest on przez element grzejny (2), pod wpływem którego się odkształca i w czasie przepływu nadmiernego prądu naciska na styk, a ten dotyka drugiego styku. W ten sposób obwód zamyka się. Takie przekaźniki nadmiarowo‑prądowe stosuje się najczęściej w obwodach silników trakcyjnych, przetwornicy głównej, ogrzewania składu i sprężarki.
Funkcja przekaźnika różnicowego polega na oddziaływaniu na siebie dwóch strumieni magnetycznych. W momencie występowania równości między strumieniami nic się nie dzieje, ale w przypadku ich różnicy (podczas zwarcia) przekaźnik zaczyna działać, co wyzwala pracę wyłącznika szybkiego.
Przekaźnik różnicowy to przekaźnik elektromagnetyczny wysokiego napięcia ze zworą ruchomą, która działa na układ dźwigni, wyposażoną w zaczep zamka i stycznik łącznika pomocniczego. Na rdzeniu umieszczone są dwa uzwojenia, które są nawinięte przeciwsobnie, ale o tej samej liczbie zwoi. Uzwojenia przekaźnika są włączone w obwód trakcyjny, przy czym jedno do przewodu jezdnego, a drugie do szczotki uszyniającej silników trakcyjnych. W chwili zaistnienia różnicy między tymi prądami zwora zostaje przyciągnięta, a rygiel ześlizguje się po dźwigni styków łącznika pomocniczego. Na końcach dźwigni dokonuje się przełączenie odpowiednich styków pomocniczych. Przekaźnik można odblokować manualnie za pomocą izolowanego uchwytu. Przekaźnik zainstalowany jest na płycie izolacyjnej.
Przekaźnik różnicowy
