Poeci doby renesansu o miłości, kobietach i o sobie – F. Petrarka Sonety do Laury

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

  • zna treść cyklu Sonetów do Laury Francesco Petrarki ,

  • rozumie pojęcie liryki bezpośredniej,

  • zna pojęcia: sonet, petrarkizm,

  • rozumie klasyfikację pojęcia „miłość” w kontekście filozoficznym.

b) Umiejętności

Uczeń:

  • potrafi dokonywać samodzielnych refleksji i przemyśleń,

  • potrafi stworzyć ideał renesansowej kobiety na podstawie analizy tekstu literackiego,

  • potrafi wymienić kilka skojarzeń związanych z miłością,

  • potrafi wymienić co najmniej dwa utwory literatury miłosnej doby renesansu,

  • zdobywa umiejętności pracy indywidualnej i zespołowej.

2. Metoda i forma pracy

Wykład, pogadanka heurystyczna, praca z tekstem – analiza i interpretacja, mapa mentalna.

3. Środki dydaktyczne

Obrazy Sandro Botticellego: Narodziny Wenus, Primavera, Zwiastowanie, Wenus i Mars – [w:] Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło, Nr 41..

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Jako wprowadzenie do tematu nauczyciel prosi o stworzenie mapy mentalnej, która będzie dokończeniem zdania: Gdy mówię miłość, mam na myśli ... Uczniowie kolejno podchodzą do tablicy i wpisują swoje propozycje (Załącznik 1 – przykład mapy nebtalnej).

2. Następnie nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje skojarzenia zawarte w mapce. Zwraca uwagę na kategorie w jakich uczniowie dokoywali interpretacji słowa miłość – i wyróżnia:

- symbol

- uczucie

- zachowanie

- sens życia

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów o dokonywanie notatek z wykładu, który jest uzupełnieniem mapy mentalnej. Temat wykładu : Bogactwo znaczeniowe pojęcia – miłość - i jego kontekst filozoficzny (Załącznik 2 - Proponowana treść wykładu).

2 Po wysłuchaniu wykładu uczniowie głośno odczytują sonet 90 i 157 F. Petrarki. Nauczyciel prosi o odpowiedzi na następujące pytania (Załącznik 3 - Odpowiedzi na pytinia):

a. Jaki to rodzaj liryki?

b. Czym charakteryzuje się liryka bezpośrednia, osobista?

c. Na kim głównie skupia się tu podmiot liryczny?

d. Jaki wizerunek kobiety prezentuje sonet 157?

e. Jakie określenia i skojarzenia co do kobiety używa autor w tych sonetach?

f. Jak wg Petrarki wygląda piękna kobieta?

3. Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie powyższe pytania nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie sonetu 132. Uczniowie mają 10 minut czasu na samodzielne dokonanie analizy tego sonetu. Wybrany uczeń prezentuje analizę ( Załącznik 4 - Analiza sonetu 132).

c) Faza podsumowująca

1. Następnie nauczyciel prezentuje obrazy Sandro Botticellego - : Narodziny Wenus, Primavera, Zwiastowanie, Wenus i Mars. Prosi uczniów o wypunktowanie cech kobiet z zaprezentowanych obrazów (załącznik.5 – cechy kobiet z portretów).

2. Nauczyciel za pomocą krótkiego wykładu informuje, że wielu twórców czerpało wzór z Petrarki. Wprowadzenie pojęcia – petrarkizm.

3. Uwagi do nauczyciela:

a). Jeżeli istnieje możliwość, można zaprezentować obrazy metodą projekcji.

b) Przy wyjaśnianiu pojęć – uczniowie mogą posługiwać się słownikami, wypożyczonymi wcześniej na potrzeby lekcji ze szkolnej biblioteki.

5. Bibliografia

Floryan W. red.], Dzieje literatur europejskich, t. I, PWN, Warszawa 1997.

Gadacz T. [red.], Wypisy z ksiąg filozoficznych – O miłości – o nienawiści, Znak, Kraków 1995.

Gadacz T., O umiejętności życia, Znak, Kraków 2003.

Petrarca F., Sonety do Laury, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998.

Sławiński J. [red.], Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław 1998.

Starczewska K., Wzory miłości w kulturze Zachodu, PWN, Warszawa 1975.

Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło, Nr 41.

6. Załączniki

a). Załącznik 1 – przykład mapy nebtalnej

Gdy mówię miłość mam na myśli:

  • mocne bicie serca

  • zaufanie

  • szacunek

  • kobietę i mężczyznę

  • dziecko

  • rodzinę

  • sens życia

  • rozkosz

  • pieszczoty

  • Boga

  • spełnienie lub niespełnienie

  • zazdrość

  • pożadanie

b). Załącznik 2

Proponowana treść wykładu

Miłość to najważniejsze uczucie w życiu człowieka. Najwięksi filozofowie, myśliciele i poeci od wieków starają się je opisać i zanalizować.. św. Tomasz z Akwinu twierdził, że “Miłość jest pradarem. Wszystko inne, co darmo otrzymaliśmy, dzięki niej staje się darem. “

Często odczuwamy miłość zanim zdołamy ogarnąć ją świadomaścią. Przez całe życie marzymy o niej, myślimy, pragniemy jej, oczekujemy, przezywamy ją, tęsknimy za nią, wspominamy. Miłość ma wiele odmian – Wolter napisał “Tyle jest rodzajów miłości, że nie wiadomo, do kogo się zwrócić o jej definicję”. Obiektem miłości może być: Bóg, świat, kobieta, mężczyzna czy dziecko. Wyróżnia się miłość wzniosłą, duchową, zmysłową i cielesną. Ogromna jest przestrzeń, w której przejawia się miłość od biologii, instynktu do duchowości, wzniosłości, aż do sacrum.

c). Załącznik 3

Odpowiedzi na pytania zadane w fazie realizującej lekcji

Ad. A

Tak ją widziałem – sonet 90

Dzień ten wspominam – sonet 157

W obu sonetach mamy kontakt z liryką bezpośrednią, osobistą.

Ad. B

Liryka bezpośrednia, osobista – charakteryzuje sie tym , że występujący w utworze podmiot liryczny występuje konsekwentnie w pierwszej osobie gramatycznej, uobecniając w ten sposób świat swoich przeżyć lub myśli.

Ad. C

Podmiot liryczny skupia się w tych sonetach głównie na ukochanej, to ona jest bohaterką liryczną tych dwóch utworów.

Ad. D

W sonecie 157 poeta opisuje oblicze ukochanej kobiety i jej wygląd zewnętrzny. W 3 i 4 zwrotce opisuje dokładnie jej twarz – włosy, oczy, rzęsy, łzy wargi i zęby.

Ad. E

Petrarka w utworach tych mówiąc o kobiecie używa określeń kojarzących się z pięknem i drogocennością. Kobieta jest tu malowana barwami czystości i przejrzystości, kolorem białym, złotym, czernią i purpurą. Użyte oksymorony – np. “śnieg gorący” – oddają niezwykłość jej urody.

Ad. F

Petrarka w kobiecie zauważa jakieś nieziemskie piękno, które przemienia wokół świat. Zaznacza, że to kobieta pełna gracji, wdźięku i lekkości ruchów. Posiada także niezwykłą melodię głosu. Ma także bogate wnętrze, nie boi się ukazywac uczuć – np. Współczucia. Ogółem można stwierdzić, że Petrarka dostrzego w opisywanej kobiecie” anielską naturę i uduchowione piękno”, wywyższa ją i idealizuje : “To blask niebiański, to słońce zwycięskie”.

d) Załącznik 4

Analiza sonetu 132

Sonet 132 nosi incypitowy tytuł – Jeśli to nie miłość... Jest to rodzaj liryki bezpośredniej i osobistej – podmiot liryczny mówi tu wprost o sobie i o swoich uczuciach. Próbuje określić stan swojego ducha, zastanawia się czy to, co czuje to jest miłość – i czym ona jest. Utwór zawiera wiele pytań retorycznych, kontrastów, antytez i oksymoronów. Duża liczba pytań powoduje, że możemy wnioskować, że jest niepewny, pełen wątpliwości i wewnętrznych rozterek. W zwrotce 3 porównuje się do żeglarza: samotnego, na pełnym morzu, bez steru wśród burzy. Topos życia pojawia się tu jako żegluga. Można przeprowadzić następującą analogię:

Żeglowanie – życie

Żeglarz – człowiek

Burza – miłość ( burza uczuć). Podsumowując można stwierdzić, że opisana tu miłość jest uczuciem dziwnym, zaskakującym, łączy sprzeczności, zadziwia i zaciekawia. Pytania, które stawia podmiot liryczny mogą wynikać z ciekawości i fascynacji taką różnorodnością doznań. Człowiek jest zagadką i tajemnicą sam dla siebie.

e). Załącznik 5

Cechy kobiet z zaprezentowanych obrazów:

  • złote, długie włosy, miękko wijące się lub splecione w warkocze

  • delikatne i subtelne rysy

  • delikatne dłonie i długie palce

  • wdźięk

  • śmiałe, proste spojrzenie

  • spokojny, zamyślony wyraz twarzy

  • osobisty urok

  • smukła sylwetka

  • wyraźnie zarysowane kształty piersi bądź naga sylwetka

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak

R18vkoiXTjREC

Pobierz załącznik

Plik PDF o rozmiarze 108.78 KB w języku polskim
RSlayjS10yee5

Pobierz załącznik

Plik DOC o rozmiarze 30.50 KB w języku polskim