Poetycka podróż po Europie z Czesławem Miłoszem przy lekturze wiersza „Ojciec objaśnia”
Poetycka podróż po Europie z Czesławem Miłoszem przy lekturze wiersza „Ojciec objaśnia”
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
wymienia sposób oddziaływania na siebie różnych znaków kultury,
wie, co to jest opis,
zna środki poetyckie.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
poprawnie czytać utwory poetyckie,
opisywać różne miejsca,
wyszukać poetyckie obrazy,
wskazać w tekście i objaśnić zastosowane środki poetyckie.
c) Postawy
Uczeń rozwija wrażliwość na piękno otaczającego świata.
2. Metoda i forma pracy
Praca z tekstem, poszukująca, rozmowa, praca w grupach, pogadanka.
3. Środki dydaktyczne
Tekst wiersza Ojciec objaśnia Czesława Miłosza.
Szablony białych kartek, kredki.
Mapa Europy.
Zdjęcia europejskich stolic, o których mowa w wierszu.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel prosi wybranych uczniów o głośne odczytanie wiersza Ojciec objaśnia, ze szczególnym zwróceniem uwagi na znaki interpunkcyjne. Dokonuje oceny interpretacji. Następnie proponuje, by zamknęli oczy i spróbowali sobie wyobrazić to, co słyszą. Sam zaś czyta wolno i sugestywnie tekst. Po tym ćwiczeniu nauczyciel prosi, by zastanowić się nad tytułem wiersza. Inicjuje krótką rozmowę pytaniem: Czy rodzice lub bliskie im osoby opowiadają uczniom o swoich ulubionych miejscach?
b) Faza realizacyjna
Następnie nauczyciel prosi uczniów, by wrócili do tekstu utworu, wymienili miejsca, które opisuje autor i wypisali określenia, jakimi posługuje się Miłosz.
Warszawa – leży na równinie
miasto otwarte (ze wszech stron odkryte)
miasto młode (niestare), ale sławne
Praga – położona pod pagórkami
nad miastem rozpościera się widok zamku na wzgórzu
Alpy – białe od śniegu
czarne od lasów jodłowych
Włochy – pełne żółtego słońca
Rzym – piękne miasto
stolica chrześcijaństwa
z Bazyliką Świętego Piotra o okrągłych dachach
Paryż – położony na północy Włoch, na równinie
Z wieżą Eiffla
przez miasto przepływa rzeka (Sekwana)
nad rzeką rozpościera się stado mostów
Po tym ćwiczeniu, prowadzący daje polecenie, by wyszukać i pogrupować zastosowane przez poetę środki poetyckie:
Przykłady:
Epitety: akacjowy (gaj), cudny (zamek), stary (obyczaj), biała (piana), modry (talerz), okrągłe (dachy), morska (zatoka)
Porównania: I cień ucieka, jakby biegł naprawdę; Italia leży niby talerz modry
Przenośnie: promień równiny dotyka, z chmurki wiszą deszczu struny, inne miasta Paryżowi wtórzą
Zdrobnienia: chmurki, pagórki
Nauczyciel podsumowuje ćwiczenie refleksją, że Miłosz starał się, by jego poetycki opis był na tyle plastyczny, aby czytelnik mógł wyobrazić sobie miejsca, których jeszcze nie widział. Następnie proponuje, by poznać miasta przedstawione przez poetę. Wskazuje je na mapie Europy, prezentuje zdjęcia europejskich stolic, omawia detale, o których mowa w wierszu (np. Hradczany w Pradze, Bazylika św. Piotra w Rzymie, Wieża Eiffla).
Po tej pogadance proponuje wykonanie mapy podróży podmiotu lirycznego. Dzieli klasę na grupy. Każdy zespół ma stworzyć taką mapę, starając się, by była dokładna i ciekawa. Najpiękniejsza mapa zostaje nagrodzona.
c) Faza podsumowująca
Na zakończenie nauczyciel inicjuje krótką rozmowę, co wpływa na nastrój wiersza Ojciec objaśnia.
[Przykładowa odpowiedź: Wiersz jest radosny, pogodny i malowniczy. Panuje w nim spokój
i harmonia. Taka atmosfera utworu jest wynikiem zastosowanych środków poetyckich (np. niezwykłych przenośni, licznych epitetów, zdrobnień), obrazowości języka, użyciem rymów dokładnych.]
5. Bibliografia
Cz. Miłosz, Ojciec objaśnia, [w:] tegoż, Poezje, Czytelnik, Warszawa 1982, s. 81‑82.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Opisz twoje ulubione miasto polskie lub europejskie. Posłuż się jak największą ilością środków poetyckich.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak