RhJWfivZkX6Ew
Obraz przedstawia po lewej stronie młodego mężczyznę - Adama, który jest całkiem nagi, ma muskularnie zbudowane ciało. Mężczyzna ma głowę odwróconą w prawo, w kierunku starszego mężczyzny - Boga. Adam wyciąga do niego lewą rękę. Bóg ma siwą brodę i włosy; jest on odziany w lekką, zwiewną szatę, pod którą rysuje się muskulatura Jego ciała. Bóg znajduje się po prawej stronie obrazu. Wykonuje prawą ręką gest podobny do Adama: wyciąga w kierunku mężczyzny rękę. Za nim znajdują się postacie nagich dzieci i kobiety, którą obejmuje lewą ręką. Znajduje się na tle czerwonego materiału. Postać Adama jest bardzo statyczna, znajduje się na ziemi - leży na trawie. Sylwetka Boga została ukazana w ruchu. Można zauważyć falowanie zwiewnej szaty i rozwiane włosy Stwórcy. Bóg unosi się w powietrzu. Dominującymi barwami są tu jasny błękit, seledyn, biel w odcieniu różu, a także wyrazista czerwień.

Poetycki obraz stworzenia człowieka

Źródło: Michał Anioł, Stworzenie Adama, 1511, fresk, Kaplica Sykstyńska w Watykanie, domena publiczna.
Twoje cele
  • poznasz wyobrażenia starożytnych Greków na temat dziejów rodu ludzkiego,

  • zapoznasz się z literacką wizją stworzenia człowieka przedstawioną w utworze Marii Konopnickiej,

  • dostrzeżesz związki pomiędzy różnymi tekstami kultury.

Ludzie od zawsze próbowali wyjaśniać wszystkie niezrozumiale dla siebie zjawiska, w tym także tajemnice swojego pojawienia się na świecie - tak narodziły się mity. Istnieje wiele opowieści poświęconych rodowodowi człowieka, a wymyślonych przez SłowianSłowianieSłowian, starożytnych Greków i Rzymian czy choćby CeltówCeltowieCeltów. Mity, które tłumaczą, skąd wziął się człowiek i jak kształtowała się jego historia, nazywamy mitami antropogenicznymi.

Zapoznaj się z animacją, a następnie wykonaj polecenia.

RXnBKtIif7tlu
Animacja przedstawia podział dziejów ludzkości według mitologii na cztery epoki: wiek złoty, wiek srebrny, wiek brązowy i wiek żelazny. Każda z epok została scharakteryzowana.
Polecenie 1

Zaproponuj inny niż „zaproponowany” przez starożytnych Greków podział dziejów ludzkości. Opracowując własną koncepcjękoncepcjakoncepcję historii człowieka, uwzględnij rozwój i osiągnięcia naszego gatunku.

R441rWByGMkyR
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Ostatni wiek ludzkości – okres żelazny – przypadał na czasy współczesne starożytnym Grekom. Jak nazwałbyś okres, w którym żyjemy dzisiaj? Uzasadnij swoją odpowiedź.

R1A09e1xIUOhc
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Odszukaj w dostępnych źródłach mit o stworzeniu człowieka pochodzący z kultury słowiańskiej. Możesz skorzystać np. z książki Aleksandra Gieysztora pt. „Mitologia Słowian”. Dokonaj streszczenia słowiańskiego mitu.

R1MAnCNL26HRT
(Uzupełnij).
Maria Konponicka19101842
R1Qa2QSeoQWp6
Maria Konopnicka, 1897
Źródło: Leopold Bude, domena publiczna.

Maria Konponicka

– poetka, nowelistka, publicystka, krytyk literacki, autorka utworów dla dzieci. Do jej najsłynniejszych dzieł należą m.in. Rota (spopularyzowana jako pieśń z muzyką Feliksa NowowiejskiegoFeliks Nowowiejski Feliksa Nowowiejskiego), O krasnoludkach i sierotce Marysi, O Janku Wędrowniczku, Na jagody czy nowele Miłosierdzie gminy, MendelmendelMendel Gdański, Nasza szkapa.

Pytanie Jak powstał człowiek? stanowi inspirację dla wielu twórców - poetów, pisarzy czy malarzy. Próby wyjaśnienia okoliczności stworzenia człowieka pojęła się w swoim utworze także Maria Konopnicka. Zapoznaj się z przytoczonymi poniżej fragmentami tekstu Marii Konopnickiej, a następnie wykonaj ćwiczenia.

Stworzenie człowiekaMaria Konopnicka
Maria Konopnicka Stworzenie człowieka

[...]

GŁOS.

Wejdzie w radę sam z sobą i w duchu swym rzecze:

— Uczyńmy ciało człowiecze —

I dłonią, pełną zaczynuzaczynzaczynu

Światów, pędzących po niebie,

Dotknie się, glino, ciebie,

I spłoniesz w błysku piorunowej zorzy!

I wstaniesz, rabierabrabie boży,

I wstaniesz, boży synu!

[...]

CHÓR II.

 Glina w dotknięciu Boga

 Spłonie lub będzie arcydziełem świata!

GŁOS.

 A ciałem stało się Słowo...

[...]

Wstań, glino! Oto dech mój tchnę w twą bryłę ciemną...

 Dech będzie ze mną,

Choć go w ciemnicach swoich pierś twoja zagrzebie.

 Ty — gdy godzina uderzy —

Wrócisz do swej macierzymacierzmacierzy.

Bij, chwilo! Powstań, prochu! Mój dech stwarza ciebie!

CHÓR.

Dźwiga się... Dźwiga z ziemi,

Z oczyma zamkniętymi,

Do ręki Boga — palec

Wyciąga — patrz — zuchwalec,

I głowę w słońce pysznym wznosi gestem!

ADAM.

Jestem!

unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Maria Konopnicka, Italia, Warszawa 1911, s. 152.
Ćwiczenie 1

Na podstawie utworu Marii Konopnickiej wyjaśnij, w jaki sposób Bóg stworzył człowieka.

R1abbCATb4FoK
(Uzupełnij).
RlyVtWkeLwJgQ
Ćwiczenie 2
Łączenie par. Na podstawie przytoczonych fragmentów utworu Marii Konopnickiej oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz Prawda, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo Fałsz – jeśli jest fałszywe.. Utwór jest inspirowany treścią mitu o czterech wiekach ludzkości.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Utwór ma budowę regularną.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W utworze występują rymy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Podział na role zastosowany w utworze jest typowy dla poezji.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W utworze ukazany jest moment, w którym Bóg stwarza człowieka.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1XAvovGCoKYf
Ćwiczenie 3
Zaznacz określenia, którymi w utworze Marii Konopnickiej nazwany został człowiek.. Możliwe odpowiedzi: 1. ciało człowiecze, 2. osoba, 3. stworzenie, 4. glina, 5. rab boży, 6. boży syn, 7. zuchwalec, 8. śmiertelnik, 9. bliźni
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4

Korzystając z dostępnych ci źródeł, ustal, do jakiego dzieła sztuki nawiązują wersy: „Do ręki Boga — palec / Wyciąga — patrz — zuchwalec, / I głowę w słońce pysznym wznosi gestem!”.

RP7aiim7WRz1x
(Uzupełnij).
RC3RjJHKVMiok
Ćwiczenie 5
Do cytatów z utworu Marii Konopnickiej dopasuj nazwy środków stylistycznych.
Przeciągnij odpowiedzi znajdujące się pod tabelą do właściwych komórek tabeli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RsbodhgGPFNjh
Ćwiczenie 6
W procesie tworzenia człowieka ważnym elementem było Słowo. Połącz związki frazeologiczne związane z wyrazem „słowo” z objaśnieniami. rzucać słowa na wiatr Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów od słowa do słowa Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów ostatnie słowo Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów nie przebierać w słowach Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów słowo honoru Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów ubrać w słowa Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów słowo w słowo Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów puste słowa Możliwe odpowiedzi: 1. decydujący, przesądzający o czymś głos w jakiejś sprawie, 2. wyrazić jakąś myśl w mowie lub piśmie, 3. wiernie odtwarzając jakąś wypowiedź, 4. wyrażenie zapewnienia, że treść danej wypowiedzi jest prawdą, 5. słowa bez istotnej treści, niemające pokrycia w rzeczywistości, 6. w miarę rozwijania się danej rozmowy, dyskusji lub kłótni, 7. mówić wprost, używając dosadnego słownictwa, 8. obiecywać coś, czego się nie zrealizuje; używać próżnych słów
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RWGYYNUSvzGhZ
Ćwiczenie 7
Wstaw w zdania podane niżej związki frazeologiczne podane poniżej. Obiecał mi wyjazd na Mazury, jednak wiedziałam, że są to tylko 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa.
Jeśli nie jesteś pewien, że uda ci się kupić bilety na spektakl, 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa.
Proszę, powtórz 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa, co ci opowiedziała Kasia.
W czasie rozmowy z Jankiem 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa okazało się, że mamy wspólnych znajomych.
Chciałbym wyznać swoje uczucia, jednak nie wiem, jak to 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa.
Chcieliśmy, aby sprawdzian odbył się za tydzień, jednak 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa należało do nauczyciela.
Dał mi 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa, że zaopiekuje się moim chomikiem, gdy wyjadę.
Zenek zawsze mówi to, co myśli i 1. nie przebiera w słowach, 2. słowo honoru, 3. słowo w słowo, 4. puste słowa, 5. nie rzucaj słów na wiatr, 6. od słowa do słowa, 7. ostatnie słowo, 8. ubrać w słowa, wygłaszając swoje opinie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R2BQEovhoVXmU
Ćwiczenie 8
Pogrupuj słowa neutralne i wartościujące występujące w tekście wiersza Stworzenie człowieka. Słowa wartościujące Możliwe odpowiedzi: 1. pierścienisty, 2. natchniony, 3. ciemny, 4. wina, 5. arcydzieło, 6. przeczysty, 7. skrzydlaty, 8. nieogarniony, 9. znój, 10. grzech, 11. zuchwalec, 12. śmierć, 13. ból, 14. milionowe Słowa neutralne Możliwe odpowiedzi: 1. pierścienisty, 2. natchniony, 3. ciemny, 4. wina, 5. arcydzieło, 6. przeczysty, 7. skrzydlaty, 8. nieogarniony, 9. znój, 10. grzech, 11. zuchwalec, 12. śmierć, 13. ból, 14. milionowe
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 4

Wymyśl własną historię stworzenia człowieka. Zredaguj opisujące ją opowiadanie. Nadaj swojej pracy tytuł.

R1EnYGM9y2WNP
(Uzupełnij).

Słownik

Celtowie
Celtowie

grupa starożytnych plemion indoeuropejskich, zamieszkujących początkowo dorzecze górnego Renu, Dunaju i Menu; po ekspansji na dalsze tereny i zajęciu Galii (krainy znajdującej się na obszarze dzisiejszych Francji, Belgii, Szwajcarii i części Włoch) Celtowie zaczęli być także nazywani Galami

Feliks Nowowiejski 
Feliks Nowowiejski 

(1877‑1946) – polski kompozytor i dyrygent

koncepcja
koncepcja

pomysł, idea, projekt

macierz
macierz

matka

mendel
mendel

jednostka miary oznaczająca 15 sztuk czegoś

rab
rab

niewolnik lub sługa

Słowianie
Słowianie

grupa starożytnych plemion indoeuropejskich zamieszkujących obszary środkowej i wschodniej Europy; z tych ludów wykształciły się narody słowiańskie – m.in. Czesi, Słowacy, Ukraińcy, a także Polacy

zaczyn
zaczyn

porcja surowego ciasta pozostawiona z poprzedniego wypieku dodawana do ciasta na chleb

Notatnik

RerfYr3odmur8
(Uzupełnij).

Bibliografia

  1. Biliński K., (2015), Motywy biblijne we wczesnej twórczości Marii Konopnickiej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrodławskiego.

  2. Urbańska D., (1988), Wiersz nieregularny w twórczości Marii Konopnickiej, [w:] „Pamiętnik literacki”, tom 79, nr 2.

  3. Żurawski S. (red.), Literatura polska. Encyklopedia PWN, (2007), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.