Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Oto najważniejsze informacje – opisy wydarzeń, daty i postaci – które pozwolą napisać wypracowanie na temat „testamentu Krzywoustego”, czyli przyczyn politycznych i społeczno‑gospodarczych oraz następstw rozbicia dzielnicowego.

bg‑violet

Pojęcia

monarchia patrymonialna
monarchia patrymonialna

(z łac. patrimonium – ojcowizna, dziedziczny majątek) – charakterystyczna dla wczesnego średniowiecza forma monarchii feudalnej, w której państwo, jego ziemia, surowce w niej były własnością prywatną dynastii panującej. Władca mógł swobodnie dzielić swoje władztwo jak prywatny majątek pomiędzy dziedziców.

seniorat
seniorat

(z łac. senioratus od senior – starszy) – zwany również pryncypatem (z łac. principatus – pierwszeństwo, władza najwyższa, od princeps – pierwszy), zasada sprawowania władzy w Polsce sformułowana w ustawie sukcesyjnej Bolesława III Krzywoustego; według niej władzę zwierzchnią nad młodszymi książętami (łac. dux – wódz wojenny, książę bez praw do tronu) miał sprawować najstarszy przedstawiciel rodu zwany seniorem; senior miał także zajmować się polityką zagraniczną

stan
stan

warstwa społeczna w systemie feudalnym, charakteryzująca się własnym, odrębnym sądownictwem; każdy stan miał inne funkcje społeczne, np. do duchowieństwa należały obowiązki związane ze sprawowaniem kultu religijnego, do rycerstwa (szlachty) należały obowiązki wojenne

prawo martwej ręki
prawo martwej ręki

(łac. ius spolii – prawo łupu, zaboru) – prawo monarchy do majątku ruchomego po zmarłym duchownym

zhołdować
zhołdować

poddać kogoś swojej władzy

bg‑violet

Wydarzenia

R107jC9xcykkU1
1054 śmierć Jarosława Mądrego, wielkiego księcia ruskiego i początek rozbicia feudalnego na Rusi , 1138 śmierć Bolesława III Krzywoustego, ustawa sukcesyjna zwana testamentem Krzywoustego i początek rozbicia feudalnego w Polsce. Władysław Wygnaniec otrzymał Śląsk, Mieszko III Stary Wielkopolskę z Poznaniem, Bolesław IV Kędzierzawy Mazowsze i Kujawy, Henryk Ziemię Sandomierską, pogrobowy syn Kazimierz II Sprawiedliwy nic nie uzyskał. Pierwszym seniorem został Władysław Wygnaniec. Dzielnica senioralna na mocy ustawy sukcesyjnej miała obejmować: Ziemię Krakowską (zachodnia Małopolska), Ziemia Łęczycko-Sieradzka (jako oprawa wdowia królowej-matki Salomei z Bergu), Wielkopolska z Gnieznem, Pomorze Gdańskie i lennie zależne Pomorze Zachodnie. Dzielnica senioralna była niepodzielna, niedziedziczna, przynależna najstarszemu w rodzie. , 1138 - 1146 seniorat Władysława Wygnańca , 1141 - 1146 konflikt seniora Władysława Wygnańca z książętami junioralnymi zakończony wygnaniem seniora , 1173 - 1177 pierwszy seniorat Mieszka III Starego , 1177 bunt koalicji książąt (Bolesław Wysoki, Kazimierz II Sprawiedliwy, Odon) i możnowładców przeciwko centralistycznym rządom seniora Mieszka III Starego w Krakowie , 1177 - 1179 pierwsza nieudana próba odbicia Krakowa przez Mieszka Starego , 1180 wiec w Łęczycy, Kazimierz II Sprawiedliwy zrzekł się prawa martwej ręki i zniósł ustawę sukcesyjną Bolesława Krzywoustego w zamian możnowładztwo krakowskie uznało dziedziczność w linii Kazimierza II , 1191 Mieszko III Stary na krótko opanował Kraków po czym znowu dzielnice senioralną przejął Kazimierz II Sprawiedliwy , 1194 śmierć Kazimierza II Sprawiedliwego , 1194 - 1195 walka o Kraków po śmierci Kazimierza II , 1195 bitwa pod Mozgawą. Klęska Wielkopolan , 1197 - -1198 trzecie rządy Mieszka III Starego w Krakowie , 1201 - -1202 czwarte rządy Mieszka III Starego w Krakowie , 1202 śmierć Mieszka III Starego , 1210 przywilej borzykowski, Piastowie przyznali duchowieństwu immunitet w którym znieśli książęce sądownictwo i obciążenia fiskalne wobec władzy książęcej oraz zrzekli się prawa martwej ręki , 1215 przywilej wolborski, Piastowi potwierdzili postanowienia borzykowskie, rozszerzono immunitet duchowieństwa na Księstwo Opolskie , 1253 kanonizacja Stanisława ze Szczepanowa. , 1289 Wacław Przemyślida zhołdował Księstwo Bytomskie , 1290 zgon Henryka IV Prawego , 1291 Wacław Przemyślida zhołdował Księstwo Opolskie i Cieszyńskie , 1292 Wacław Przemyślida zhołdował Księstwo Raciborskie , 1300 koronacja Wacława Przemyślidy w Gnieźnie z rąk arcybiskupa Jakuba Świnki , 1305 zgon Wacława II Przemyślidy , 1306 zgon Wacława III Przemyślidy, po władzę w Królestwie Polskim sięga Władysław Łokietek , 1320 koronacja Władysława na króla Polski, symboliczny koniec rozbicia dzielnicowego w Polsce , 1466 II pokój toruński, na jego mocy Pomorze Gdańskie wróciło w granice Korony Królestwa Polskiego , 1526 Mazowsze w całości znalazło się w granicach Korony Królestwa Polskiego
bg‑violet

Postacie

RDMWc7lplvu14
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
RuL6wnifiMx0u
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
RYoBxhY1ng2ug
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.