Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Oto najważniejsze informacje – opisy wydarzeń, daty i postaci – które pozwolą napisać wypracowanie z historii dotyczące znaczenia rewolucji amerykańskiej i francuskiej z perspektywy politycznej, gospodarczej i społecznej.

bg‑violet

Pojęcia

antropocentryzm
antropocentryzm

(z gr. anthropos – człowiek + łac. centrum – środek) pogląd filozoficzny i religijny, zgodnie z którym człowiek jest ośrodkiem i celem świata, a wszystko w przyrodzie dzieje się ze względu na niego; prekursorami tego poglądu byli starożytni filozofowie, sofiści, od których pochodzi określenie „człowiek jest miarą wszechrzeczy” (Protagoras z Abdery)

burżuazja
burżuazja

(z franc. bourgeoisie – mieszczaństwo) – pierwotnie synonim mieszczaństwa, potem warstwa ludzi zamożnych i przedsiębiorców; od XV w. górne warstwy mieszczaństwa niebędące szlachtą, ale też nie ludem żyjącym z pracy rąk własnych

cenzus
cenzus

(z łac. census – obliczanie majątku, spis ludności) ograniczenia w prawie wyborczym, służbie wojskowej, administracyjnej itp.

federaliści
federaliści

(Partia Federalistyczna) – stronnictwo polityczne w USA działające od roku 1792 do lat 20. XIX w., stworzone przez Alexandra Hamiltona, dążące do silnej władzy federalnej

felianci
felianci

klub polityczny powstały we Francji w 1791 r., zrzeszający zwolenników monarchii konstytucyjnej, ich siedzibą stał się były klasztor feliantów (stąd nazwa)

gilotyna
gilotyna

urządzenie do wykonywania kary śmierci przez ścięcie głowy o dużym, skośnym ostrzu; nazwa pochodzi od nazwiska projektodawcy – Guillotin

jakobini
jakobini

lewicowy klub polityczny we Francji założony w 1789 r. jako Klub Bretoński

Kongres Stanów Zjednoczonych
Kongres Stanów Zjednoczonych

dwuizbowy parlament, najwyższy organ przedstawicielski i ustawodawczy w USA; składa się z izby wyższej – Senatu oraz izby niższej – Izby Reprezentantów

konstytucja
konstytucja

(z łac. constitutio – układ, ustanowienie, od constituere – urządzać, uchwalać) akt prawny, ustawa zasadnicza mająca najwyższą moc prawną spośród źródeł prawa w państwie

monarchia konstytucyjna
monarchia konstytucyjna

(z gr. monarchia – jedynowładztwo, od monos – jedyny + arche – władza) – ustrój państwa, w którym władzę sprawuje monarcha w zakresie określonym przez konstytucję; ustawa zasadnicza pozostawia mu władzę wykonawczą i pozwala na wybór ministrów, z kolei w dziedzinie ustawodawstwa wymusza na nim współpracę  z parlamentem

oświecenie
oświecenie

nurt kulturalny rozwijający się od końca XVII w. do początku XIX w., cechują go antropocentryzm, krytycyzm wobec religii, zaufanie do rozumu ludzkiego; charakterystyczne dla sztuki tego okresu były nawiązania do dorobku starożytnych Greków i Rzymian; też: epoka między barokiem a romantyzmem

parlament
parlament

(z franc. parlement od parler – mówić, rozmawiać) – organ przedstawicielstwa stanowego przed rewolucjami oświecenia; od XVIII w. organ władzy ustawodawczej

republika
republika

(z łac. res publica – rzecz pospolita, rzecz wspólna) ustrój polityczny, w którym władza państwowa sprawowana jest przez podmiot wyłoniony w wyniku wyborów na określoną kadencję

republikanie
republikanie

(Partia Demokratyczno‑Republikańska) – stronnictwo polityczne założone przez Thomasa Jeffersona i Jamesa Madisona w 1792 r., opowiadające się za szerokimi uprawnieniami stanów i ścisłym przestrzeganiem konstytucji

stan
stan

(ang. state – państwo) – część składowa państw federalnych bądź konfederackich

Stany Generalne
Stany Generalne

organ przedstawicielski, parlament we Francji sprzed rewolucji francuskiej, składający się z trzech stanów: szlachty, duchowieństwa i stanu trzeciego, miał kompetencje doradcze; w 1789 r. Stany Generalne zmieniły się w Zgromadzenie Narodowe, a następnie w Zgromadzenie Narodowe Konstytucyjne

termidorianie
termidorianie

uczestnicy zamachu w Konwencie 27 lipca 1794 r. (9 thermidora według kalendarza rewolucyjnego), którzy obalili rządy jakobinów we Francji

stan trzeci
stan trzeci

we Francji przedrewolucyjnej część społeczeństwa niebędąca szlachtą ani duchowieństwem

żyrondyści
żyrondyści

stronnictwo polityczne z okresu rewolucji francuskiej 1789–1799, początkowo prawe skrzydło jakobinów, zwolennicy monarchii konstytucyjnej i rządów parlamentarnych z zachowaniem swobód gospodarczych i religijnych; nazwa ugrupowania wywodzi się od departamentu Żyronda, z którego pochodziła część deputowanych

bg‑violet

Wydarzenia

RgVfX7RG4uX4G1
1775 Początek wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, bitwa pod Lexington; Brytyjczycy podjęli próbę konfiskaty broni posiadanej przez kolonistów, po czym zostali wypchnięci do Bostonu , 1776 Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych , 1783 Pokój paryski, Wielka Brytania przyznaje niepodległość Stanom Zjednoczonym Ameryki , 1787 Projekt konstytucji USA , 1789 Początek rewolucji we Francji; pierwszy raz od 175 lat zebrały się Stany Generalne, które przekształciły się w Zgromadzenie Narodowe, a potem w Zgromadzenie Narodowe Konstytucyjne (Konstytuanta) celem uchwalenia konstytucji; 26 sierpnia uchwalono Deklarację praw człowieka i obywatela , 1790 Konstytucję USA ratyfikował ostatni stan – Rhode Island; sekularyzacja Kościoła we Francji , 1791 14 lipca uchwalono konstytucję we Francji, która stała się tym samym monarchią konstytucyjną , 1792 Afera związana z korespondencją Ludwika XVI z innymi monarchami, detronizacja, Francja republiką , 1793 Przewagę zdobyli jakobini we Francji, 21 stycznia ścięto Ludwika Burbona; w marcu powołano Komitet Ocalenia Publicznego oraz Komitet Bezpieczeństwa Powszechnego; 24 czerwca uchwalono nową, tzw. jakobińską, konstytucję Francji bez cenzusu majątkowego, terror jakobiński , 1794 Szczyt terroru jakobińskiego; w lecie wykryto, że jakobińscy liderzy są skorumpowani, i ich ścięto, następnie przejęli władzę termidorianie i znieśli terror jakobiński , 1795 Uchwalono trzecią już konstytucję Francji, przywrócono cenzus majątkowy i dwuizbowy parlament, od władzy wykonawczej okres 1795–1799 nazywa się okresem dyrektoriatu , 1799 Koniec rządów dyrektoriatu, Napoleon Bonaparte dokonał zamachu stanu, w wyniku którego przejął władzę
bg‑violet

Postacie

RtYw6RnrJmK8r
Prezentacja multimedialna.