Pojęcie i mechanizm zadławienia

RpwnaovS8rE8L

Układ oddechowyukład oddechowyUkład oddechowy i pokarmowyukład pokarmowypokarmowy człowieka mają wspólny początkowy odcinek. W niektórych sytuacjach pożywienie może znaleźć się w drogach oddechowych, co stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia.

Zagrożenie zdrowia i życia może powstać nawet przy częściowym zablokowaniu dróg oddechowych. Zastanów się jakie mogą być przyczyny.

Nauczysz się

wyjaśniać pojęcie i mechanizm zadławienia,
rozróżniać zadławienia,
udzielać pomocy poszkodowanemu, u którego wystąpiło zadławienie.

1. Zadławienia

O zadławieniu mówimy w sytuacji, kiedy w drogach oddechowych znajdzie się ciało obce, np. źle pogryziony kawałek jedzenia.

R1ez7E3GsX4Qg

Ilustracja przedstawiająca młodego chłopca ukazanego z profilu. Otwiera on usta. Na ilustracji został zaznaczony układ oddechowy, w którym zalegają kawałki jasnego jedzenia. — Zadławienie
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Zadławienie jest potencjalnie odwracalnym, ostrym stanem zagrożenia życia. W zależności od stopnia ograniczenia wymiany gazowej zadławienie może spowodować szereg następstw a w najcięższych przypadkach może prowadzić do zgonu lub nieodwracalnych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym.

Rękoczyn Heimlicha [wym.hajmlek], znany również jako manewr Heimlicha, to technika ratowania życia, która jest stosowana w przypadku zadławienia się. Został opracowany przez amerykańskiego lekarza Henry'ego J. Heimlicha w 1974 roku.

Manewr Heimlicha polega na użyciu siły, aby wytworzyć nagle ciśnienie w jamie brzusznej, co prowadzi do wypchnięcia zalegającego w drogach oddechowych ciała obcego lub innych substancji, które blokują drogi oddechowe. Może być stosowany zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.

Aby przeprowadzić rękoczyn Heimlicha u dorosłego, należy postępować następująco:

Stanąć za poszkodowanym i przytulić się do niego z tyłu.
Umieścić pięść pomiędzy pępkiem a mostkiem poszkodowanego.
Uchwycić pięść drugą ręką i wykonać kilka silnych i szybkich pchnięć w kierunku jamy brzusznej.
Jeśli ciało obce nie zostało usunięte, powtarzać rękoczyn Heimlicha do czasu, gdy zostanie usunięte.

R1O6DVdFl0pLL

Rękoczyn Heimlicha
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Rękoczyn Heimlicha jest skuteczną techniką ratowania życia Warto pamiętać, że najlepszym sposobem na uniknięcie zadławienia się jest unikanie jedzenia w pośpiechu, krojenie jedzenia na małe kawałki i zawsze uważne żucie jedzenia przed połykaniem.

Więcej o zadławieniach dowiesz się z filmu poniżej.

R17ETbmqON6wW

Film pt. „Zadławienia”
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Polecenie 1

Wyjaśnij w jakich okolicznościach łagodny przebieg zadławienia może przejść w jego ciężką formę.

RAkyzEDXB4VqF

Polecenie 2

Wymień co najmniej trzy możliwe przyczyny zadławień.

R1F5tqdB7Aq00

Polecenie 3

Wyjaśnij, jak możemy sprawdzić, czy zabawki są bezpieczne dla dziecka.

RuI5vWVuJp3xQ

Z zadławieniami wiąże się określony schemat postępowania. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z łagodnym czy ciężkim przebiegiem zadławienia, ogranicza się on albo do odkaszlnięcia ciała obcego, albo wymaga udzielenia pierwszej pomocy. W przypadku zadławień pierwszej pomocy udzielamy, wykonując rękoczyny ratunkowe, a jeżeli osoba straci przytomność, wykonujemy resuscytację krążeniowo‑oddechową, dostosowaną do wieku poszkodowanego.

Jak i dlaczego postępujemy w takich sytuacjach, wyjaśni poniższa prezentacja multimedialna.

R14NThee70ryL

RuH6BTAdsmLyL

Slajd. Na środku zdjęcie przedstawiające młodą kobietę w długich, brązowych, rozpuszczonych włosach, która ubrana jest w białą koszulkę i niebieską koszulę. Prawą dłoń przykłada do szyi, a w lewej trzyma orzechy. Ma zamknięte oczy. W lewym górnym rogu napis: „Zadławienie - pojęcie i mechanizm”. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Zadławienie – pojęcie i mechanizm

R1dT5lEXvLe80

RPAzwZ4gnoLLo

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

O zadławieniu mówimy w sytuacji, kiedy ciało obce dostaje się do dróg oddechowych i zaczyna blokować przepływ powietrza do płuc.

R5Z4idc9JjNxY

Re2zWV9arR1nL

Czasami zdarzają się przypadki, że objawy niektórych chorób mogą być łudząco podobne do zadławień.

RWUc7MJtQVsY7

RaPTgEnWE8qwR

Biały slajd. Z lewej strony tekst: „Schorzenia, których objawy mogą przypominać zadławienia: astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroby nerwowo‑mięśniowe, deformacje klatki piersiowej, rozstrzenie oskrzeli, mukowiscydoza”. Po prawej stronie dwa zdjęcia ustawione jedno pod drugim. Górne zdjęcie przedstawia młodą kobietę, która siedzi na łóżku i trzyma prawą dłoń na klatce piersiowej. Dolne zdjęcie przedstawia dwie kobiety siedzące na tle regału z książkami. Jedna z kobiet otwiera buzię i prawą rękę kładzie na klatce piersiowej. Druga kobieta patrzy zmartwiona na kaszlącą, a w lewej dłoni trzyma niebieski inhalator. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Schorzenia takie to na przykład astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroby nerwowo–mięśniowe, deformacje klatki piersiowej, rozstrzenie oskrzeli, mukowiscydoza.

R1XE2RdVROt8L

R1MH2LY3cJe1b

Biały slajd. Z lewej strony napis: „Upewnij się, czy rzeczywiście doszło do zadławienia”. Obok, z prawej strony slajdu, młoda kobieta w ciemnych włosach i białej koszuli. Krzywi się i przykłada prawą dłoń do gardła. Przed nią, na stole, stoi biały talerz, a na nim nadgryziona babeczka. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Powinniśmy jak najszybciej spróbować dowiedzieć się, czy istotnie doszło do zadławienia. Nie w każdym przypadku będzie to łatwe, gdyż możemy być po prostu świadkiem zdarzenia i nie wiedzieć nic o chorobach poszkodowanego, a nawet nie znać go w ogóle. Ponadto może on mieć trudności z mówieniem lub zacząć tracić przytomność – czy to na skutek zadławienia, czy też wystąpienia objawów innej choroby.

RsxDF9NQlzgev

RsPI4gKsM0zO1

Biały slajd. Z lewej strony napis: „Najkorzystniejszym wariantem przebiegu zdarzeń jest odkaszlnięcie ciała obcego przez poszkodowanego”. Z prawej strony zdjęcie młodej kobiety w długich, ciemnych włosach i jasnej bluzce. Opiera łokcie o stół. Przed nią talerz z obiadem. W prawej dłoni trzyma łyżkę, na którym znajduje się ryż z sosem. Lewą pięść przykłada do ust i krzywi się. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Równolegle ze sprawdzeniem, czy doszło do zadławienia, powinniśmy dokonać oceny efektywności kaszlu. W teorii kaszel jest efektywny, jeżeli osiąga przepływ 360 litrów w ciągu minuty. W praktyce podczas zdarzenia nie mamy możliwości, aby to zmierzyć, jednak powinniśmy dążyć do tego, aby poszkodowany sam odkaszlnął ciało obce.

Ro7I0v2FYmznb

RxlCO11ExSGTq

Biały slajd. W lewym górnym rogu napis: „Rękoczyny ratunkowe są ostatnią formą udzielenia pomocy przy zadławieniu, przed wezwaniem specjalistycznej pomocy medycznej”. Poniżej cztery ilustracje przedstawiające matkę, która pomaga noworodkowi oraz parę mężczyzn, która stosuje chwyt Heimlicha. Z prawej strony slajdu ilustracja przedstawiająca kobietę, która klepie po plecach zgiętego w pasie mężczyznę. Nad jej dłonią znajduje się pomarańczowa strzałka, skierowana w górę tułowia poszkodowanego. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Jeżeli kaszel jest nieefektywny i stan danej osoby pogorszył się, możliwe są dwie dalsze drogi działania. W przypadku gdy osoba jest przytomna, wykonujemy rękoczyny ratunkowe.

RFuTXKaUCUqDE

RVhJKE4JwNlza

Biały slajd. Z lewej strony zdjęcie przedstawiające plecy mężczyzny oraz kobiety, którzy ubrani są w czarno‑pomarańczowe kurtki, na których znajduje się napis: „Ratownik medyczny”. Obok, z prawej strony slajdu, zdjęcie drugie, przedstawiające młodego mężczyznę w niebieskiej koszulce i czarnych, krótkich spodenkach, który leży na ziemi nieprzytomny. Obok niego klęczy kobieta. Prawą dłonią sprawdza puls na jego szyi, a w lewej trzyma telefon komórkowy. Pod zdjęciem tekst: „W przypadku utraty przytomności przez poszkodowanego: dzwonimy po pogotowie ratunkowe, rozpoczynamy resuscytację krążeniowo‑oddechową”. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Jeżeli poszkodowany stracił przytomność, przystępujemy do resuscytacji krążeniowo‑oddechowej, po uprzednim wezwaniu pogotowia ratunkowego. Powinniśmy jednocześnie pamiętać, że istnieje odrębny algorytm, czyli ciąg działań, dla osób dorosłych, dzieci i niemowląt.

R1eqZ9yWkc2Wy

R1YTGGOrZjKph

Biały slajd. W lewym górnym rogu tekst: „Niektóre przyczyny zadławień są charakterystyczne dla wieku”. Poniżej zdjęcie starszego mężczyzny w białej koszuli i okularach w ciemnych oprawkach. Przykłada on dłoń do klatki piersiowej. Obok niego stoi kobieta w jasnej bluzce, która przykłada prawą dłoń do gardła mężczyzny. W drugiej ręce trzyma szklankę z wodą. W prawym górnym rogu slajdu drugie zdjęcie, które przedstawia małe dziecko, które otwiera usta. Siedzi przy stole, na którym stoi kubek oraz miseczka. Za plecami dziecka znajduje się dłoń dorosłego. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Mówiąc o mechanizmie, który prowadzi do zadławień zwróćmy uwagę, że o ile część jest podobna w każdej kategorii wiekowej, to są też takie, które możemy połączyć szczególnie z dziećmi.

R1HE8PJDb4udH

RrQY3sqE7Dxyw

Biały slajd. W lewym dolnym rogu zdjęcie przedstawiające trójkę dzieci, które siedzą na podłodze i bawią się małymi elementami. Jedno z dzieci jest mniejsze i przykłada dłonie do ust. Za dziećmi niebieska sofa z żółtymi poduszkami ozdobnymi. Obok, w prawym dolnym rogu, tekst: „Małe elementy zabawek i innych przedmiotów stanowią zagrożenie dla małych dzieci”. Nad tekstem, w prawym górnym rogu, drugie zdjęcie przedstawiające małego chłopca, który wkłada zabawkę do buzi. Obok niego miś i duże, kolorowe klocki. W tle jasna sofa i zielony kwiat. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Małe elementy przedmiotów mogą zostać łatwo wzięte do ust i połknięte, dlatego ważne jest odpowiednie dobranie zabawek do wieku dziecka, co nie jest szczególnie trudne, gdyż większość z nich posiada takie oznaczenia. Równie istotne jest jednak zwracanie uwagi na sam przebieg zabawy z innymi dziećmi.

RAFaQ7J9A1NSF

R1brjXBIVqBif

Biały slajd. Z lewej strony dwie ilustracje ustawione jedna obok drugiej. Ilustracja z lewej strony przedstawia płuca oraz jasny element w tchawicy. Pod płucami niebieskie strzałki skierowane ku górze. Obok druga ilustracja przedstawiająca dwóch młodych chłopców stojących jeden za drugim. Pierwszy z nich wypluwa mały element z buzi. Stojący za nim chłopiec obejmuje go w pasie. Przy jego dłoniach niebieska strzałka wskazująca na wykonywany przez ratownika gest. W prawym górnym rogu slajdu napis: „Podsumowanie”. — Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Podsumowując, pamiętajmy, że chociaż zadławienia w większości wypadków kończą się na etapie odkaszlnięcia, to mogą również zakończyć się utratą zdrowia lub życia. Wynika to z tego, że zablokowanie dopływu powietrza bardzo szybko wywiera negatywny wpływ na cały organizm, m.in. na mózg i serce.

Polecenie 4

Wymień przynajmniej trzy przykłady chorób, które mogą powodować podobne objawy do zadławień.

R1YhN6qVCRbjL

Polecenie 5

Wymień trzy przykładowe przyczyny nieprawidłowego rozpoznania zadławienia.

RvnjZX5lIu1MX

Polecenie 6

Wyjaśnij co nazywamy kaszlem efektywnym? Podaj przybliżoną wartość liczbową przepływu wydechowego kaszlu.

R1P4JwyNgm3aJ

2. Podsumowanie

Do zadławień dochodzi w wyniku dostania się ciała obcego do dróg oddechowych.
Aby skutecznie udzielić pierwszej pomocy, gdy u poszkodowanego doszło do zadławienia należy rozpoznać jaki to rodzaj zadławienia (łagodny, czy ciężki).
Niektóre choroby mogą mieć podobne objawy jak zadławienia, np. astma.
Zadławienia stanowią zagrożenia zdrowia i życia, dlatego nie można ich bagatelizować.