Pojęcie i rodzaje systemów operacyjnych

W tym rozdziale dowiesz się czym jest system operacyjny i zapoznasz się z rodzajami popularnych systemów operacyjnych.

1

Polecenie 1

Uruchom komputer i rozpoznaj system operacyjny zainstalowany na twoim komputerze.

Pokaż podpowiedź

Aby poprawnie rozpoznać zainstalowany w twoim komputerze system operacyjny, porównaj go z przedstawionymi w galerii poniżej ekranami powitalnymi najpopularniejszych systemów komputerowych.

Ro46c4M3OCcAY

Na zdjęciu pokazano zrzut ekranu powitalnego Windows.
W centralnej części zdjęcia na czarnym tle znajduje się logo Windows. Logo jest w kształcie nieznacznie pochylonego okna zbudowanego z czterech falujących kwadratów w kolorach: czerwony, zielony, niebieski, żółty. Poniżej loga znajduje się napis: Trwa uruchamianie systemu Windows.

R19xcE6SwnA9m

Na zdjęciu widać zrzut ekrany pokazujący ekran powitalny systemu Windows $8$ i Windows $10$
Głównym elementem zdjęcia jest kolorowa tapeta. Tapeta przedstawia kolorowe łuki. Łuki są w kolorach tęczy. W prawym dolnym rogu znajduje się informacja dotycząca czasu, dnia tygodnia oraz daty. Dzień tygodnia oraz data znajdują się pod godziną. Przykładowo na zdjęciu. Godzina: dziesiąta osiemnaście. Dzień tygodnia: czwartek. Data: dwudziesty dziewiąty styczeń.

RZD9vN3GvjpmO

Na zdjęciu widać zrzut ekrany pokazujący ekran powitalny systemu Windows $11$ Głównym elementem zdjęcia jest błękitna tapeta. Tapeta przedstawia niebieskie fale w różnych odcieniach. W górnej części, na środku znajduje się informacja dotycząca czasu, dnia tygodnia oraz daty. Dzień tygodnia oraz data znajdują się pod godziną. Przykładowo na zdjęciu. Godzina: szesnasta dwadzieścia trzy. Dzień tygodnia: czwartek. Data: pierwszy czerwca.

RDIz4JjfsvGR0

Na zdjęciu znajduje się ekran powitalny dla systemu operacyjnego Mac OS X Yosemite.
Na zdjęciu przedstawiającym góry znajduje się logo wersji systemu. Logo przedstawia białe koło z wpisaną literką: x. Pod logiem widoczny jest napis: Mac OS X Yosemite.

Rs8j4hZUopzh2

Na zdjęciu znajduje się ekran powitalny dla systemu operacyjnego macOS Big Sur.
W centralnej części kolorowej grafiki znajduje się napis: macOS Big Sur.

R5jFYLVgDvUJ2

Na zdjęciu znajduje się ekran powitalny dla systemu operacyjnego macOS Venturar. Na czarnym tle po środku znajduje się logo Apple, poniżej znajduje się pasek ładowania wypełniający się przy uruchamianiu systemu.

RzyAtRuwgLuNc

Na zdjęciu pokazano ekran powitalny dla systemy: Ubuntu. W centralnej części ekrany na czarnym tle znajduje się napis: Ubuntu. W prawym górnym rogu ostatniej literki wyrazu Ubuntu widoczny jest symbol. Symbol kjest w kształcie białego okręgu z wpisanym w środku okręgiem zbudowanym z trzech identycznych niepołączonych ze sobą łuków. Nad każdym z łuków w połowie jego długości znajduje się kropka.
Pod napisem narysowanych jest pięć równomiernie rozmieszczonych kropek.

RPe2aRlEmdyv9

Na zdjęciu pokazano ekran powitalny dla systemy: Ubuntu 23.04. W dolnej części, na dole ekranu na czarnym tle znajduje się napis: Ubuntu. W centralnej części ekranu widoczny jest symbol. Symbol jest w kształcie pomarańczowego okręgu z wpisanym w środku okręgiem zbudowanym z trzech identycznych niepołączonych ze sobą łuków. Nad każdym z łuków w połowie jego długości znajduje się kropka.

RdiFMLlP1TeY2

Na zdjęciu przedstawiono ekran powitalny dla Chrome OS Flex.
W centralnej części zdjęcia na białym tle znajduje się logo Chrome. Logo jest w kształcie okręgu. W centralnej części okręgu znajduje się niebieskie koło z białą obwódką. Pomiędzy zewnętrznym okręgiem a białą obwódką widoczne są trzy kolory czerwony, żółty, niebieski. Całość przypomina obracającą się piłkę. Obok loga znajduje się napis: Chrome.

R6a6CWkj6NSjM

Na zdjęciu przedstawiono ekran powitalny dla Chrome OS Flex.
W centralnej części zdjęcia na czarnym tle znajduje się logo Chrome. Logo jest w kształcie okręgu. W centralnej części okręgu znajduje się białe koło z białą obwódką. Całość przypomina obracającą się piłkę. Obok loga znajduje się napis: ChromeOS.

R1FdED7oAd08U

Na zdjęciu przedstawiono ekran powitalny dla Android.
W centralnej części zdjęcia na czarnym tle znajduje się zielone logo Android. Po lewej stronie znajduje się napis po angielsku Powered by android, tłumaczenie to "zasilany przez Android".

Co to jest system operacyjny?

Komputer rozróżnia tylko dwie wartości - „0” i „1” czyli kod binarny. Dla nas porozumiewanie się z komputerem za pomocą dwóch znaków byłoby bardzo trudne. Dlatego potrzebny jest mechanizm, dzięki któremu będzie możliwe przekazywanie poleceń do komputera za pomocą języka zbliżonego do ludzkiego. W komputerze tę funkcję spełnia zbiór programów nazwany systemem operacyjnymSystem operacyjnysystemem operacyjnym. Bez niego komputer nie wykona żadnego działania.

Rodzaje systemów operacyjnych

Istnieje wiele systemów operacyjnych, część z nich istnieje od wielu lat, a producenci zmieniają i udoskonalają kolejne ich wersje zwane czasem dystrybucjami. Mówimy wtedy o rodzinach systemów operacyjnych. Do najpopularniejszych rodzin systemów instalowanych na naszych urządzeniach należą:

Rodzina MS Windows, najczęściej używane wersje to:

• Windows 11

• Windows 10

• Windows 7

Rodzina Mac OS, najczęściej używane wersje to:

• macOS 13. Ventura

• macOS 12: Monterey

• macOS 11: Big Sur

• iOS 16

Rodzina Linux, najczęściej używane wersje/dystrybucje to:

• Linux MINT

• Ubuntu

• Debian GNU/Linux

• OpenSuse

• Arch Linux

Rodzina systemów Android, najczęściej używane wersje/dystrybucje to:

• Android 13

• Android 12

• Android 11

• Android 10

Systemy operacyjne są nieustannie ulepszane przez producentów i zastępowane nowszymi wersjami. Możesz pracować z takimi komputerami, które mają zainstalowane systemy tego samego producenta, ale wyglądają inaczej. Większość współczesnych komputerów pracuje pod kontrolą systemu MS Windows, MacOS lub darmowego systemu Linux.
System Mac OS X i jego następca MacOS, opracowany przez firmę Apple, jest przeznaczony dla komputerów Mac produkowanych przez tę firmę. Na komputerach Apple możemy również instalować system Windows (za pomocą aplikacji Boot Camp lub Parallels Desktop 17 lub 18).
Systemy operacyjne Android i iOS są przeznaczone przede wszystkim dla urządzeń mobilnych, takich jak tablety i smartfony.
Więcej informacji na temat systemów operacyjnych uzyskasz tutajm3f46776c9f967ccc_d350e136tutaj.

Ekran użytkownika

Po uruchomieniu komputera, wybraniu użytkownika i zalogowaniu się do systemu operacyjnego wita cię znajomy wygląd ekranu. Możesz na nim uporządkować wszystkie elementy, tak aby sprawnie dotrzeć do potrzebnych dokumentów i programów.

1

Ćwiczenie 2

Wypisz w punktach jak powinien wyglądać według ciebie idealny pulpit, w tym celu wykorzystaj poniższe pole tekstowe. Następnie zaprojektuj układ swojego pulpitu w oparciu o zanotowane informacje.

R1Bshb0WY90cQ

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Wygląd tego ekranu w znacznym stopniu zależy od ciebie. Jednak są na nim elementy ściśle związane z wykorzystywanym systemem operacyjnym. W zależności od niego ekran może nazywać się pulpitem lub biurkiem. Zapoznaj się z tym, jak wygląda ekran w wybranym systemie operacyjnym.

Windows 7

R3sRVqOWQxOXM

Na zdjęciu przedstawiono zrzut pulpitu dla systemu Windows $7$. Na zdjęciu widać niebieską tapetę z centrycznie narysowanym logiem Windows. Na tapecie, w lewym górnym rogu znajdują się w dwóch rzędach ikony podpisane jako: kosz, uczeń, komputer, kalkulator, dokumenty, Open Office org Writer, Open Office org Math, Open Office org Calc Open Office org trzy kropka cztery kropka jeden.
Poniżej tapety znajduje się pasek narzędzi. Po lewej stronie paska znajduje się ikony: okrąg z logiem Windows w środku, literka: e z orbitą, żółty folder na dokumenty, biały trójkąt w żółtym kole które jest wpisane w kwadrat. Z prawej strony znajdują się ikony: napis PL, klawiatura, biały trójkąt po rozwinięciu którego pojawiają się dodatkowe opcje, flaga na maszcie poniżej której jest biały krzyżyk wpisany w czerwone koło, ekran z kablem LAN, głośnik, godzina i data przykładowo piętnasta trzydzieści siedem, dwutysięczny trzynasty listopad czternaście.

Windows 8.1

RtfjUZxZl3Q2i

Na zdjęciu przedstawiono zrzut pulpitu dla systemu Windows <math aria‑label='osiem kropka jeden'>8.1. Na zdjęciu widać zieloną tapetę. Na tapecie, po lewej stronie znajdują się w dwóch rzędach ikony podpisane jako: aplikacje, Open Office org Base, Open Office org Calc,Open Office org Draw, Open Office org Impress, Open Office org Math, Open Office org Writer, Open Drive Setup. W prawym górnym rogu pulpit znajduje się ikona podpisana jako kosz.
Poniżej tapety znajduje się pasek narzędzi. Po lewej stronie paska znajduje się ikony: logo Windows w wersji białej, literka: e z orbitą, żółty folder na dokumenty, szara teczka. Z prawej strony znajdują się ikony: biały trójkąt po rozwinięciu którego pojawiają się dodatkowe opcje, ekran z kablem LAN, głośnik, godzina i data przykładowo czternasta trzydzieści siedem, dwutysięczny piętnasty styczeń dwudziesty dziewiąty.

Windows 10

R1F0ipkxYwBSI

Na zdjęciu przedstawiono zrzut pulpitu dla systemu Windows $10$. Na zdjęciu widać niebieską tapetę. Na tapecie po prawej stronie widocznie jest białe logo Windows. Na tapecie, w lewym górnym rogu znajdują się ikony podpisane jako: kosz, Microsoft Edge, Office, Microsoft Store Skype, zdjęcia.
Poniżej tapety znajduje się pasek narzędzi. Po lewej stronie paska znajduje się ikony: czarne logo Windows, pole wyszukiwania z napisem wpisz tu wszystkie słowa, czarny okrąg, trzy pionowe prostokąty z prostą po prawej stronie, okrąg przypominający zawijająsą się fale, żółty folder, teczka z kolorowym logiem Windows, koperta, pomarańczowy prostopadłościan bez ściany przedniej i tylnej który jest widoczny pod kątem. Po prawej stronie widoczne są ikony: słońce, napis: dziewiętnaście stopni Celsjusza słonecznie, trójkąt po rozwinięciu którego pojawiają się dodatkowe opcje, chmura, bateria z podłączonym kablem, ekran z kablem LAN, głośnik, godzina i data przykładowo piętnasta trzydzieści trzy, dwutysięczny dwudziesty drugi lipiec dwunasty, czarna karka z białym napisem i księżycem w prawym dolnym rogu.

Windows 11

RwQhEkMivgEDP

Na zdjęciu przedstawiono zrzut pulpitu dla systemu Windows $11$. Na zdjęciu widać jasnoniebieską tapetę. Na tapecie w środkowej części widoczna jest abstrakcyjna niebieska figura. Na tapecie, w lewym górnym rogu znajdują się ikony podpisane jako: kosz, Local, Praca, Zrzuty ekranu, Microsoft Edge, Google Chrome oraz CCleaner, zdjęcia.
Poniżej tapety znajduje się pasek narzędzi. Po lewej stronie paska znajduje się widżet z pogodą. Po środku logo Windows oraz skróty do odpalania aplikacji. Po prawej stronie widoczne są ustawienia oraz godzina z datą.

MacOS Catalina

R1bY4ESWByGZq

Na zdjęciu przedstawiono zrzut pulpitu dla systemu MacOS. Centralnym elementem pulpity jest tapeta przedstawiająca wyspę widzianą w nocy. Nad tapetą znajduje się pasek narzędzi. Kolejne pozycje na pasku: ikona przedstawiająca jabłko, napisy: Finder, plik, edycja, widok, idź, okno, pomoc. Po prawej stronie paska znajdują się ikony: dwa monitory, data i godzina przykładowo wtorek szósta pięćdziesiąt dziewięć, admin, ikona lupy.
Na dole zdjęcia znajduje się Doclet z ikonami przedstawiającymi: niebieską uśmiechniętą twarz, szary okrąg z rakietą w środku, kompas, znaczek z orłem, zielony prostokąt z kamerą i zieloną słuchawkę w okręgu, dwa dymki rozmowy, mapę, kolorową rozetę, książkę, kartkę z kalendarza z datą, stronę z kolorową listą, kartkę z notatnika, nutkę wpisaną w okrąg, literkę i od której rozchodzą się fale wpisaną w fioletowe koło, rysunek jabłka z napisem TV znajdujący się w czarnym kole, literka A w białym kole, koło zębate, dymek z lietrą: i, dysk i stetoskop, czarna tablica z nawiasem ostrym i podkreślnikiem, kosz.

Ubuntu 20.04

RXM4OJU8WG8jn

Na zdjęciu przedstawiono zrzut pulpitu dla systemu Ubuntu. Centralnym elementem pulpity jest tapeta przedstawiającą grafikę kota na fioletowo czerwonym gradientowym tle. Na pulpicie w lewym górnym rogu znajduje się ikona podpisana jako: kosz.
Nad pulpitem znajduje się pasek narzędzi. Po lewej stronie paska widać napis: podgląd. W centralnej części paska znajduje się data i godzina. Przykładowo: dwunasty lipca piętnasta czterdzieści trzy. Po prawej stronie paska znajdują się ikony przedstawiające trzy ekrany komputera połączone ze sobą – ekrany są w układzie trójkąta, głośnik, baterie, biały trójkąt po naciśnięciu którego pojawią się dodatkowe opcje.
Z lewej strony znajduje się Doclet z ikonami przedstawiającymi: lisa zwiniętego w kłębek, niebieskiego ptaka siedzącego na kopercie, biały folder dokumentu, głośnik, kartka dokumentu, aktówka z literą A, znak zapytania w kole. Na dole znajduje się dziewięć kwadratów rozłożonych w układzie kwadratu.

Pokaż odpowiedź

Zapoznaj się z przykładową odpowiedzią:

• Minimalizm, mała liczba ikon, plików i skrótów na pulpicie.

• Organizacja, ikony uporządkowane w logiczny sposób, foldery opisane na podstawie ich zawartości.

• Tło, prosty i spokojny obrazek, brak jaskrawych lub rozpraszających wzorów.

• Pasek zadań, czytelny i nieprzeładowany ikonami.

• Ułożenie ikon, ikony powinny być równo od siebie oddalone.

• Gadżety i widżety (jeśli są wykorzystywane), niezbyt nachalne i dobrze zintegrowane z resztą pulpitu.

• Kosz, regularnie czyszczony.

RQfhHLLwgiWbr

Ilustracja przedstawia zrzut ekranu z pulpitu systemu Windows 11. Pulpit został zaprojektowany w oparciu o powyższe punkty z odpowiedzi. Na tle pulpitu znajduje się fragment rośliny na szarym tle, pasek zadań posiada tylko najważniejsze ikony. Sam pulpit zawiera tylko ikony kosza, przeglądarki, programu OpenOffice, foldery muzyka, Obrazy, Szkoła, Filmy, Dokumenty.

W poniższym notesie zapisz przydatne informacje lub własne notatki.