instrumenty dęte, w których źródłem dźwięku jest drgający słup powietrza zamknięty w przestrzeni rezonansowej.

hiszpański taniec ludowy, spotykany dziś jeszcze w Kastylii i Andaluzji, składający się z dwóch powtarzających się części i tria; partie instrumentalne przeplatają się w nim z wokalnymi, przy czym głos często jest wokalizą; tancerz przy śpiewie wybija rytm kastanietami; do najpopularniejszych form instrumentalnych należy Bolero M. Ravela.

instrumenty strunowe, w których źródłem dźwięku jest napięta struna.

instrument muzyczny z grupy chordofonów uderzanych; zbudowany jest z płaskiej, trapezoidalnej skrzynki drewnianej z naciągniętymi wzdłuż dłuższego boku metalowymi strunami, które opierają się na dwóch długich podstawkach; jeden podstawek podpiera struny o kolejnych utworach parzystych, drugi – nieparzystych, co ułatwia trafianie pałeczką.

utwór instrumentalny o nieustalonej budowie, często z elementami improwizacyjnymi; nie jest to jednak forma zupełnie swobodna; o jej charakterze decyduje każdorazowo zespół środków typowych dla danego okresu historycznego.

instrument muzyczny z grupy aerofonów, rodzaj piszczałki wargowej; obustronnie zamknięta rurka drewniana (niekiedy metalowa lub z kości słoniowej) o długości ponad 70 cm, z otworem wargowym przy jednym z końców instrumentu i z otworami bocznymi (12‑16) służącymi do zmiany wysokości dźwięku, zamykanymi i otwieranymi za pomocą systemu klap.

instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych; pudło rezonansowe ma kształt owalny, w środku jest zwężone, wierzchnia płyta rezonansowa i spód są płaskie, w środkowej części płyty wierzchniej znajduje się okrągły otwór rezonansowy; długa szyjka zaopatrzona jest w metalowe progi; sześć strun stroi się w kwartach z tercją między 4 a 5.

instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych w kształcie wysokiego trójkąta, którego jeden bok opierający się o ramię harfisty, stanowi szerokie, rozszerzające się u dołu pudło rezonansowe; z pudła wychodzi 46 strun (najniższe owinięte drutem) naciągniętych na kołki w górnej ramie, strojonych w Ces‑dur za pomocą specjalnego klucza.

instrumenty perkusyjne, tzw. „samodźwięczne”, w których źródłem dźwięku jest ciało stałe mające własną sprężystość.

instrumenty muzyczne – przyrządy wytwarzające dźwięk, przeznaczone do wykonywania muzyki; podstawowa klasyfikacja instrumentów muzycznych uwzględnia rodzaj źródła dźwięku; rozróżnia się: chordofony, czyli instrumenty strunowe, w których źródłem dźwięku jest napięta struna; membranofony, w których źródłem dźwięku jest napięta błona‑membrana; idiofony, czyli instrumenty „samodźwięczne”, w których źródłem dźwięku jest ciało stałe mające własną sprężystość; aerofony, w których źródłem dźwięku jest drgający słup powietrza zamknięty w przestrzeni rezonansowej oraz elektrofony (elektryczne instrumenty muzyczne), w których źródłem drgań są układy elektryczne; poza klasyfikacją naukową istnieje też praktyczny podział na instrumenty muzyczne: strunowe, dęte i perkusyjne; z kolei wśród instrumentów strunowych wyróżnia się smyczkowe (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas i in.), szarpane (gitara, harfa, mandolina i in.), klawiszowe (fortepian, klawesyn i in.); wśród instrumentów dętych: drewniane (flet, klarnet, obój i in.), blaszane (trąbka, róg, puzon, tuba i in.) i klawiszowe (organy, fisharmonia, akordeon i in.); wśród instrumentów perkusyjnych: o określonej wysokości dźwięku (ksylofon, wibrafon, czelesta i in.) oraz o nieokreślonej wysokości dźwięku (talerz, trójkąt i in.).

1) jedna ze wstępnych form fugi, którą rozwinęli m.in. G. Frescobaldi, J. S. Bach
2) w XIX w. powstały dwa typy kaprysów:
a) o charakterze popisowym, pokrywający się z etiudą, np. cykl kaprysów na skrzypce solo N. Paganiniego, Etiudy‑kaprysy H. Wieniawskiego
b) należące do liryki instrumentalnej, np. kaprysy J. Brahmsa.

instrument muzyczny z grupy idiofonów; rodzaj ksylofonu składającego się ze znacznej liczby drewnianych, strojonych płytek, ułożonych równolegle na dwóch sznurach; każda płytka ma umocowany od przodu rezonator wykonany ze skorupy tykwy, rzadziej z rury bambusowej.

instrumenty perkusyjne, w których źródłem dźwięku jest napięta błona‑membrana.

termin oznaczający początkowo krótki utwór improwizacyjny na organy lub lutnię z fragmentami akordowymi i figuracyjnymi; na przełomie XVI i XVII wieku pojawiają się u angielskich wirginalistów i w muzyce lutniowej szerzej rozbudowane preludia o charakterze popisowym; po 1650 preludium wchodzi do suity i sonaty da camera, często łączy się również z fugą; twórcą samodzielnych preludiów, niezależnych od innych utworów, jest F. Chopin.

instrument muzyczny z grupy aerofonów ustnikowych; dwie długie cylindryczne rury blaszane zestawione równolegle i połączone u dołu wygiętą w kształcie litery U ruchomą rurą blaszaną (tzw. suwakiem); jeden z głównych końców rur zaopatrzony jest w metalowy lejkowaty ustnik, drugi zaś w długą, szeroką i zakręconą ku dołowi czarę głosową; zmianę wysokości dźwięków osiąga się przez wsuwanie i wysuwanie suwaka, skręcającego lub przedłużającego długość całego przewodu instrumentu.

instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych; podłużne pudło rezonansowe skrzypiec, o charakterystycznych wcięciach bocznych w części środkowej (tzw. talii), składa się z dwóch lekko wypukłych płyt drewnianych (wierzchniej i spodniej) połączonych boczkami; na obwodzie górnej płyty wklejona jest żyłka chroniąca ją przed pęknięciem, wewnątrz pudła znajdują się: przyklejona do płyty wierzchniej belka, przeciwdziałająca ciśnieniu strun, i słupki, z których jeden tzw. dusza, służy do przenoszenia drgań płyty górnej na dolną; wycięte w górnej płycie dwa otwory rezonansowe, w kształcie litery f, przepuszczają fale głosowe z wnętrza pudła na zewnątrz; pomiędzy otworami stoi podstawek, który podtrzymuje struny i przenosi ich drgania na korpus rezonansowy.

jeden z najstarszych instrumentów muzycznych z grupy membranofonów; powstał poprzez naciągnięcie skórą wypróchniałego pnia drzewa; składa się z korpusu rezonacyjnego i z dwóch membran; przy membranach drganie jednej przenoszone za pośrednictwem powietrza na drugą dając dźwięki o nieokreślonej wysokości; na barwę dźwięku wpływa sposób wzbudzenia drgań: uderzanie jedną lub dwiema pałkami z główkami drewnianymi; opatrzony od spodu kilkoma strunami kiszkowymi lub ze skręconego spiralnie drutu; struny współgrają z dolną membraną przedłużając jej drgania i wywołują zarazem charakterystyczny dźwięk o nieokreślonej wysokości.

instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych; budowany na wzór skrzypiec, lecz o dwukrotnie dłuższym korpusie, czterokrotnie wyższych boczkach i proporcjonalnie krótkiej szyjce; z dolnej części instrumentu wystaje krótka nóżka, służąca do oparcia wiolonczeli; którą podczas gry stawia się na podłodze w położeniu pochyłym; służący do gry smyczek jest także nieco krótszy i mocniejszy niż skrzypcowy.