Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RxPnschFN2Odn1

Pokażcie mi anioła to go namaluję! Realizm Gustave'a Courbeta

Źródło: online-skills.

Ważne daty

1819 - 1877 – lata życia Gustave'a Courbeta

1849 – powstaje obraz Kamieniarze

ok. 1849 - 1850 – powstaje obraz Pogrzeb w Ornans

1854 – powstaje obraz Dzień dobry, panie Courbet

ok. 1854 - 1855 – powstaje obraz Pracownia (Atelier)

1855 – pierwsza oficjalna demonstracja realizmu; Gustave Courbet wystawia własne prace w osobnym pawilonie podpisanym La Réalisme podczas trwania Wystawy Światowej w Paryżu

1857 - powstaje obraz Młode kobiety nad brzegiem Sekwany (lato)

1
1

Scenariusz dla nauczyciela

R1RMdXwCuYqpK
Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf
Plik PDF o rozmiarze 197.43 KB w języku polskim

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

Nauczysz się

charakteryzować założenia kierunku- realizmu i określać czas jego powstania;
definiować realizm we Francji;
charakteryzować twórczość malarską Gustave’a Courbeta w kontekście założeń programowych realizmu;
rozpoznawać konkretne dzieła Courbeta: Kamieniarze; Pracownia (Atelier malarza); Dzień dobry, panie Courbet; Pogrzeb w Ornans; Panienki znad Sekwany; Fala; Pstrąg ;
analizować dzieła sztuki Courbeta;
wskazywać miejsce przechowywania konkretnych obrazów Courbeta.

Courbet - biogram artysty

Gustave Courbet (1819–77) to malarz francuski, reprezentant realizmu w sztuce XIX wieku. W 1839 przybył do Paryża, gdzie studiował w Académie Suisse, uzupełniając wiedzę samodzielnymi studiami w Luwrze, Wczesna twórczość rozwijała się pod wpływem romantyzmu. W 1847 malarz odbył podróż do Holandii, nawiązał kontakty z  tamtejszymi literatami i artystami. W czasie Komuny Paryskiej Courbet był przewodniczącym komisji ochrony dzieł sztuki. W 1873 roku wyemigrował do Szwajcarii, gdzie pozostał do końca życia. Courbet malował też pejzaże, odkrywał ich współzależność. Poza tym malarstwo jego cechowało swobodne, impastoweimpastimpastowe traktowanie faktury malarskiej.

Courbet był w swych artystycznych poglądach zdecydowanym indywidualistą: malarstwo oznaczało dla niego przede wszystkim ukazywanie tego, co twórca oglądał własnymi oczami. Mawiał żartobliwie: „Pokażcie mi anioła, a namaluję go”. Sądził, że znaczenie wyobraźni polega na jej zdolności ujawniania piękna, ukrytego w naturze, a piękno utożsamiał z prawdą. Naturę zaś stawiał wyżej od sztuki, nie biorąc bynajmniej pod uwagę, iż chodzi tu o dwie odrębne kategorie.

Źródło: M. Ałpatow, Historia sztuki t. 4, Arkady, Warszawa 1964, s. 101

R1etvp7orvauM1
Ilustracja interaktywna o kształcie kwadratu przedstawia obraz Gustava Courbeta „Spotkanie”. Ukazuje spotkanie trzech mężczyzn na drodze. Człowiek po lewej stronie to sam artysta, ubrany w codzienny strój. W lewej dłoni trzyma kapelusz, w prawej kij. Naprzeciw niego stoją dwaj panowie – witają malarza, o czym świadczy gest dłoni pierwszego oraz ukłon drugiego. Dalej stoi łaciaty pies. W tle rozciąga się daleki pejzaż. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Kompozycja przedstawia spotkanie malarza z jego mecenasem – Séte. 2. Séte wraz ze służącym i towarzyszącym im psem wychodzą artyście ubranemu w codzienny strój na powitanie. 3. Obraz prawie fotograficznie odzwierciedla rzeczywistą sytuację.
Gustave Courbet, „Spotkanie”, 1854 r., Muzeum Fabre, Montpellier, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
RDjcuDgDyvUa71
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Gustava Courbeta „Pracownia”. Ukazuje samego artystę podczas pracy, w otoczeniu swych modeli. Za nim stoi Muza: akt grubej kobiety, osłaniającej swą nagość. Biały, kudłaty piesek bawi się obok małego chłopczyka, który nie odrywa oczu od pracującego artysty. Z jednej strony postaci widzimy strzelców z psami i kłusowników z gitarami, z drugiej — elegancką parę z wyższością przyglądającą się nagiej modelce, a całkiem na skraju obrazu dostrzegamy jeszcze zaczytanego mężczyznę. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Pośrodku artysta siedzi przed sztalugami i maluje pejzaż, spogląda na niego mały chłopiec – alter ego malarza. 2. Towarzyszy mu naga kobieta odgrywająca rolę muzy. 3. Po prawej stronie znajduje się paryska elita kulturalna. 4. Po lewej - postaci reprezentujące różne stany i zawody. 5. Scenie towarzyszą rekwizyty takie jak kapelusz z piórem, gitara i sztylet. 6. Malarz nie maluje nikogo z obecnych, a pejzaż.

Codzienność jako temat dzieła sztuki

Od najwcześniejszych lat twórczości marzyło się Courbetowi malarstwo monumentalne, sprawa jednak nie była łatwa, ponieważ jednocześnie chciał ukazywać życie swojej jedynie epoki i malować tylko to, co zobaczył na własne oczy. Przejęty widokiem dwóch robotników, tłukących na skraju ulicy kamienie na bruk, zaprosił ich do swej pracowni i namalował słynny obraz Kamieniarze (1849, do 1945 r. w Dreźnie). Nie upoetycznił tematu pracy w tak silnym stopniu jak Daumier lub Millet, natomiast obydwie naturalnej wielkości postacie, w prostej odzieży i drewniakach, zmonumentalizował, nadając ludziom wielką szlachetność, wyraz siły i wytrwałości. Jako konsekwentny realista, nie chciał Courbet uzewnętrzniać współczucia, jakie ci ludzie w nim budzili. Epickość obrazu wywarła wielkie wrażenie na współczesnych, którzy zrozumieli go jako protest artysty i demokraty przeciw nierówności społecznej. Na obrazie Popołudnie w Ornans (1894, Lilie) ukazał Courbet grupę krewnych i sąsiadów, słuchających gry skrzypka — w istocie jest to scena rodzajowa, która przedstawiając ludzi prostych uzyskuje znaczenie społeczne.

Źródło: M. Ałpatow, Historia sztuki t. 4, Arkady, Warszawa 1964, s. 101

RlYSgUtTwXQ4L1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Gustava Courbeta „Kamieniarze”. Ukazuje dwóch mężczyzn, którzy pracują jako kamieniarze. Jedna z postaci klękając na jedno kolano, uderza młotkiem w kamień leżący na ziemi. Drugi z mężczyzn trzyma, podpierając kolanem duży kamień. W tle znajduje się wzgórze, na które pada ciemny cień. Po prawej stronie, w rogu widoczny jest fragment skał i niebo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Praca, którą wykonują mężczyźni jest monotonna, mechaniczna i pozbawiona patosu. 2. Pracownicy mają na sobie starą, zniszczoną odzież i zużyte buty. 3. Proudhon sugerował, że obraz powinien znaleźć się w kościele, powiedział, „że jego widok bez wątpienia działa bardziej podniośle na duszę niż widok próżnującego mnicha”.
R3NC8UE5n6ClF1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Gustava Gouberta „Pogrzeb w Ornans”. Ukazuje w środku pusty jeszcze grób, do którego zostanie spuszczona trumna. Wokół dołu zgromadziły się postacie, z których każda posiada rysy indywidualne. Oprócz żałobników ukazane są również osoby duchowne oraz pies. Wszyscy stoją w rzędzie. Ponad nimi zwraca uwagę krzyż. W tle widoczny jest panoramiczny pejzaż. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Courbet przedstawił wydarzenie z życia małej wioski, zrezygnował z patetycznego malarstwa historycznego, malarz nadaje rangi życiu zwykłych ludzi z małej wioski. 2. Scena nie jest idealizowana. 3. Kompozycja jest przypadkowa, układ swobodny, brakuje części centralnej. 4. Codzienność podkreśla zachowanie ludzi – jedni skupiają się na obrzędzie pogrzebowym, inni rozmawiają, na uwagę zasługuje obecność psa.

Cielesność natury

Nieporównaną siłę twórczą ujawnił Courbet w studiach z natury. Poskąpił wprawdzie aktom renesansowego uduchowienia i owego wewnętrznego napięcia, które jak drżenie przenikało postacie na płótnach z XVII i XVIII wieku. Courbet widział przede wszystkim pospolitą, kipiącą nadmiarem sił witalnych, a przy tym ociężałą ludzką cielesność, a to, co dostrzegł bezpośrednio, czynił tez uchwytnym na obrazie; odtwarzał tak znakomicie modelunek, ciężar materii i wzajemne przenikanie płaszczyzn, że nawet najbardziej niepozorny motyw przekształcał się w jego rękach w przykład malarstwa prawdziwego, odważnego, mocnego i zgodnego z rzeczywistością. Tendencja do podkreślania w ludziach pierwiastków zmysłowych i konkretu postaci skłaniała go do malowania osób spoczywających lub śpiących, które mógł swobodnie obserwować nie troszcząc się o mimikę albo zmianę pozy.

Źródło: M. Ałpatow, Historia sztuki t. 4, Arkady, Warszawa 1964, s. 101

RxPnschFN2Odn1
Źródło: online-skills.

Courbet – marynista

Burzliwe morskie pejzaże Courbeta urzekają widza wyrazem nieokiełzanej siły natury, brak im jednak patosu sztuki romantycznej. Gdy zaś porównamy je z filigranową, dekoracyjną falą Hokusai, stwierdzimy, jak uchwytnie i materialnie zachodni malarz umiał ukazywać żywioły. Owa atakująca brzeg fala wprawdzie pośrednio, lecz nie mniej efektownie niż figuralne kompozycje Courbeta, uzmysławia energię, odwagę i zmagania człowieka, bohatera nowej ery, któremu sam widok rozszalałej przyrody przysparza radości. W pejzażach marynistycznych podziwiamy doskonałość malarskiego warsztatu Courbeta. Kładł farbę na płótno grudkami, rozmazując ją na powierzchni płótna nożem. Silną ręką rzucane farby przekształcały się już to w ołowiane chmury, już to w śnieżnobiałe grzywy fal, zachowując przy tym swą konkretną materialność. Jego farba ma zapach zboża — mówi) o Courbecie Cézanne. Wszelkie przedmioty odtwarzał Courbet znakomicie: góry, morze, fale, chmury, ziemię, owoce lub drzewa. Nie uwzględniał tez wcale powietrza ani światła. Courbet był ostatnim wielkim malarzem zachodnioeuropejskim, który w malarstwie swoim opierał się na barwach lokalnych poszczególnych przedmiotów, łącząc je następnie w jasny, to znów ciemny, jednolity koloryt. Dla widoków morza wynajdywał wielką mnogość odcieni zielonych i błękitnych. Niestety, aby ową harmonię barw osiągnąć, stosował nader często farbę asfaltową w przyjemnym, złotożółtym kolorze, który później jednak ciemniał tak, że niektóre jego obrazy zmieniły się po pewnym czasie w czarne plamy. Światło barw osłabiał tez malarz modelując — za przykładem zwolenników Caravaggia — bryły na czarnym tle, które w całokształcie malarskiego efektu odgrywało zasadniczą rolę.

Źródło: M.  Ałpatow, Historia sztuki t. 4, Arkady, Warszawa 1964, s. 103‑104

RS5uROnga7x4k1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Gustava Courbeta „Fala”. Ukazuje wzburzone morze. z kłębiącymi się falami. Przy brzegu plaży znajdują się dwie łódki, Niebo jest zachmurzone, z licznymi ciemnymi i jaśniejszymi chmurami. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Tematem dzieła jest morze – malarz zrezygnował z przedstawiania postaci, co było charakterystyczne dla romantyzmu. 2. Jedynymi przedmiotami są łodzie. 3. Obraz jest niewielkiego formatu, co także zaprzeczało wcześniejszym tendencjom do nadawania tematom marynistycznym rozmiarów, nadających krajobrazom rangi. 4. Studium nieba oddaje realizm sceny.
RDWtYnj72myqz
Ćwiczenie 1
RLCLzggMcI6aN1
Ćwiczenie 2
Wymień dwa obrazy Courbeta, na których malarz zamieścił samego siebie.
RyknP9Vu7aKuj1
Ćwiczenie 3
Podaj tytuł dzieła o tematyce erotycznej.
R1K0DWfoNKPqM
Ćwiczenie 4
Dopasuj odpowiednią nazwę do przytoczonej definicji. SZTAFAŻ Możliwe odpowiedzi: 1. inaczej pracownia; pomieszczenie służące do wykonywania pracy artystycznej. 2. nałożenie farby pędzlem lub szpachlą o wyraźnej wypukłości, stosowane w malarstwie (głównie olejnym); służyło zaakcentowaniu efektów światła w obrazie oraz uzyskaniu urozmaiconej faktury. 3. postacie ludzkie i zwierzęce - zazwyczaj niewielkie - lub skromne sceny rodzajowe (z życia codziennego) wprowadzane do kompozycji krajobrazowych w celu ich ożywienia lub upiększenia. IMPAST Możliwe odpowiedzi: 1. inaczej pracownia; pomieszczenie służące do wykonywania pracy artystycznej. 2. nałożenie farby pędzlem lub szpachlą o wyraźnej wypukłości, stosowane w malarstwie (głównie olejnym); służyło zaakcentowaniu efektów światła w obrazie oraz uzyskaniu urozmaiconej faktury. 3. postacie ludzkie i zwierzęce - zazwyczaj niewielkie - lub skromne sceny rodzajowe (z życia codziennego) wprowadzane do kompozycji krajobrazowych w celu ich ożywienia lub upiększenia. ATELIER Możliwe odpowiedzi: 1. inaczej pracownia; pomieszczenie służące do wykonywania pracy artystycznej. 2. nałożenie farby pędzlem lub szpachlą o wyraźnej wypukłości, stosowane w malarstwie (głównie olejnym); służyło zaakcentowaniu efektów światła w obrazie oraz uzyskaniu urozmaiconej faktury. 3. postacie ludzkie i zwierzęce - zazwyczaj niewielkie - lub skromne sceny rodzajowe (z życia codziennego) wprowadzane do kompozycji krajobrazowych w celu ich ożywienia lub upiększenia.
RGuC21jW45oIB
Ćwiczenie 5
Wskaż miejsce przechowywania poszczególnych dzieł. Dzień dobry, panie Courbet Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Fabre, Montpellier, 2. Muzeum d’Orsay, 3. Galeria Nowych Mistrzów, Drezno Pracownia (Atelier malarza) Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Fabre, Montpellier, 2. Muzeum d’Orsay, 3. Galeria Nowych Mistrzów, Drezno Kamieniarze Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Fabre, Montpellier, 2. Muzeum d’Orsay, 3. Galeria Nowych Mistrzów, Drezno
R1SxVbFny1yU9
Ćwiczenie 6
RJfe3RL5Bu0LE1
Ćwiczenie 7
Do jakiego szesnastowiecznego mistrza odniósł się Gustave Courbet we fragmencie swojego dzieła Pracownia (Atelier malarza)?

Słownik pojęć

alegoria
alegoria

obrazowe przedstawienie abstrakcyjnego pojęcia, ukazanego pod postacią ludzką, zwierzęcą bądź w formie grupy figuralnej, której postacie poprzez swe cechy, atrybuty, strój, pozy, gesty i zachowania oznaczają określoną sytuację będącą tematem uogólnienia

atelier
atelier

inaczej pracownia; pomieszczenie służące do wykonywania pracy artystycznej

drzeworyt
drzeworyt

technika graficzna druku wypukłego wykorzystująca deskę lub drewniany klocek jako matrycę

impast
impast

nałożenie farby pędzlem lub szpachlą o wyraźnej wypukłości, stosowane w malarstwie (głównie olejnym); służyło zaakcentowaniu efektów światła w obrazie oraz uzyskaniu urozmaiconej faktury

oeuvre
oeuvre

całość dorobku danego artysty, wszystkie jego dzieła

realizm
realizm

1. w szerszym znaczeniu: tendencja występująca w sztuce różnych epok, polegająca na odtwarzaniu rzeczywistości w sposób obiektywny, zgodny z bezpośrednią obserwacją natury
2. w węższym znaczeniu: kierunek w literaturze i sztuce
(gł. malarstwie i rzeźbie), kształtujący się w poł. XIX w, przeciwstawiający się akademizmowi i romantyzmowi; jego twórcy dążyli przede wszystkim do wiernego, obiektywnego przedstawiania typowych przejawów rodzimego, codziennego życia współczesnego

sztafaż
sztafaż

postacie ludzkie i zwierzęce- zazwyczaj niewielkie- lub skromne sceny rodzajowe (z życia codziennego) wprowadzane do kompozycji krajobrazowych w celu ich ożywienia lub upiększenia

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

M.  Ałpatow, Historia sztuki t. 4, Arkady, Warszawa 1964