Poleis

Mapa interaktywna przedstawiająca model greckiej kolonii. Na mapie widoczne są jasne budynki miasta z czerwonawymi dachami. U góry mapy widnieje Akropol, który góruje nad kolonią. Lasy oraz roślinność zaznaczono na zielono, a na dole widać niebieską wodę. Ważne miejsca zostały podpisane oraz zaznaczono czerwono‑białymi znacznikami. W celu obejrzenia prezentacji należy kliknąć na biały trójkąt, znajdujący się w szarym kółku. Po lewej stronie mapy znajdują się interaktywne punkty, które mają przełączniki, które pokazują lub chowają dany punkt na mapie. Po kliknięciu na konkretny interaktywny punkt wyświetla się informacja na jego temat.Akropol: W Grecji starożytnej było to osiedle lub miasto położone na wzgórzu. W kulturze mykeńskiej (II tys. p. n. e.), akropolis była zamkiem obronnym, który z czasem przekształcił się w ośrodek kultu religijnego (np. w Atenach). Do punktu zostało również dołączone zdęcie. Fotografia przedstawia widok na ateński akropol, starożytny kompleks budynków wzniesiony na stromym wzgórzu. W centrum fotografii widoczny jest Partenon – świątynia poświęcona Atenie Dziewicy (z greckiego parthenos - dziewica) zbudowana z jasnego marmuru, oparta na kolumnach. Zdjęcie wykonane zostało w czasie prac renowacyjnych, w oddali widać rusztowania. Obok Partenonu widoczne są pozostałe budowle akropolu, które także były poddawane renowacji. Fotografia została wykonana od strony parku, w jasny i bezchmurny dzień.Carole Raddato (fotograf), Akropol ateński, okres archaiczny, Ateny, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0Teatr: Było to miejsce, gdzie ku czci boga Dionizosa wystawiano sztuki teatralne. Od piątego wieku p.n.e. kanonu na długie lata weszły trzy tragedie, trzy komedie i jeden dramat satyrowy. Początkowo chóry, z których miała powstać tragedia, występowały na placach, na gładko ubitej lub wybrukowanej ziemi, tańcząc dookoła ołtarza Dionizosa, z trzech stron zaś placu urządzano dla widzów rodzaj drewnianych trybun. Najstarsze z zachowanych resztek monumentalnych greckich budowli teatralnych sięgają VI w. p.n.e. (w Thorikos w Attyce). Do punktu zostało również dołączone zdęcie. Fotografia przedstawia Teatr grecki. W centrum teatru widać ludzi. Zdjęcie zostało wykonane na tle gór. Leonid Svetkov (fotograf), Teatr grecki, Delfy, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC BY‑SA 2.5Stadion: Budowla w kształcie podkowy, z amfiteatralnie wznoszącą się widownią, wyposażona w tor wyścigowy; miejsce odbywania się zawodów lekkoatletycznych. Poza najsłynniejszym w starożytności stadionem w Olimpii przeznaczonym na 45000 widzów, na którym mogło startować 20 zawodników znane są stadiony w Atenach, Delfach, Epidauros i w Efezie. Do punktu zostało również dołączone zdęcie. Na fotografii przedstawiono część Stadionu greckiego, znajdującego się w Olimpii. na zdjęciu znajdują się dwie kamienne ściany pomiędzy którymi znajduje się ścieżka, prowadząca na dużą, otwartą przestrzeń. Na tle w oddali znajduje się góra. Jean Housen (fotograf) Stadion grecki, VI w. p.n.e., Olimpia, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC BY 3.0Agora: W miastach greckich centralnie położony plac - rynek najczęściej czworokątny, na którym koncentrowało się życie polityczne i znajdowały najważniejsze miejsca kultu. Agora archaiczna charakteryzowała się ulicą przebiegającą przez środek placu, której wylot wypadał między dwoma portykami. Jednym z najsłynniejszych rynków w starożytności była agora ateńska. Wznosił się tam buleuterion, ołtarze i budowle, które rozsławiły imię Aten, takie jak Stoa Poikile z freskami Polignota i Mikona. Do punktu zostało również dołączone zdęcie. Fotografia przedstawi Ruiny agory w Atenach. W centrum zdjęcia znajduje się plac, dookoła którego umieszczone są rozwalone kolumny. Na tle zdjęcia znajdują się budynki. Ruiny agory w Atenach, VI w. p.n.e., Ateny, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0Port: Grecy dostosowywali naturalne ukształtowanie terenu, tworząc często porty w zatokach z naturalnymi cyplami osłaniającymi statki i zabudowania portowe przed wiatrem i falami. W dużych portach, jak Pireus, znajdowały się stocznie gdzie budowano statki, magazyny do przechowywania towarów, sklepy i inne punkty usługowe. W części stacjonowania floty budowano specjalne szopy, gdzie dokonywano drobnych napraw potężnych trirem. Do punktu został również dołączony obraz. Obraz przedstawia port grecki, Na pierwszym planie znajduje się morze ze statkami, które stoją w porcie. Na tle znajdują się budynki i pola, a w oddali są góry. John Steeple Davis Pireus i mury Aten, 1900 r., [w:] "The story of the greatest nations, from the dawn of history to the twentieth century", Nowy Jork 1900 r., źródło: wikimedia.org, domena publicznaŚwiątynia: W pojęciu starożytnych Greków była domem bóstwa. Mieściła posąg kultowy, przybory liturgiczne, niekiedy skarbczyk lub skarb miasta. Wierni gromadzili się przed świątynią, nie wchodząc do wnętrza, stąd niewielkie rozmiary świątyń i skromna dekoracja wnętrza, zaś rozbudowana i bogato dekorowana strona zewnętrzna. Kamienna świątynia grecka wykształciła się w VII/VI w. p.n.e. z drewnianego megaronu. Do punktu zostało również dołączone zdjęcie. Przedstawia ono Świątynie Hery w Paestum. Jest to duża budowla zbudowana z pionowo ustawionych kolumn, znajdująca się na otwartej przestrzeni. Na tle znajdują się drzewa. Norbert Nagel (fotograf), Światynia Hery w Paestum, VI w. p.n.e., Kampania, Włochy, źródło: wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0Tolos: W architekturze greckiej była to budowla na planie koła, często z dookolną kolumnadą, zwieńczona stożkowym dachem przypominającym kopułę. Do punktu zostało również dołączone zdjęcie. Ukazuje się na nim Tolos Delficki. Jest on zniszczony, jedyne co została to podstawa oraz część ściany zbudowanej z kolumn. Na tle znajduje się więcej ruin oraz góry. Arian Zwegers (fot.), Tolos Delficki - świątynia Ateny Pronaja, IV w. p.n.e., Delfy, Grecja, źródło: wikimedia.org, domena publicznaMury: Zapotrzebowanie na mury obronne otaczające polis związane było z zagrożeniami wojennymi, czego przykładem jest mur Temistoklesa w Atenach zbudowany w V w. p.n.e. w czasie zagrożenia militarnego ze strony Persów. Do punktu zostało również dołączone zdjęcie. Przedstawia ono mur Temistoklesa, za którym znajduje się drzewo. Mur jest nierówny i bardzo zniszczony. na tle jest niebo. Jebulon (fotograf), Mur Temistoklesa, V w. p.n.e., Ateny, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC0 1.0Domy: Domy w okresie archaicznym budowane były z suszonej cegły. Miały glinianą podłogę, były jedno- lub dwupiętrowe i nie powstawały według określonego projektu charakterystycznego dla danej polis. Ulice były wąskie, a budynki stawiano chaotycznie, bez określonego planu i zamysłu architektonicznego. Domy kamienne zaczęły pojawiać się w V w. p.n.e. Do punktu zostało również dołączone zdjęcie. Ukazano na nim ścieżkę, po bokach której znajdują się dwie zniszczone ściany, prowadzącą na plac z pionowymi kolumnami, prawdopodobnie kiedyś był to dom. Na tle znajdują się góry. Dom Masek, III w. p.n.e., Delos, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0Pola uprawne: Ziemie uprawne należące do polis znajdowały się na terenie chory - gruntów położonych poza terenem miejskim, na których pole uprawiać mogli jedynie obywatele danej polis. Podział ziem był nierówny - największe majątki należały do arystokracji, która sama nie musiała pracować, zatrudniając do tego chłopów i niewolników. Podstawową uprawą na terenie Attyki była oliwka, powszechnie hodowano bydło. Do punktu zostało również dołączone zdjęcie. Ukazuje ono pola w dolinie Messara, na których znajduje się dużo różnych roślin. Na pierwszym, planie znajdują się zielone krzaki oliwy, a dalej znajdują się pola prawdopodobnie zboża. Nat Pikozh (fot.), Dolina Messara, Kreta, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC BY 2.0

Ilustracja interaktywna przedstawia fragment malarstwa wazowego, na którym widoczne są dwie idące ku sobie z przeciwnych stron grupy hoplitów. Jedna z grup ma czerwone tarcze, a druga czarne. Obie grupy mają wymierzone w przeciwnika włócznie. Z lewej strony obecny jest muzyk grający na aulosie, ubrany w czarne szaty, który stoi za grupą z czerwonymi tarczami, która jest mniej liczna i liczy czterech mężczyzn. Grupa mężczyzn z czarnymi tarczami liczy pięć osób. Za muzykiem stoi jeszcze dwóch, nie są oni jednak w centrum wydarzeń. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne warstwy: Falanga. Polis grecka jest niewątpliwie jednym z cudów starożytnego świata, biorąc pod uwagę fakt, iż nie tylko arystokracja, ale również biedota miała wpływ na sprawy wspólnoty. Jednym z czynników, które przyczyniły się do dopuszczenia wszystkich obywateli do kierowania polityką państwa - miasta mogło być wprowadzenie taktyki piechoty w zwartym, najeżonym włóczniami szyku, zwanym falangą, całkowicie wyeliminował on pojedynki. Fotografia przedstawia płaskorzeźbę, na której zaprezentowana została grecka falanga, czyli piechota wyposażona w tarcze i miecze, idąca w zwartym szyku bojowym. Żołnierze idą w szeregu i patrzą przed siebie. Falanga, IV w. p.n.e., fryz grobowca Peryklesa, Limyra, Turcja, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0. Kolejnym elementem interaktywnej mapy jest: uzbrojenie hoplity. W epoce archaicznej wojownicy posiadali uzbrojenie ochronne, które doskonale nadawało się do walki w systemie falangi. Mieli bowiem zbroję, nagolenice, zakrywający niemal całą twarz hełm z brązu oraz dużą okrągłą tarczę z dwoma uchwytami dla przedramienia i dla dłoni, która nadawała się do trzymania w jednej pozycji - tuż przy piersi. Oba uchwyty były umieszczone po prawej stronie, co sprawiało, że hoplitę osłaniała tylko prawa strona tarczy, lewa zaś osłaniała sąsiada. Tarcza ta stała się symbolem falangi, a od jej greckiej nazwy - hoplon pochodzi nazwa hoplity. Fotografia przedstawia grupę rekonstrukcyjną, ubraną w stroje hoplitów. Na pierwszym planie widocznych jest trzech hoplitów. Każdy z nich ubrany jest w sandały, czerwone peleryny i hełmy z pióropuszem. W ich dłoniach widoczne są włócznie i kolorowe tarcze. Dwóch z nich posiada dodatkowo na nogach błyszczące nagolenniki. Mężczyźni pozują na tle wzgórza. Grupa rekonstrukcyjna w strojach hoplitów spartańskich, hopliteassociation.org, CC BY 3.0. Kolejnym elementem interaktywnej mapy jest: wpływ falangi na powstanie polis. W falandze najważniejszą sprawą było utrzymanie szyku, co wymagało dużej dyscypliny i solidarności hoplitów, niezależnie od ich statusu społecznego. Wprawdzie arystokracja walczyła w pierwszym szeregu, ale to od współdziałania wszystkich wojowników zależało utrzymanie właściwego szyku bojowego. W starożytnej Grecji pozbawionej władzy absolutnej, zachęcenie ubogich mieszkańców do walki u boku arystokracji nie wiązało się z nakazami wyższej instancji. To, co mogło przekonywać uboższą warstwę społeczeństwa do udziału w bitwie, to przeniesienie układu militarnego na grunt współrządzenia polis. Fotografia przedstawia przykład malarstwa czarnofigurowego na naczyniu, na którym widoczny jest klęczący Spartanin. Postać wojownika znajduje się na pomarańczowym tle, jest on ubrany w hełm z pióropuszem; na piersiach ma ochraniacze. W jego dłoniach widoczna jest tarcza oraz miecz. Wokół Spartanina widoczne są czarno‑czerwone ornamenty zdobiące naczynie. Kucający wojownik, malarstwo czarnofigurowe, ok. 560 r. p.n.e., Muzeum Sztuki Antycznej, Monachium, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczn.