Politycy i język

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna i rozumie pojęcie nowomowy.

b) Umiejętności

Uczeń:

- umie poprawnie zastosować poznane pojęcie,

- umie uczestniczyć w dyskusji,

- umie bronić swego stanowiska i uzasadniać swoje zdanie,

- wskazuje cechy charakterystyczne języka polityki,

- wskazuje i nazywa użyte w analizowanych tekstach środki językowe oraz określa ich funkcję,

- dyskutuje nad etycznym znaczeniem perswazji i manipulacji w tekstach o charakterze politycznym,

- porównuje język propagandy PRL z językiem współczesnej polityki.

2. Metoda i forma pracy

Praca zbiorowa, heureza, dyskusja, metoda analizy i twórczego wykorzystania wzorów.

3. Środki dydaktyczne

1. www.komunizm.prv.pl (uniwersalny kod przemówień)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z celami i tokiem lekcji, a następnie, wykorzystując uniwersalny kod przemówień, tworzy dowolny tekst. Zadaniem uczniów jest streszczenie tego, co przed chwilą usłyszeli. Warto także zapytać uczniów o sens i stopień zrozumienia usłyszanej wypowiedzi. Cwiczenie to jest wstępem do rozmowy o cechach języka polityki.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel pyta uczniów o cechy językowe wykreowanej przez siebie wypowiedzi. Uczniowie powinni wskazać na niedookreśloność, arbitralność, rytualność, narzucanie sposobu wartościowania, szablonowość oraz manipulację.

2. Następnie nauczyciel pyta o środki językowe, jakie zostały użyte w tej wypowiedzi.

3. Podsumowaniem tej fazy lekcji jest podanie pojęcia nowomowa.

4. Ponieważ nowmowa jest językiem propagandy komunistycznej, nauczyciel prosi uczniów, by wskazali cechy języka współczesnej polityki, a następnie dokonali porównania tych dwóch sposobów porozumiewania się władzy ze społeczeństwem.

c) Faza podsumowująca

Na zakończenie lekcji nauczyciel powinien zainicjować dyskusję dotyczącą etycznych zagadnień nowomowy. Należy tutaj przede wszytkim zwrócić uwagę na obecność manipulacji i perswazji (jeśli uczniowie nie znają tych pojęć, trzeba wskazać różnicę między obydwoma sposobami oddziaływania na odbiorcę) w języku polityki.

5. Bibliografia

www.komunizm.prv.pl (uniwersalny kod przemówień)

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Zaproponowałam, by wykorzystać na lekcji uniwersalny kod przemówień, którego konstrukcja i forma bardzo podoba się uczniom, ale można wykorzystacć też inny tekst, np. przemówienie W. Gomułki lub E. Gierka. Nauczyciel może również wcześniej przygotować kopie uniwersalnego kodu przemówień i rozdać je uczniom, aby mogli oni samodzielnie stworzyć jakiś tekst.