Polityka apartheidu. Historia RPA w latach 1910‑1994

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• zna dzieje kolonizacji Afryki Południowej,

• wie, kiedy powstał Związek Południowej Afryki,

• definiuje termin: apartheid jako oficjalną doktrynę polityczną RPA obowiązującą
  w latach 1948‑1991, zakładającą segregację rasową i dyskryminację ludności murzyńskiej w celu zapewnienia dominacji ludności białej,

• wie, na czym polega polityka apartheidu,

• definiuje termin: segregacja w znaczeniu politycznym jako „faktyczne lub prawne oddzielenie od siebie w ramach jednego społeczeństwa dwóch lub więcej grup ludzkich, które traktują się wzajemnie jako obce ze względów etnicznych, rasowych, religijnych”,

• wie, czym był Afrykański Kongres Narodowy,

• zna postać Nelsona Mandeli,

• wie o przyznaniu Pokojowej Nagrody Nobla dla Fryderyka Wilhelma Klerka
  i Nelsona Mandeli,

• wie, kiedy odbyły się pierwsze w historii demokratyczne wybory w RPA.

b) Umiejętności

Uczeń:

• analizuje praktyczne funkcjonowanie zasad polityki apartheidu,

• potrafi znaleźć współczesne przykłady dyskryminacji.

2. Metoda i forma pracy

Referat i wykład: przedstawienie ogólnych wiadomości o RPA oraz zarysowanie historii kolonizacji tego kraju. Odsłuchanie piosenki z płyty CD.

Metoda podająca: omówienie historii polityki apartheidu w RPA.

Metoda problemowa: opisanie zjawiska dyskryminacji.

3. Środki dydaktyczne

1. Mapa Afryki.

2. Zdjęcie Nelsona Mandeli.

3. Nagranie szanty Jan Rebec.

4. Słownik języka polskiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

W formie krótkiego referatu jeden z uczniów przedstawia ogólne wiadomości na temat Afryki Południowej (powierzchnia, liczba ludności, struktura narodowościowa, bogactwa naturalne, itd.). Wskazuje kraj na mapie i wymienia największe miasta.

Nauczyciel przedstawia historię kolonizacji Afryki Południowej. Przypomina o odkryciu Przylądka Dobrej Nadziei przez Bartlomeu Diaza w 1488 roku. Omawia osadnictwo holenderskie i założenie Kapsztadu przez Jana van Riebeecka (włącza szantę o powyższym zaczynającą się od słów: „Który z Holendrów najlepiej się bił/ skiper Jan Rebec!”). Nauczyciel wymienia poszczególne plemiona, które zamieszkiwały Kapsztad. Omawia rywalizację angielsko‑holenderską o Afrykę Południową (m.in. wojny burskie). Przedstawia dzieje utworzenia w 1910 roku Związku Południowej Afryki.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel mówi o pierwszych ustawach dyskryminujących ludność tubylczą w RPA. Uczniowie tłumaczą, co rozumieją pod pojęciem dyskryminacja i jakie rodzaje dyskryminacji mogliby wymienić. Zastanawiają się, czy z jakimiś formami dyskryminacji spotkali się osobiście. Nauczyciel przytacza definicję terminu ze słownika języka polskiego.

2. Proklamowanie polityki apartheidu. Nauczyciel wyjaśnia pojęcie i opowiada o tym, czym były bantustany.

3. Afrykański Kongres Narodowy – nauczyciel omawia kształtowanie się ruchu oporu wobec polityki segregacji rasowej. Jeden z uczniów przedstawia sylwetkę Nelsona Mandeli, pozostali słuchają, zapisują najważniejsze informacje i oglądają zdjęcia.

4. Nauczyciel opowiada o międzynarodowej izolacji RPA. Przypomina o uznaniu przez ONZ, że apartheid jest zbrodnią przeciw ludzkości.

5. Nauczyciel omawia okoliczności zakończenia polityki segregacji rasowej, pierwsze demokratyczne wybory i elekcję Nelsona Mandeli na stanowisko prezydenta kraju.

c) Faza podsumowująca

Przybliżenie obecnej sytuacji wewnętrznej RPA. Czy i jak zmienił się status społeczny ludności murzyńskiej w 15 lat po zniesieniu apartheidu? Jak kształtują się stosunki pomiędzy grupami etnicznymi zamieszkującymi Afrykę Południową? Sytuacja polityczna i gospodarcza kraju.

5. Bibliografia

1. Balicki J, Historia Burów. Geneza państwa apartheidu, Ossolineum, Wrocław 1980.

2. Historia Afryki od początku XIX wieku, pod red. M. Tymowskiego, Ossolineum, Wrocław 1996.

3. Kukułka J., Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945‑1994, Scholar, Warszawa 1997.

4. Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Lektura powieści Czekając na barbarzyńców Johna Coetzee.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak