Polskie dynastie: Wettinowie

Wprowadzenie

Wettinowie pochodzą z położonego nad Soławą miasta Wettin, gdzie protoplasta rodu, hrabia Thimo w XI wieku założył zamek. W XII wieku Wettinowie opanowali Miśnię, a w XIII wieku zajęli Turyngię. W XV wieku, panując w położonej nad Łabą Wittenberdze, jako książęta sascy uzyskali tytuł niemieckich elektorów. W 1485 roku podzielili się na dwie linie: starszą, ernestyńską, która panowała w Wittenberdze i Turyngii, oraz młodszą, albertyńską, rządzącą w Miśni i Saksonii. Godność elektorów dziedziczona była w linii ernestyńskiej do 1547 roku, a później przeszła na linię albertyńską.

RTtkL3JN9lMrL

Ilustracja przedstawia herb Wettinów w postaci tarczy ozdobionej czarno‑złotymi poziomymi pasami i biegnącym z północno‑zachodniego krańca tarczy w południowo‑wschodni zielony wieniec cesarski z gotyckimi ornamentami krzyża greckiego.

Wettinowie linii albertyńskiej jako władcy Saksonii

Dzięki umiejętnej taktyce politycznej i militarnej, Maurycy Wettyn w 1547 roku uzyskał od cesarza Karola V godność elektorską, która przetrwa w jego rodzinie do 1806 roku. Saksonia stała się w tym czasie czołowym państwem protestanckim w Niemczech. Szczyt politycznej potęgi Saksonii nastąpił za panowania Fryderyka Augusta Mocnego, który, kupując elekcję, został królem Polski w 1697 roku i ustanowił unię polsko‑saską. W okresie napoleońskim, Fryderyk August Sprawiedliwy przyjął tytuł króla i wszedł w sojusz z Francją. Z nadania Napoleona został w 1807 roku księciem warszawskim. Decyzje te doprowadziły Saksonię do katastrofy, gdyż po klęsce Napoleona w bitwie pod Lipskiem w 1813 roku Prusy zajęły połowę królestwa, w tym Łużyce Górne i Dolne, wschodnią część Turyngii i północną Miśnię. Okrojone państwo było członkiem Związku Niemieckiego do 1866 roku, a potem – do roku 1871 – Związku Północnoniemieckiego. Następnie weszło w skład odnowionego niemieckiego cesarstwa. W tym czasie wzrosło znaczenie gospodarcze Saksonii jako państwa federalnego, na terenie którego odbywały się w Lipsku największe we wschodnich Niemczech targi przemysłowe. Podobnie jak w całych Niemczech, monarchia w Saksonii została zniesiona w 1918 roku. Wettinowie zostali zmuszeni do abdykacji i wywłaszczeni.

Poniżej znajduje się ilustracja interaktywna ukazująca drzewo genealogiczne albertyńskiej linii Wettinów. Najedź kursorem na legendę obok ilustracji i przełączaj zawartość haseł, aby poznać szczegóły. Aby przełączać opisy, należy zmienić punkt legendy za pomocą strzałek, położonych w górnym lewym rogu każdej z plansz.

Wettinowie na tronie polskim

Przejęcie władzy w Polsce przez dynastię Wettinów było niespodziewane. Wynikało w pierwszej kolejności z wycofania się z walki o tron Jakuba Sobieskiego, syna zmarłego w 1696 roku króla Jana III Sobieskiego. Z drugiej strony stanowiło przykład organizacji przekupstwa politycznego, które poparte zostało przez wpływowe dwory europejskie. Celem zdobycia polskiej korony elektor saski Fryderyk August I zapożyczył się na 39 mln talarów u żydowskich bankierów, przeszedł na katolicyzm i uzyskał poparcie cara Rosji Piotra I dla swojej kandydatury. Wydawało się, że jednak te środki nie będą wystarczające, aby pokonać promowanego przez Ludwika XIV francuskiego kandydata Franciszka Ludwika de Bourbon [czyt.: duburbą], będącego księciem Conti [czyt.: konti]. Został on oficjalnie wybrany przez większość szlachty i ogłoszony królem przez Prymasa Michała Radziejowskiego. Wówczas nad granicę litewską ściągnął korpus wojsk rosyjskich pod dowództwem Michaiła Romadonowskiego, aby swoją obecnością wymusić rezygnację księcia Conti z objęcia tronu. Równocześnie wojska saskie weszły w granice Rzeczpospolitej. Fryderyk August I dotarł do Krakowa, gdzie drogą korupcji i kradzieży insygniów koronacyjnych stał się władcą. Koronowany w katedrze wawelskiej przez biskupa kujawskiego Stanisława Dąmbskiego przybrał imię Augusta II Mocnego.

W tym czasie Conti przypłynął na czele eskadry sześciu okrętów francuskich pod wodzą Jeana Barta [czyt.: żana barta] do Gdańska, ale został zmuszony do wycofania się z Rzeczpospolitej. Jego zwolennicy zawiązali rokosz łowicki i jeszcze przez dwa lata walczyli z Augustem II Mocnym, który w tym czasie przekonał do siebie szlachtę, podpisując w Karłowicach w 1699 roku pokój z Turcją, na mocy którego wracało do Polski utracone w 1672 roku Podole z Kamieńcem. Kolejnym przedsięwzięciem, które miało wzmocnić pozycję króla wobec szlachty, miało być odzyskanie z rąk szwedzkich Inflant. August II Mocny zamierzał tam stworzyć dziedziczne księstwo rządzone absolutystycznie. W tym celu zawiązany podczas elekcji 1697 roku sojusz z Rosją uległ rozszerzeniu o wspólnie realizowany plan wojny. Wojska saskie wkroczyły do Inflant i próbowały zdobyć Rygę, a Rosjanie zaczęli oblegać Narwę. Działania koalicjantów przerwał król Szwecji Karol XII, który odrzucił agresorów za Dźwinę i wkroczył na Litwę. Uzyskał tam poparcie możnego rodu Sapiehów i ich stronników. Tymczasem August II Mocny spotkał się w Birżach z carem Piotrem I, który ofiarował mu 200 tysięcy rubli w złocie na przekupienie polskich senatorów, aby opowiedzieli się za wojną i wyasygnowali na nią publiczne pieniądze. Mimo wydanych przez Rosję gigantycznych pieniędzy, wieloletnie zaniedbania co do stanu uzbrojenia i wyszkolenia polskich wojsk zaważyły na klęsce połączonych oddziałów polsko‑saskich pod Kliszowem w 1702 roku i w rezultacie doprowadziły do zajęcia praktycznie całego kraju przez armię szwedzką.

Równolegle niepowodzenia wojenne Polski miały wpływ na rozluźnienie się zależności lennej Prus. Praktycznie bez echa w kraju przeszło utworzenie w 1701 roku Królestwa Pruskiego, którego władcą mianował się w Królewcu dotychczasowy elektor brandenburski Fryderyk III. Tymczasem, gdy klęski wojenne stawały się zbyt oczywiste, w 1704 roku zawiązała się konfederacja warszawska celem detronizacjidetronizacjadetronizacji króla. Przy wsparciu Szwecji doszło do wyboru wojewody poznańskiego Stanisława LeszczyńskiegoStanisław LeszczyńskiStanisława Leszczyńskiego na nowego monarchę. Dotychczasowy król Polski, August II Mocny, nie miał jednak zamiaru abdykowaćabdykacjaabdykować. Doprowadził do zawiązania konfederacji sandomierskiej, grupującej jego zwolenników, i ogłosił formalne przystąpienie Polski do antyszwedzkiej koalicji. Rozpętało to wojnę domową w kraju między zwolennikami Stanisława Leszczyńskiego a optującymi za Augustem II Mocnym. Zmienny przebieg tych rozgrywek opisuje powiedzenie „od Sasa do Lasa”. Ostatecznie w 1706 roku po klęsce Augusta II Mocnego w bitwie pod Wschową, gdy Szwedzi zagrozili mu całkowitym podbojem Saksonii, władca zrzekł się korony polskiej na rzecz Stanisława Leszczyńskiego.

Stan ten nie utrzymał się długo, gdyż Karol XII został pobity pod Połtawą w 1709 roku i rozpoczął szybki odwrót z terenów Rzeczpospolitej wraz ze swymi zwolennikami. Powrót Augusta II Mocnego na tron polski wiązał się z wzrostem nad Wisłą wpływów rosyjskich. Odbywało się to w atmosferze sporu szlachty z królem o stacjonujące wojska saskie, których zamierzała się z Polski pozbyć zawiązana w 1715 roku konfederacja tarnogrodzkakonfederacja tarnogrodzka konfederacja tarnogrodzka. Zwróciła się ona do rosyjskiego ambasadora Grzegorza Dołgorukowa o mediację. Jej skutkiem były ogłoszone na Sejmie Niemym w 1717 roku regulacje odnośnie stosunków wewnętrznych, w tym decyzje o wprowadzeniu stałych podatków na dwudziestoczterotysięczną armię. Przez kolejne 15 lat postanowienia te będą obowiązywać, stabilizując sytuację polityczną w kraju. Równocześnie będą one dowodem klęski planów króla odnośnie stworzenia monarchii absolutystycznej. Z uwagi na zaangażowanie wojenne August II Mocny jako pierwszy monarcha w Polsce nie sprzedawał urzędów i starostw, korumpując swoich zwolenników pieniędzmi pozyskanymi z innych państw, głównie Rosji. W związku z tym, nie miał stabilnej i oddanej grupy dworskiej. Jedynym elementem budowania własnego stronnictwa było ustanowienie w 1705 roku dla magnatów go popierających Orderu Orła BiałegoOrder Orła BiałegoOrderu Orła Białego. Masowo medal ten będzie sprzedawany zwłaszcza za czasów jego następcy, przez co straci renomę. Król będzie szukał poparcia poddanych, wspierając budownictwo, w tym sakralne, i organizując reformy urbanistyczne w dużych miastach. Zasługą Augusta II Mocnego było otwarcie w 1727 roku pierwszego publicznego parku w Ogrodach Saskich w Warszawie. Istotnym elementem wpływania na swych stronników było też obdarowywanie ich wytwarzaną w Miśni porcelaną. Stanie się ona przez to symbolem prestiżu i wysokiej pozycji społecznej.

R1Lr05lrvYFki

Zdjęcie przedstawia wykonaną ze złota maskę w  postaci trzydziestodwu promiennego słońca. Środek tarczy słonecznej zdobi odlew twarzy Augusta II Mocnego.

RHjpIHePK1hML

Zdjęcie przedstawia osiemnastowieczny układ budynków Pałacu Saskiego w Warszawie zlokalizowanych wokół wewnętrznego dziedzińca. Centralne miejsce zajmuje gmach zbudowany w stylu rokokowym. Jego środkowa część ma dwa piętra i jest przykryta mansardowym dachem. Na nim zamocowano przyczółek z tympanonem i reliefem pośrodku. Do korpusu głównego dobudowano po bokach dwie wieże nakryte stożkowymi dachami. Przesunięte do przodu alkierze, nakryte dwuspadowymi dachami, rozbudowano w ciąg dwupiętrowych oficyn bocznych, zlokalizowanych po obu stronach dziedzińca. Na pierwszym planie, po obu stronach dziedzińca znajdują się budynki, które połączone są parkanem z oficynami pałacu.

Możliwości intronizacji kolejnego Wettina na tronie polskim po śmierci Augusta II Mocnego będą mocno ograniczone. Z jednej strony państwa ościenne zamierzały wystawić własnego kandydata, z drugiej - rosło w siłę stronnictwo narodowe optujące za Stanisławem Leszczyńskim. Był on wprawdzie powiązany politycznie z Francją, ale realizował zdaniem szlachty ideał „króla Piasta”. Kiedy w 1733 roku sejm konwokacyjny uchwalił, że królem może zostać jedynie Polak i katolik, a protestanci nie mogą zasiadać w sejmie i na urzędach, co ograniczało możliwości politycznej korupcji, elektor saski Fryderyk August II, syn Augusta II Mocnego, zawarł porozumienia z Rosją i Austrią, zrzekając się praw do tronu austriackiego i kurlandzkiego w zamian za poparcie na elekcjielekcjaelekcji swojej kandydatury. Ponieważ szlachta przeważającą większością głosów wybrała Stanisława Leszczyńskiego, stronnicy Wettinów pod wodzą Antoniego Ponińskiego i osłoną trzydziestodwutysiecznej armii rosyjskiej, dowodzonej przez Piotra Lacy, zawiązali konfederację warszawskąkonfederacja warszawskakonfederację warszawską i przeprowadzili osobną elekcję, ofiarowując tron Fryderykowi Augustowi II jako Augustowi III Sasowi. Metodą faktów dokonanych został on koronowany na Wawelu na polskiego króla przez biskupa krakowskiego Jana Aleksandra Lipskiego w 1734 roku, nim wspierany przez Ludwika XV Stanisław Leszczyński pojawił się w Gdańsku wraz z francuskim wojskiem pod wodzą hrabiego de Plélo[czyt.: duplelo]. Oblężone przez wojska Wettinów miasto skapitulowało po kilku miesiącach, a Stanisław Leszczyński uciekł do Królewca. Sytuację próbowała ratować jeszcze antysaska konfederacja dzikowskakonfederacja dzikowskakonfederacja dzikowska, ale i ona z czasem wycofała się z realizacji swoich planów. Ostatecznie jedyny niezerwany za panowania Augusta III Sasa sejm 1736 roku potwierdził jego tytuł królewski. Konsekwencją przegranej przez stronnictwo narodowe wojny o sukcesję polską było oddanie państwom ościennym pola do decydowania o sprawach polskich. August III Sas wykazywał przy tym postawę bezkrytyczną wobec destrukcyjnych dla państwa zjawisk związanych ze stacjonowaniem i przemarszami przez Polskę pruskich czy rosyjskich armii. Dodatkowo przejęcie w Saksonii polskich stempli menniczych przez Prusy pozwoliło zalać Rzeczpospolitą bezwartościową monetą, zwaną efraimkami, od nazwiska żydowskiego bankiera z Berlina fałszującego monety Wettinów, co doprowadziło w Polsce do wzrostu cen i zubożenia ludności.

Formalnie Rzeczpospolita nie prowadziła za czasów Augusta III Sasa żadnej wojny zewnętrznej, choć król wciągnął Saksonię w konflikt austriacko‑pruski o Śląsk, mający dla Polski żywotne znaczenie. Podobnie było z wojną Austrii i Rosji z Turcją, w której Wettinowie zachowali neutralność, choć interesy polskie nakazywały zainteresowanie się odzyskaniem wschodniej Ukrainy. Niekorzystne choćby dla stanu finansów publicznych było również przekazanie przez Augusta III Sasa lenna Kurlandii i Semigalii kandydatowi wyznaczonemu przez Rosję, co będzie poczytane za uległość i wpłynie niekorzystnie na wzajemne relacje. Z czasem wyraźne stawało się dystansowanie od spraw polskich Augusta III Sasa i cedowanie rozwiązania wielu kwestii na „premier‑ministra” Henryka Brühla[czyt.: bryla], który był człowiekiem skorumpowanym. Sprzedawał on nieobsadzone w Polsce stanowiska państwowe, aby uzupełnić budżet i dostarczyć królowi Saksonii fundusze na rozrywki. Na buntującą się przeciwko jego polityce polską szlachtę wysyłał obce wojska.

Król tymczasem oddawał się wystawnemu życiu i powiększaniu bogactw. Gromadził w Dreźnie arcydzieła malarskie z poprzednich epok. W 1754 roku nabył za niebotyczną sumę Madonnę Sykstyńską autorstwa Raffaela. Wcześniej w 1746 roku zakupił obraz Correggia [czyt: koredżia] Święta noc i dzieło Giorgione[czyt.: dżiordżione] Śpiąca Wenus. Opłacał artystów, w tym muzyków i śpiewaków operowych. W 1733 Jan Sebastian Bach dedykował mu swoją wielką mszę h‑moll, jedno z największych dzieł w historii muzyki. W Rzeczypospolitej przebywał bardzo rzadko, uczestnicząc tylko w obradach senatu i podpisując dokumenty we Wschowie, dokąd mu było najbliżej z Saksonii, do której szybko powracał. W korespondencji używał jedynie języka francuskiego, który uważał za „język władców”, choć mówił po niemiecku, polsku, łacinie i nawet trochę po rosyjsku. W swej polityce zagranicznej opierał się na Rosji. Należy podkreślić, że August III Sas wprowadził urząd premiera i podział na ministerstwa, co niezwykle usprawniło zarządzanie państwem w sytuacji złego funkcjonowania sejmu i opierania się na sejmikach. Rozbudował, co uważano za rozrzutność, Zamek Królewski w Warszawie, dostawiając eksponowane od strony Wisły skrzydło saskie. Monarcha wykupił od mieszczan gdańskich arrasy wawelskie, poczynił wiele prac renowacyjnych na Wawelu, a także doprowadził w 1740 roku do właściwego funkcjonowania Komisję Brukową w Warszawie pod przewodnictwem marszałka Franciszka Bielińskiego, która odpowiadała za stan sanitarny miasta. Wpłynął na rozwój polskiej sztuki kulinarnej, propagując m.in. mięsne galarety. Upowszechnił stosowanie sztućców, obrusów i wysokiej klasy porcelany. Wystawność uczt w tym czasie obrazuje popularna wśród Francuzów maksyma „jadłem jak polski król”, zaś dostatek wytwornego jedzenia i trunków powiedzenie „Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa”.

Czasy Augusta III Sasa to również okres rozpowszechnienia się bielizny osobistej i pościeli. Powszechne staje się picie kawy, początkowo w domach, a z czasem w pierwszych w Polsce kawiarniach, zwanych kafenhauzami. August III Sas zapoczątkował też korzystanie z wód mineralnych. Popierał naukę, czego dowodem jest ufundowanie ponad 800 stypendiów dla studiującej polskiej młodzieży w Dreźnie. Wspierał rozwój osadnictwa holenderskiego, związanego z pracami melioracyjnymi na nieużytkach. Rozbudowywał pocztę, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania dwóch ośrodków władzy w Warszawie i w Dreźnie.

Istotną cechą panowania Augusta III Mocnego było osłabienie pozycji Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej. Po części rekompensował jej to stały wzrost gospodarczy i odbudowa kraju w warunkach pokoju. Napływ wielu artystów, architektów i rzemieślników saskich przyczynił się do rozwoju budownictwa, zwłaszcza rezydencji magnackich i gmachów publicznych. Wzrósł eksport przez Gdańsk, gdyż pojawiła się nowa koniunktura na zboże, drewno i skóry. Zauważalny stawał się rozwój szkół jezuickich, które po upadku Akademii Krakowskiej przejmowały ciężar szkolnictwa wyższego. Równolegle nowe oświeceniowe prądy, docierające do ziem polskich od początku lat czterdziestych, zainicjowały reformę szkół pijarskich, przeprowadzoną pod kierunkiem Stanisława Konarskiego. W 1747 roku bracia Józef i Andrzej Załuscy otworzyli pod własnym nazwiskiem pierwszą polską publiczną bibliotekę w Warszawie. Wśród negatywnych trendów dominowały dążenia decentralizacyjne, rozczłonkowujące Rzeczpospolitą na magnackie państewka z własnymi armiami. Ich posiadanie było poniekąd koniecznością z uwagi na brak wyszkolonego i wyekwipowanego wojska królewskiego.

Potrzebne reformy armii uniemożliwiały zrywane ustawicznie od 1736 roku sejmy. Stąd ciężar władzy ustawodawczej spoczął coraz bardziej na sejmikach, gdzie ustawiczną grę o wpływy toczyły największe rody magnackie, często korumpowane przez państwa ościenne. Efektem tych działań był faktyczny paraliż państwa, gdyż nie pozwalano, by którakolwiek z frakcji uzyskała przewagę. Główne, przeciwstawne sobie obozy tworzyło stronnictwo prorosyjskie, zwane „Familią”, reprezentowane przez Czartoryskich i Poniatowskich, oraz stronnictwo propruskie Potockich. Pomiędzy nimi istniała jeszcze tzw. „KamarylakamarylaKamaryla Mniszcha”, czyli obóz prosaski. W 1763 roku Czartoryscy planowali przeprowadzenie z pomocą Rosji zamachu stanu i odsunięcie od tronu Augusta III Sasa, ale śmierć króla zmieniła sytuację w kraju.

R9G4jQdvOnDf4

Zdjęcie przedstawia mapę unii personalnej polsko‑saskiej za czasów Wettinów. Widoczne są granice Rzeczypospolitej z lennem Kurlandii i Semigalii oraz obszar Saksonii, oddzielony od Polski przez Śląsk, będący terenem rywalizacji austriacko‑pruskiej. Z krajów ościennych jest też zaznaczona Rosja, Szwecja i Turcja.

Sprawa unii z Polską nie wygasła wraz z wstąpieniem na tron króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, ale była stale podsycana przez niechętne wpływom Rosji środowiska magnackie. Po ogłoszeniu przez konfederatów barskichkonfederacja barskakonfederatów barskich bezkrólewia w 1771 roku biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński ofiarował ówczesnemu władcy Saksonii Fryderykowi Augustowi I Wettynowi koronę polską, której elektor saski jednak nie przyjął, gdyż stwierdził, że z taką propozycją winien się do niego zwrócić cały naród, a nie tylko grupa rebeliantów. Być może to stanowisko przesądziło, że sejm polski nie pytał dworu saskiego o zdanie aż do czasu podjęcia uchwały konstytucyjnej w 1791 roku. Czyniła ona Wettinów dynastią dziedziczną w Polsce, przy zachowaniu ustroju elekcyjnego, choć prawa do tronu wygasały realnie na córce Fryderyka Augusta I Marii Auguście Nepomucenie. Wobec sprzeciwu Rosji, będącej od 1768 roku depozytariuszkądepozytariuszdepozytariuszką praw politycznych w Polsce, jakiekolwiek rokowania Saksonii z Polakami nie miały jednak szans na powodzenie. Ponadto kolejne wydarzenia uczyniły cała sprawę bezprzedmiotową.

Sejm grodzieński w 1793 roku uchylił Konstytucję 3 Maja, a akt abdykacyjny Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1795 roku ponownie uzależnił obsadę tronu polskiego od zgody Rosji. Z tego tytułu decyzje podjęte w okresie napoleońskim obciążone były wadą prawną. Wprawdzie na mocy pokoju w Tylży w 1807 roku powstało Księstwo WarszawskieKsięstwo WarszawskieKsięstwo Warszawskie, ale było tworem zależnym od Francji i zgodnie z porozumieniem francusko‑rosyjskim w żadnym wypadku nie mogło odwoływać się do dawnej polskiej państwowości. Tym samym odrzucona została koncepcja wskrzeszenia zapisów Konstytucji 3 Maja. Z woli samego Napoleona została zredagowania odrębna dla księstwa konstytucja, która czyniła jego władcą króla Saksonii Fryderyka Augusta I Wettyna. Nie miał on realnego wpływu na bieg wydarzeń, przebywając stale w Saksonii i działając w Warszawie przez swojego pełnomocnika ministra sprawiedliwości, Feliksa Łubieńskiego. Jedynie kilkakrotnie interweniował osobiście m.in. w sprawie umorzenia części tzw. sumy bajońskiejsumy bajońskiesumy bajońskiej czy redakcji planu odbudowy niepodległego państwa polskiego. Wspomniane przedsięwzięcie było dziełem Napoleona, który przed wypowiedzeniem wojny Rosji w 1812 roku wysunął projekt przywrócenia Królestwa Polskiego, istotny dla niego politycznie z uwagi fakt wkroczenia francuskiej armii na teren tzw. „ziem zabranych”, czyli obszarów dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego przyłączonych do Rosji w wyniku rozbiorów. W konsekwencji tych zamierzeń francuskiego przywódcy w Księstwie Warszawskim zawiązana została Konfederacja Generalna Królestwa Polskiego, na rzecz której król Saksonii i książę warszawski Fryderyk August I ostatnim swoim dekretem zrzekł się wszystkich swych kompetencji, z wyłączeniem zmian w sądownictwie oraz prawa do nominacji i zawieszania ministrów. Otworzyło to drogę do przywrócenia ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów z jej instytucjami politycznymi i przejęcia formalnie administracji nad terytoriami litewsko‑ruskimi kontrolowanymi przez armię napoleońską.

Akces do konfederacji złożył również na sejmie w Warszawie książę warszawski Fryderyk August I, któremu potem, specjalnie przybyła do Drezna delegacja, ofiarowała polską koronę dziedziczną. Jej przyjęcie z powodu dalszego biegu wydarzeń nie było jednak możliwe. Klęska wyprawy moskiewskiej, a potem przegrana przez Francuzów bitwa pod Lipskiem w 1813 roku, doprowadziły do uwięzienia przez Prusy Fryderyka Augusta I i wymuszenia na nim podczas obrad kongresu wiedeńskiegokongres wiedeńskikongresu wiedeńskiego w 1815 roku zrzeczenia się tronu i zwolnienia z przysięgi wierności Polaków.

Biorąc pod uwagę, że w konstytucji Księstwa Warszawskiego prawo do tronu polskiego zostało przyznane wszystkim członkom saksońskiej rodziny królewskiej, a abdykacja władcy zawsze ma charakter osobisty i dokonana pod przymusem jako taka jest nieważna, możliwe byłoby przejęcie praw przez innych przedstawicieli dynastii Wettinów, ale nie zostało to podjęte do 1918 roku.

R1LkZT3GeFget

Zdjęcie przedstawia mapę ziem polskich w okresie zaborów z uwzględnieniem granic Księstwa Warszawskiego (1807 - 1815), Królestwa Polskiego (1815 - 1916), Wolnego Miasta Gdańska (1807 - 1814), Wolnego Miasta Krakowa (1815 - 1846), Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815 - 1848) oraz ziem zabranych, czyli terytorium zaboru rosyjskiego. Tereny ziem polskich otaczają kraje: Austria, Prusy, Rosja, Rumunia, Saksonia i Szwecja. Granica I RP w 1772 r. obejmowała tereny wokół Gdańska, Elbląga, Wielkopolskę z Poznaniem i Kaliszem, Małopolskę z Krakowem, Lwów, Tarnopol, Lublin, Warszawę, Wilno, Grodno, Mińsk, Witebsk. Granica południowo‑wschodnia znajdowała się blisko Kijowa.

Podsumowanie

Słownik pojęć

Bibliografia

Staszewski A., (1998), August II Mocny, Wrocław: Ossolineum.

Staszewski J., (1989), August III Sas, Wrocław: Ossolineum.

Staszewski J., (2005), Wettynowie, Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.