Ważne daty

Mecenat, sława i portret

Philippe de Champaigne to flamandzki malarz, działający w Paryżu. Na jego twórczość wywarły wpływ katolickie wychowanie i kształcenie w szkole jezuickiej. Już jako 12 latek uczył się malarstwa u Jeana Bouillona, następnie u Michela de Bourdeau. Kolejnym nauczycielem był pejzażysta z Mons, Jacques Fouquieres, u którego zapoznał się z dziełami Rubensa. W 1620 roku, w drodze do Włoch, zatrzymał się w Paryżu. W 1625 roku, wraz z Nicolasem Duchesne, malarzem królowej Marii Medycejskiej, współpracował z Nicolasem Poussin przy dekoracji Pałacu Luksemburskiego. W wieku 26 lat Champaigne był już sławny - otrzymał tytuł malarza królowej (po śmierci Duchesne).. W latach 1631‑1636 na zamówienie kardynała Richelieu, Champaigne dekorował galerię Sztuki oraz galerię Sławnych Mężów w Pałacu Kardynalskim. Zasłynął jako portrecista. Dla kardynała w 1639 roku namalował jego portret reprezentacyjny.

Champaigne nie stawiał za cel uchwycenia zależności fizjonomii od światła, mimiki, stroju. Skupiał się przede wszystkim na cechach portretowanego, jego psychologicznej analizie. Okazją do Studium osobowości stał się Potrójny portret kardynała Richelieu, na którym malarz pokazał francuskiego kardynała en faceEn faceen face i z dwóch profili. Nie miał mieć on funkcji reprezentacyjnej, a jedynie użytkową. Miało posłużyć Gianlorenzo Berniniemu lub Francesco Mochiemu jako wzór do wyrzeźbienia popiersia kardynała.

W roku 1643 na tronie Francji zasiadł Ludwik XIV. Malarz w dalszym ciągu pozostał malarzem nadwornym. Jednocześnie nawiązał kontakty z klasztorem Port‑Royal. Do istotnych wydarzeń z tego okresu należy założenie królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby i pełnienie w niej funkcji rektora.

Portrety zbiorowe

Champaigne uprawia wszystkie rodzaje portretu, zarówno pod względem układu, czyli indywidualny lub grupowy, jak i pod względem typu, np. religijny i reprezentacyjny. Rodzina kupców i ławników paryskich to sztywny, oficjalny portret zbiorowy.

Portretem grupowym, inspirowanym malarstwem van Dycka, jest obraz Dzieci Montmort, przedstawiający dzieci na tle pejzażu i fragmentu architektury. Malarz sportretował siedmioro dzieci Louisa Huberta Montmort i Marii‑Henrietty Buade Montemac.

Portret religijny

Martwy Chrystus złożony na całunie, zamówiony przez zakonnice wspólnoty Port‑Royal przedstawia realistyczną scenę złożonego Chrystusa w grobie. Płótno jest bardzo emocjonalne – malarz wprowadził silne kontrasty światłocieniowe, aby wyeksponować ciało Chrystusa. Obraz nawiązuje do dzieła Martwy Chrystus Holbeina.

R128XJnIxmrO51

Ilustracja przedstawia obraz Hansa Holbeina „Martwy Chrystus”. Na obrazie znajduje się martwy Chrystus. Mężczyzna jest półnagi, w pasie ma jedynie kawałek materiału. Postać leży na białym płótnie. Widoczne są rany na jego dłoniach oraz stopach, z których wypływa krew. Mężczyzna jest bardzo wychudzony, na co wskazują odstające żebra.

Również dla wspólnoty Port‑Royal powstał obraz Ecce Homo, nawiązujący do relacji Jana Ewangelisty: Jezus więc wyszedł na zewnątrz w koronie cierniowej i płaszczu purpurowym. Piłat rzekł do nich: Oto człowiek. (J 19,5)

RyA4RNrUn739g

Ćwiczenie 4

Wymień dwie postacie ukazane w dziełach Champaigne'a.

Wymień dwie postacie ukazane w dziełach Champaigne'a.

Rozpoznaj postacie ukazane na fragmentach dzieł.

.................

.................

Polecenie 1

Jak sądzisz, na które portrety namalowane przez Champaigne'a największy wpływ miała polityka? Odpowiedź uzasadnij.

Jak sądzisz, na które portrety namalowane przez Champaigne'a największy wpływ miała polityka? Odpowiedź uzasadnij.

Jak sądzisz, na które portrety namalowane przez Champaigne'a największy wpływ miała polityka? Odpowiedź uzasadnij.

Porównaj dwa przedstawienia portretowe z epoki baroku. Dokonaj ich interpretacji i analizy i wskaż, czym różnią się obrazy.

6,6

R8qqf0OyUPpx51

Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret kardynała Bentivoglio”. Na obrazie znajduje się mężczyzna w średnim wieku. Postać siedzi na fotelu, ma smutny wyraz twarzy. Ubrany jest w czerwoną suknię z białą koronką. Na kolanach trzyma kartkę. Spogląda w prawą stronę. Za mężczyzną znajduje się stos książek oraz ciemne tło.

Rnr00MaB4EPVa1

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Portret Kardynała Richelieu”. Na obrazie znajduje się starszy mężczyzna, na co wskazują siwe włosy, broda i wąsy. Ubrany jest w biało-czerwoną suknię oraz czerwone okrycie. Na głowie ma także czerwony czepek. W ręku trzyma czerwony, kardynalski biret. Za mężczyzną znajduje się niebieska kotara, a obok niego jasna kolumna.

R1cwsciproZ8g

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem

---

Słownik pojęć

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

sjp.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

3,3,3,3

Rnr00MaB4EPVa1

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Portret Kardynała Richelieu”. Na obrazie znajduje się starszy mężczyzna, na co wskazują siwe włosy, broda i wąsy. Ubrany jest w biało-czerwoną suknię oraz czerwone okrycie. Na głowie ma także czerwony czepek. W ręku trzyma czerwony, kardynalski biret. Za mężczyzną znajduje się niebieska kotara, a obok niego jasna kolumna.

R1474RrXHk1vi1

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Ecce Homo”. Na obrazie znajduje się Chrystus. Mężczyzna jest ubrany w pomarańczowy płaszcz. Na głowie ma koronę cierniową. Mężczyzna siedzi na betonowym wzniesieniu. Ręce ma związane sznurem. W jednej dłoni trzyma długi kij. Na jego ciele widoczne są liczne rany, z których sączy się krew. Za postacią znajduje się proste, ciemne tło.

R13FRpXk1oisn1

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Omer II Talon”. Na obrazie znajduje się starszy mężczyzna, na co wskazują siwe włosy, broda i wąsy. Ubrany jest w czarno-czerwony płaszcz z białym kołnierzykiem. Na głowie ma także czarny czepek. W ręku trzyma zwiniętą, białą kartkę. Mężczyzna siedzi na krześle, za którym znajduje się kotara. Obok mężczyzny znajduje się stół z okryciem, na którym leży książka i pióro. Postać trzyma na książce dłoń.

R8qqf0OyUPpx51

Ilustracja przedstawia obraz Antoona van Dycka „Portret kardynała Bentivoglio”. Na obrazie znajduje się mężczyzna w średnim wieku. Postać siedzi na fotelu, ma smutny wyraz twarzy. Ubrany jest w czerwoną suknię z białą koronką. Na kolanach trzyma kartkę. Spogląda w prawą stronę. Za mężczyzną znajduje się stos książek oraz ciemne tło.

RLSavImknkHZb1

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Rodzina kupców i ławników paryskich”. Na obrazie znajduje się ośmiu mężczyzn. Wszyscy mają dłuższe, kręcone włosy. Mężczyźni ubrani są w czarne długie szary z czerwonymi okryciami wierzchnimi. Wszyscy mają dłonie złożone do modlitwy. Mężczyźni ustawieni są po obu stronach piedestału z krucyfiksem. Na piedestale znajduje się krzyż z Chrystusem - jest to centralny punkt obrazu. Za krzyżem znajduje się kotara oraz fragmenty kolumn.

RHIxSsA2qVWiK1

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Potrójny portret kardynała Richelieu”. Na obrazie znajduje się starszy mężczyzna, na co wskazują siwe włosy, broda i wąsy. Postać widoczna jest z trzech profili: lewy, prawy oraz środkowy. Kardynał ubrany jest w czerwoną suknię z białym kołnierzem. Na głowie ma także czerwony czepek. Na szyi, spod kołnierza widoczny jest długi naszyjnik.

R4F9yUW3S6YBm1

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Dzieci Montmort”. Na obrazie znajduje się siedmioro dzieci. Są to zarówno chłopcy, jak i dziewczynki. Chłopcy ubrani są w brązowe oraz jasnoróżowe stroje, natomiast dziewczynki w niebieskie sukienki. Część dzieci siedzi na stole i krześle. Postacie mają uśmiechnięte twarze, rozmawiają ze sobą. W tle znajduje się fragment czerwonej kotary oraz pejzażowe tło o zimnych barwach. Z lewej strony obrazu widzimy także fragment kolumny.

R1UjFqLktmND11

Ilustracja przedstawia obraz Philippe de Champaigne „Martwy Chrystus złożony na całunie”. Na obrazie znajduje się martwy Chrystus. Mężczyzna jest półnagi, w pasie ma jedynie kawałek materiału. Postać leży na białym płótnie. Widoczne są rany na jego dłoniach oraz stopach, z których wypływa krew. Po lewej stronie obrazu znajduje się korona cierniowa.

R128XJnIxmrO51

Ilustracja przedstawia obraz Hansa Holbeina „Martwy Chrystus”. Na obrazie znajduje się martwy Chrystus. Mężczyzna jest półnagi, w pasie ma jedynie kawałek materiału. Postać leży na białym płótnie. Widoczne są rany na jego dłoniach oraz stopach, z których wypływa krew. Mężczyzna jest bardzo wychudzony, na co wskazują odstające żebra.

Bibliografia

A. Bochnak, Historia sztuki nowożytnej, s. 74, PWN, Warszawa 1981

W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie - sztuka baroku, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971

Wielcy Malarze, ich życie, inspiracje i dzieło. Philippe de Champaigne, nr 151, Oxford Educational, 2008