Ilustracja przedstawia kariatydy podtrzymujące gzyms starożytnej budowli. Tytuł lekcji: Postać w starożytności - ludzie i bogowie
Ważne daty
XXIX w. p.n.e. - IV w. p.n.e. – rozwój sztuki staroegipskiej,
XIV w. p.n.e. – powstają Kolosy Memnona,
XII w. p.n.e. - I w. p.n.e. – rozwój kultury starożytnej Grecji,
V w. p.n.e. – powstaje Zeus Olimpijski dłuta Fidiasza,
V w. p.n.e. – Myron rzeźbi Dyskobola,
V w. p.n.e. – powstaje świątynia Erechtejon z kariatydami,
II w. n.e. – uwieczniono Marka Aureliusza w pomniku konnym.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
R1G0FuohtuNmg1
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż)
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
7) wykazuje się znajomością najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki w Polsce i na świecie;
8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.
Nauczysz się
rozróżniać wybrane kanony obrazowania postaci ludzkiej w starożytności;
wyjaśniać znaczenie słowa „kanon”;
opisywać sposób przedstawiania sylwetek bogów i ludzi w kulturze starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu;
określać uczucia, które towarzyszą mu przy odbiorze dzieła rzeźbiarskiego – ekspresja dzieła;
formułować samodzielne, przejrzyste i logiczne wypowiedzi na temat przedstawiania postaci ludzkich w starożytności;
tworzyć opisy wybranych przykładów dzieł rzeźbiarskich;
opisywać i analizować dzieła, uwzględniając ich cechy formalne (np. technika, faktura, ekspresja);
rozróżniać wybrane dzieła starożytne, przedstawiające sylwetki ludzkie.
Przedstawianie człowieka w starożytności
W starożytności wszystkie przedstawienia człowieka w sztuce podlegały ścisłym zasadom obrazowania. Oznacza to, że w plastyce (malarstwie, rzeźbie, oraz będącej częścią architektury płaskorzeźbie) obowiązywały zasady, którym twórcy musieli się podporządkować i nie mogli pozwolić sobie na dowolność.
Ciekawym przykładem kanonuKanonkanonu w starożytności jest staroegipski sposób przedstawiania postaci. Był on ściśle związany z hierarchią społeczną – władców i kapłanów przedstawiano jako wyższych, a ludzie niższych stanów portretowani byli jako niewielcy, drobni. Faraonów i bogów ukazywano jako młodych, pełnych siły, najczęściej w pozycji siedzącej lub kroczącej. Postacie siedzące na tronie mają na głowie koronę i jedną nogę wysuniętą do przodu. Kapłani, w zależności od pełnionej funkcji, mieli zróżnicowany wzrost i najczęściej odprawiali obrzędy religijne. Zwykli Egipcjanie uwieczniani byli w pozycjach charakterystycznych dla rodzaju wykonywanej pracy. Dobrym przykładem kanonu egipskiego są imponujących rozmiarów Kolosy Memnona.
RST2OMVkYXItY
Kultura grecka
W kolejnych wiekach rozwijała się niezwykle ważna dla Europy kultura grecka. W starożytnej Grecji artyści szczególną rolę przypisywali proporcjomProporcjeproporcjom. Antyczny kanon piękna zakładał, że w wysokości ciała ludzkiego głowa stanowi 1/8, dłoń 1/10 a stopa 1/6. Dzięki zachowaniu odpowiednich zasad wielkości uzyskiwano efekt harmonii, doskonałości. Rzeźba grecka, przedstawiająca ludzi, herosów i mitologicznych bogów opierała się na idealizmieIdealizmidealizmie. Dążono do przedstawienia piękna ciała ludzkiego, zgodnie z zasadami anatomii. Niezwykle ważna dla starożytnych Greków była kalokagatiaKalokagatiakalokagatia; piękno utożsamiano z dobrem, a deformacja odczytywana była jako zło. Dlatego też dużą wagę przykładano do wysportowanego, umięśnionego ciała. Fascynację antycznym ideałem sylwetki możemy odnaleźć w niemal każdej rzeźbie tego okresu. Wybitnym artystą starożytności był Fidiasz, który stworzył sławną rzeźbę Zeusa Olimpijskiego.
R9NyItOgq5cRX
Siedzący na tronie bóg grecki miał poważne, majestatyczne, dostojne oblicze, w ręku trzymał zdobione berło, a na głowie wieniec z gałązek oliwnych. Jedną z najbardziej rozpoznawalnych rzeźb starogreckich jest przedstawienie sportowca, rzucającego dyskiem. Dyskobol dłuta Myrona, ukazuje doskonale uchwycony ruch i plastyczność mięśni młodzieńca.
R1RvyXrkvKk72
Innym rodzajem rzeźby antycznej, której tematem jest postać ludzka, to kariatydyKariatydakariatydy. Były to rzeźbiarskie przedstawienia kobiet, wykorzystywane jako kolumny w konstrukcji świątyń. Sylwetki dźwigały na swojej głowie ciężar stropu budowli.
R1apR78ASrNrh
Cesarstwo Rzymskie
Około II wieku p.n.e. wojownicze cesarstwo Rzymskie podbiło Grecję, wchłaniając państwo z długą historią i bogatym dorobkiem artystycznym w swoje granice. Rzymianie przejęli sporą część kultury starogreckiej, z religią, filozofią i sztuką włącznie. Bazując na antycznym kanonie piękna, tworzyli kopie greckich posągów oraz tworzyli pomniki ówczesnych władców. Wybitnym dziełem Rzymian jest portret konny Marka Aureliusza, przedstawiający pierwszego cesarza Imperium Rzymskiego.
Rc78LGcMEqYXE
Ponadnaturalnej wielości sylwetka jeźdźca budzi podziw i obrazuje autorytet władcy. Marek Aureliusz podnosi rękę w symbolicznym geście ukazującym - zwycięstwo wojenne. Pomnik, dzięki swojej majestatyczności i świetności, stał się wzorem do naśladowania wśród artystów późniejszych wieków, szczególnie w dobie renesansu i klasycyzmu. Rzeźba stanowiła inspirację do wykonania słynnego pomnika znajdującego się w Warszawie – pomnika konnego Józefa Poniatowskiego.
Zadania
R9zLPXWyXLxc9
Ćwiczenie 1
R1X3gJfoJbISP
Ćwiczenie 2
RAeDVQ2A4a0Ij
Ćwiczenie 2
R11sA5K0mNF9B1
Ćwiczenie 3
Do terminów dopasuj definicje. Termin: kalokagatia, Definicje do wyboru: 1. ład, dopełnianie się elementów jednej całości, 2. ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną, 3. zespół cech artystycznych charakterystycznych dla danej epoki. Termin: kanon, Definicje do wyboru: 1. ład, dopełnianie się elementów jednej całości, 2. ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną, 3. zespół cech artystycznych charakterystycznych dla danej epoki. Termin: harmonia, Definicje do wyboru: 1. ład, dopełnianie się elementów jednej całości, 2. ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną, 3. zespół cech artystycznych charakterystycznych dla danej epoki.
Do terminów dopasuj definicje. Termin: kalokagatia, Definicje do wyboru: 1. ład, dopełnianie się elementów jednej całości, 2. ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną, 3. zespół cech artystycznych charakterystycznych dla danej epoki. Termin: kanon, Definicje do wyboru: 1. ład, dopełnianie się elementów jednej całości, 2. ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną, 3. zespół cech artystycznych charakterystycznych dla danej epoki. Termin: harmonia, Definicje do wyboru: 1. ład, dopełnianie się elementów jednej całości, 2. ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną, 3. zespół cech artystycznych charakterystycznych dla danej epoki.
Dopasuj definicję do pojęcia.
ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną., zespół cech artystycznych charakterystycznych dla danej epoki., ład, dopełnianie się elementów jednej całości.
Harmonia
Kanon
Kalokagatia
Źródło: online-skills.
RDEod2QnPHBm1
Ćwiczenie 4
RX2TzYo1BzwS51
Ćwiczenie 5
RFuQYp3CVAf6b
Ćwiczenie 6
R18AtUBFRuHnd
Ćwiczenie 6
R1CYg0Ni1ok4a
Ćwiczenie 7
Rpx1tn94aO43Q
Ćwiczenie 7
Polecenie 1
Wybierz dwa dzieła sztuki starożytnej, które nawiązują w tematyce do postaci. Dokonaj porównania prac, biorąc pod uwagę kulturę, z której pochodzą, okres historyczny, technikę.
Ro3CYugTlGAr9
Słownik pojęć
Chryzelefantyna
Chryzelefantyna
technika rzeźbiarska, polegająca na nakładaniu na drewnianą konstrukcję posągu głównie złota i kości słoniowej oraz kamieni szlachetnych.
Idealizm
Idealizm
W estetyce: pogląd, według którego warunkiem piękna dzieła jest idealizacja, gloryfikacja rzeczywistości.
Kalokagatia
Kalokagatia
Ideał etyczny w starożytnej Grecji, łączący doskonałość duchową i cielesną.
Kanon
Kanon
reguła (wzorzec, miara, zasada) według której są tworzone dzieła plastyczne; obowiązująca w określonym kręgu kulturowym i czasie.
Kariatyda
Kariatyda
Podpora architektoniczna w kształcie postaci kobiecej dźwigającej na głowie strop, dach.
Proporcje
Proporcje
w sztuce: zależność między elementami a całością dzieła, określana liczbowo, współgranie poszczególnych części w całości.