RmZw8xofUhiBY1

Ważne daty

1945 - pierwsze użycie pojęcia postmodernizm przez Josepha Hadnuta (post‑modern house)

1959 - kongres CIAM XI w 1959 roku w Otterlo (Holandia)

1965 - narodziny postmodernizmu

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RkUXLhduk7PuT

Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf — Plik PDF o rozmiarze 146.29 KB w języku polskim

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:

h) sztuki 2 połowy XX wieku (socrealizm, informel, pop‑art, minimalart, hiperrealizm, land‑art, konceptualizm, neofiguracja, Nowy Realizm, opart, tendencja zerowa, modernizm i postmodernizm w architekturze, nurt organiczny i kinetyczny w rzeźbie oraz sztuka krytyczna i zaangażowana);

2. wymienia cechy sztuki poszczególnych epok, kierunków i tendencji;

4. prawidłowo sytuuje w czasie i w przestrzeni geograficznej poszczególne epoki, style, kierunki i tendencje w sztuce;

5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;

7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;

8. porównuje style i kierunki oraz ich wzajemne oddziaływania; uwzględnia źródła inspiracji, wpływ wydarzeń historycznych i kulturalnych oraz estetyki na cechy tych stylów;

9. analizuje teksty pisarzy, filozofów, krytyków sztuki i artystów, interpretuje je i wskazuje wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła;

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;

5. analizując i opisując dzieła architektoniczne, właściwie stosuje terminy i pojęcia dotyczące struktury architektury;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

Nauczysz się

określać tendencje w architekturze II poł. XX wieku;

rozpoznawać wskazane budowle;

charakteryzować nurty na podstawie określonych obiektów;

określać położenie geograficzne obiektów.

Postmodernizm jako reakcja na modernizm

Nurt postmodernistyczny

wyłonił się w latach 60. XX wieku jako reakcja na modernizm, który ascetyczną formą, prostotą i oszczędnością przestał fascynować zarówno odbiorców, jak i wzbudzał coraz mniejszy aplauz wśród młodych architektów, którzy widzieli w nim przewidywalność i powtarzalność. Modernistyczne hasło „mniej znaczy więcej” (Ludwig Mies van der Rohe: „less is more”) musiało ustąpić myśli „im mniej, tym nudniej” (Robert Venturi: „less is bore”). Termin postmodernizm pojawił się po raz pierwszy już w 1945 roku w wypowiedzi Josepha Hudnuta jako post‑modern house, jednak za właściwą datę jego narodzin uznaje się rok 1965, kiedy ukazała się publikacja Jane Jacobs The Death and Life of Great American Cities i Roberta Venturiego Complexity and Contradiction in Architecture (Złożoność i sprzeczność w architekturze) oraz Learning from Las Vegas. To właśnie Robert Venturi w swojej książce z 1966 roku wypowiedział się o zmierzchu modernizmu.

Przedrostek „post”, jak pisał Charles Jencks w eseju What is Post‑Modernism z 1986, wskazuje zarówno na zerwanie z poprzednią epoką, jej zamknięciem, jak i na świadome transcendowanie jej ideałów. Postmodernistyczny znaczy tyle, co ponowoczesny, po‑awangardowy, różny od postawy awangard, dystansujący się od niej, ale niekoniecznie z nią sprzeczny. Wspólny z postawą awangardową jest wybiórczy, arbitralny stosunek do tradycji artystycznej, relatywizm – wynikają one jednak z innych przesłanek. Postmodernizm kładzie nacisk na konstruktywizm i narratywizm kulturowy, sam termin jest płynny i bywa różnie definiowany przez teoretyków, często stosowana jest analogia do manieryzmu. Używany – najczęściej i najszerzej – w kontekście pisarstwa filozoficznego nazywanego też teorią (Lyotard, Baudrillard, Jamson, Deleuze, Foucault). Aktualnie rzadziej w odniesieniu do ruchów społecznych i rożnych form neokonserwatyzmu.
Sam termin pojawił się jeszcze w XIX wieku (użyty przez historyka Arnolda J. Toynebeega). Powszechnie wszedł do użycia w związku z literaturą w latach 60. (jako literaturę postmodernistyczną współcześnie rozumie się pisarstwo Johna Bartha, Kurta Vonneguta Jr., Roberta Coovera, Thomasa Pynchona), a od ok. 1976 stosowany był w odniesieniu do architektury, jako „nowego klasycyzmu”, różnych postaci historyzmu, później architektury high tech (choć użył go już w tym kontekście w latach 60. Nikolausa Pevsner). Jencks podaje datę 1972 – ukończenie wieżowca w St. Louis jako symboliczny koniec modernizmu w architekturze. Niejako wbrew kosmopolitycznym awangardom, postmodernistyczna architektura, a szczególnie urbanistyka przejawia zainteresowanie regionalizmami – rodzaj ekologicznego czy też ekokrytycznego podejścia do projektowania i częściej realizuje się w małej skali. Terminem tym określa się praktykę architektów m.in.: Philipa C. Johnsona, Roberta Venturiego, Jamesa Stirlinga, Michaela Gravesa.
(…)
Ewa Tatar

ŹródłoŹródłoŹródło

Źródło

R1PVMbXfwK7sC

Robert Venturi, Dom Vanny Venturi, 1964, Chestnut Hill, Filadelfia, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna

RAayxnM7KMNNf

Charles Moore, Piazza d’Italia, 1978, New Orlean, Stany Zjednoczone

Polecenie 1

Na podstawie informacji o Piazza d’Italia wskaż nawiązania do kultury antycznej zastosowane przez Charlesa Moore’a.

R1M30UQ1sIPgZ

Antropologiczny charakter strukturalizmu

W architekturze strukturalizm pojawił się na przełomie lat 60. i 70. XX wieku podczas kongresu CIAMCIAMCIAM XI w 1959 roku w Otterlo (Holandia). Członkowie Team X postulowali stworzenie nowego myślenia o architekturze oraz odcięciu się od idei głoszonych przez Gropiusa oraz Miesa van der Roha i opowiadali się za zwrotem w kierunku antropologii i filozoficznych teorii Claude’a Levi‑Straussa, który podejmował problem zachowań ludzkich i stosunków społecznych. Do najwybitniejszych przedstawicieli strukturalizmu w architekturze należą: Aldo van Eyck, Piet Blom, Joop van Stigt, Herman Hertzberger.

Klasycznym przykładem strukturalizmu Alda van Eycka jest dom dziecka w Amsterdamie (1955‑1960), przeznaczony dla 125 dzieci w różnym wieku. W jego obrębie znajdowały się mieszkania dla personelu, szpital, pomieszczenia usługowe. Budynek składa się z 328 małych jednostek, zgrupowanych wokół kilku patio i dziedzińca. Cechą architektury jest powtarzalność modułów. Kopuły były bezpośrednim odniesieniem do architektury ludu Dogonów w Mali, którzy uważają swoje pełne siedlisko za odbicie natury – kosz, dom, wioska i wszechświat są zorganizowane według tych samych zasad.

R1bybPV43vgn3

ldo van Eyck, Dom dziecka w Amsterdamie, 1959-1960, Holandia

Przykładem strukturalizmu jest Central Management Building Hermana Hertzbergera - budynek biurowy w centrum Apeldoorn. Projekt holenderskiego architekta pochodzi z 1972 roku został zbudowany z betonu i charakteryzuje się wykorzystaniem dziewięciu sześciokątnych elementów w kształcie sześcianu. Każdy usytuowany na piętrze element zawiera od czterech do ośmiu miejsc pracy, które są połączone ze sobą zarówno poziomo, jak i pionowo.

R5qAZkuCOQKeA

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia budynek Central Management Building, zaprojektowany przez Hermana Hertzbergera. Fotografia przedstawia widok bryły obiektu znajdującego się przed ulicą Ukazuje zespół budowlany składający się z powtarzających się elementów. Poszczególne moduły biurowca zawierają proste elementy konstrukcji betonowych z wkomponowanymi w narożach szklanymi, dużymi oknami. Moduły tworzą konstrukcję o zwartej formie, z licznymi występami w pionach. i poziomach. — Herman Hertzberger, Central Management Building, 1972, Apeldoorn, Holandia

Rhbdbp22ucagn

Herman Hertzberger, Central Management Building, wnętrze z biurami, 1972, Apeldoorn, Holandia

Metabolizm japoński

Grupa metabolistów powstała w latach 60. XX wieku, a w jej skład wchodzili utalentowani japońscy architekci. Ich idee skierowane były na społeczeństwo technologicznych przemian i były odpowiedzią na gwałtowne zmiany ekonomiczne. Ogłoszono je podczas Międzynarodowej Konferencji Projektowania w Tokio jako Metabolizm 1960: Propozycje nowej urbanistyki. Twórcy pod wpływem ekspansji nowoczesnych technologii odrzucili propagowaną przez Międzynarodowe Kongresy Architektury Nowoczesnej CIAMCIAMCIAM statyczną koncepcję miasta. Wzorując się na biologicznym pojęciu metabolizm, rozumieli miasto jako miejsce przemian. Architekci w swoich projektach łączyli elementy nietrwałe z trwałymi w jedną całość, jak strukturę organizmu, który można było modyfikować, poddawać transformacji. Swoje prace zaprezentowali podczas Targów światowych w Osace w 1970 roku.

Odkrywałem tę architekturę od korzeni, od shintoistycznych świątyń Ise i Izumo, buddyjskich klasztorów i świątyń w Narze i Kioto, aż po architekturę współczesną. Bardzo zainteresował mnie tzw. metabolizm. Kisho Kurokawa, jeden z twórców tego idealistycznego nurtu w architekturze uważał, że architektura powinna podlegać zmianom tak samo jak życie ludzkie czy cała biosfera. Zakres tych zmian jest określony kosmosem. W mieście zmieniają się funkcje poszczególnych miejsc: tam, gdzie wczoraj był sklep, dzisiaj jest bank. Według metabolistów należało tak budować, aby architektura była podatnym na przeobrażenia elementem kosmicznego ruchu. Kurokawa zbudował w myśl zasad metabolizmu znany hotel Tokio: dwie wieże, do których z różnych stron poprzypinane są kapsuły. Założenie było takie, że firma, która akurat wysyła pracownika do Tokio, wykupuje taką kapsułę, i gdy jej pracownik przenosi się do Osaki, jedzie tam razem z kapsułą. W praktyce żadna firma nie wykupiła kapsuły. Łatwiej jest wyburzyć hotel i wybudować go w innym miejscu niż przenosić w nieskończoność nieszczęsne kapsuły. Wkrótce rozpoczęły się w architekturze nowe poszukiwania. Początek lat 80. to w Japonii czas zachwytu postmodernizmem.

ŹródłoŹródło2Źródło

Źródło2

RRwexQoy1zGiB

Kisho Kurokawa, Wieża kapsułowa Nakagin, 1972, Tokio, Japonia

Najbardziej wpływowym architektem japońskim był Kenzo Tange. Formalnie nigdy nie przynależał do metabolistów, ale jego projekty odpowiadają założeniom nurtu. Jego związki z metabolizmem są widoczne w zbudowanym w latach 1961‑1966 i oddanym w 1967 roku Centrum prasowym i radiowym Yamanashi Press w Kofu.

R1T2mIMl1zhy3

Kenzo Tange, Centrum prasowe i radiowe Yamanashi Press, 1961-1966, Kofu, Japonia

Styl High‑tech

High‑tech jest stylem w architekturze współczesnej, który cechuje się wykorzystywaniem nowych technologii w konstrukcji oraz technicznym wyposażeniu budynków. Twórcy nawiązują w projektach do industrialnej wyobraźni. W stylu high‑tech istotny jest sam obiekt jako dzieło sztuki, a nie jako funkcjonalny element zagospodarowania przestrzeni.

Jednym z pierwszych budynków high‑tech jest paryskie Centrum Pompidou (1972‑1977), zaprojektowane przez Renza Piano i Richarda Rogersa, zawdzięczające nazwę francuskiemu prezydentowi, który zainicjował powstanie budynku. Budynek mieści: Narodowe Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Ośrodek Wzornictwa Przemysłowego, Publiczną Bibliotekę Informacyjną, Instytut Badania i Koordynacji Akustyki i Muzyki (w podziemiach) oraz kino, sekcję dziecięcą, bary, restauracje. Projekt oparty został na idei złożonej z wiszących szklanych brył, których zmienne, ruchome wnętrza miały służyć prezentacji aktualnej problematyki artystycznej wszystkich gałęzi sztuki, ale w trakcie realizacji projekt zasadniczo zmieniono i szklane bryły są przytwierdzone do ziemi, a przewidywane ruchome podłogi zostały zamontowane na stałe.

RNqUSlPTMloqc

Renzo Piano i Richard Rogers, Centrum Pompidou (Narodowe Centrum Sztuki i Kultury im. Georges’a Pompidou), 1972-1977, Paryż, Francja

RQIOh0qoZYKEV

Ćwiczenie 1

R18MsLgCE8qn6

Ćwiczenie 2

R1Tpa73Pn0qUW

Ćwiczenie 3

R1DyeR4ZiSAYN

Ćwiczenie 4

R8InBbEC5CcS4

Ćwiczenie 5

R1LzI448pHC5E

Ćwiczenie 6

R1ZnjtgmjvOE5

Ćwiczenie 7

Słownik pojęć

Fronton

element architektoniczny w formie trójkątnego szczytu; stanowi zwieńczenie fasady budynku krytego 2‑spadowym dachem, stosowany również jako element dekoracyjny w obramieniach okien, portalach, ołtarzach itp.; jego pole wewnętrzne, często wypełnione dekoracją rzeźbiarską nosi nazwę tympanonu; fronton wywodzi się z antycznej architektury greckiej, gdzie stanowił szczyt megaronu; przejęty przez architekturę Rzymu, przeszedł do architektury renesansu, baroku, posługującej się formami klasycznymi; w baroku występowały frontony bogato profilowane, o liniach wygiętych, załamanych lub przerywanych, dających silne efekty światłocieniowe.

CIAM

fr. Congrès international d’architecture moderne, Międzynarodowy Kongres Architektury Nowoczesnej.

Fasada

elewacja budynku, w której przeważnie znajduje się główne wejście, odróżniająca się od pozostałych bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracją.