Poznajemy sylwetkę autora Zemsty i elementy świata przedstawionego utworu.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

1. zna sylwetkę Aleksandra Fredry,

2. zna elementy świata przedstawionego Zemsty,

3. zna kontekst historyczny powstania Zemsty.

b) Umiejętności

Uczeń:

1. potrafi wymienić najważniejsze fakty z życia Aleksandra Fredry,

2. potrafi posługiwać się wiadomościami zawartymi w encyklopedii,

3. potrafi skonstruować kalendarium.

2. Metoda i forma pracy

Metoda podawcza, metoda problemowa, dyskusja, praca z tekstem, praca indywidualna ucznia.

3. Środki dydaktyczne

• tekst liryczny (A. Fredro, Zemsta, Paweł i Gaweł),

• cytaty z żartobliwej autobiografii Fredry (Załączniki nr 1) ,

• zdjęcia Aleksandra Fredry,

• notatka encyklopedyczna dotycząca Aleksandra Fredry (Załącznik nr 2).

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Rozmowa na temat odczuć związanych z lekturą Zemsty oraz zapytanie o znajomości adaptacji filmowych i telewizyjnych.

b) Faza realizacyjna

1. Przybliżenie sylwetki A. Fredry:

• cechy epoki, w której żył. A. Fredro (romantyzm - epoka, która wielkim szacunkiem otaczała tradycje i zwyczaje polskie np. A. Mickiewicz, Pan Tadeusz. Fredro krytykował wady szlachty, ale robił to z humorem.),

• zaprezentowanie zdjęć pisarza,

• podanie kilku ciekawostek i anegdot z życia Fredry, zilustrowanie wypowiedzi cytatami, które do końca lekcji wiszą na tablicy (Załącznik nr 1).

2. Wprowadzenie w świat przedstawiony Zemsty:

• zadanie uczniom pytania: „Które postacie są pierwszoplanowe, a które drugoplanowe?,

• odczytanie bajki A. Fredry, Paweł i Gaweł,

• zadanie uczniom pytania: „Które postacie Zemsty przypominają bohaterów tej bajki?” (Cześnik i Rejent), „Jakie cechy mają wspólne?” (odmienne temperamenty, kłótliwość, nieustępliwość).

3. Sporządzenie kalendarium życia Fredry:

• rozdanie uczniom krótkich notatek encyklopedycznych na temat życia Fredry (Załącznik nr 2),

• zadanie uczniom pytania: „Jakie cechy ma notatka encyklopedyczna?”, „Jakie informacje znajdują się w encyklopedii?”, „Czy znajdziemy tam ciekawostki na temat życia twórcy?”,

• uczniowie na podstawie notatki encyklopedycznej redagują i zapisują w zeszytach kalendarium życia A. Fredry (5 najważniejszych dat).

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie odczytują swoje kalendarium.

2. Wyliczenie cech notatki encyklopedycznej i kalendarium

3. Zwrócenie uwagi na oryginalność komediowej twórczości Fredry na tle romantyzmu.

5. Bibliografia

- Fredro A., Paweł i Gaweł. http://fredro.kulturalna.com/a‑3107.html

- Witkowska A., Przybylski R., Romantyzm, PWN, Warszawa 1999.

- Wyka K., Aleksander Fredro, Obraz Literatury Polskiej XIX i XX wieku, Kraków 1975.

- Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. II, Warszawa 1995. lub http://www.pwn.pl/

6. Załączniki

a)Karta pracy ucznia

Załącznik nr 1

Byłem sobie ot szesnastoletnim

Pośród dwóch guwernerów nieukiem kompletnym;

Aleksander Fredro

Razu jednego...

kiedy w malignie zasnąłem,

Wpadł mi palec w kałamarz...
i pisać zacząłem;

Aleksander Fredro

• Natenczs pojąłem,

Że słowo wzlata ptaszkiem, a powraca wołem.

Aleksander Fredro

Nigdy mi się nad książką

Nie zmarszczyło czoło,

Trąbka myśliwska w kniei była

Moją szkołą;

Aleksander Fredro

Załącznik nr 2

FREDRO ALEKSANDER (1793–1876), największy komediopisarz pol., poeta. Od 1809 w armii Księstwa Warsz., brał udział w wyprawie Napoleona I na Moskwę 1812; od 1815 gospodarował w rodzinnym majątku Beńkowa Wisznia; 1833–42 poseł do Sejmu Stanowego, 1861 — Krajowego; 1848 czł. lwow. Rady Nar.; od 1829 czł. TPN i od 1873 AU. Autor komedii obyczajowych z życia szlachty pol., gł. prowincjonalnej, z 1 poł. XIX w.; znakomity obserwator, ukazał w nich barwność i różnorodność szlacheckiego obyczaju wraz z całą galerią charakterystycznych postaci (zwł. sarmackich). W tym przedstawianiu świata szlacheckiego nie brak akcentów kryt. (nawet ostrych), łagodzi je jednak humor i aura poet. sentymentu. Fredro okazał mistrzostwo w charakterystyce bohaterów (niekiedy b. subtelnej i wnikliwej psychol.), w kształtowaniu akcji i określających ją konfliktów, w giętkości i zindywidualizowaniu języka (pisał komedie wierszem i prozą). Wyjątkową werwę komiczną i walory sceniczne swych komedii zawdzięczał wprowadzeniu elementów właściwych dla komiki lud. teatru (uznawanych współcześnie tylko w farsie). Tworząc w dobie romantyzmu (debiutował 1817), pozostał jednak obcy jego problemom (naraziło go to na ostre ataki S. Goszczyńskiego i L. Dunina Borkowskiego, z powodu których „złamał pióro” na 18 lat). Był wychowany w tradycjach oświecenia; humorystyczny dystans wobec świata i poet. ironia czyniły go bliskim L. Sterne'owi. Najwybitniejsze komedie Fredry powstały przed 1835: Pan Geldhab (napisana 1818, wyst. 1821), Mąż i żona (wyst. 1822), Pan Jowialski (wyst. 1832), Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca (wyst. 1833), Zemsta (wyst. 1834), Dożywocie (wyst. 1835); z drugiego okresu twórczości (1853–68) dorównuje im tylko Wielki człowiek do małych interesów (wyst. 1877); należą dziś do podstawowego zasobu klas. repertuaru w pol. teatrze. Fredro był także autorem wierszy (m.in. popularnych bajek, jak np. Paweł i Gaweł, włączonych do Pana Jowialskiego), poematów, aforyzmów filoz.-moralnych Zapiski starucha (wyd. 1880) oraz gawędziarskich wspomnień z młodości Trzy po trzy (powstały 1844–46, wyd. 1917); Pisma wszystkie (t. 1–15 1955–80).

Nowa encyklopedia powszechna PWN © Wydawnictwo Naukowe PWN SA

FREDRO ALEKSANDER (1793–1876), największy komediopisarz pol., poeta. Od 1809 w armii Księstwa Warsz., brał udział w wyprawie Napoleona I na Moskwę 1812; od 1815 gospodarował w rodzinnym majątku Beńkowa Wisznia; 1833–42 poseł do Sejmu Stanowego, 1861 — Krajowego; 1848 czł. lwow. Rady Nar.; od 1829 czł. TPN i od 1873 AU. Autor komedii obyczajowych z życia szlachty pol., gł. prowincjonalnej, z 1 poł. XIX w.; znakomity obserwator, ukazał w nich barwność i różnorodność szlacheckiego obyczaju wraz z całą galerią charakterystycznych postaci (zwł. sarmackich). W tym przedstawianiu świata szlacheckiego nie brak akcentów kryt. (nawet ostrych), łagodzi je jednak humor i aura poet. sentymentu. Fredro okazał mistrzostwo w charakterystyce bohaterów (niekiedy b. subtelnej i wnikliwej psychol.), w kształtowaniu akcji i określających ją konfliktów, w giętkości i zindywidualizowaniu języka (pisał komedie wierszem i prozą). Wyjątkową werwę komiczną i walory sceniczne swych komedii zawdzięczał wprowadzeniu elementów właściwych dla komiki lud. teatru (uznawanych współcześnie tylko w farsie). Tworząc w dobie romantyzmu (debiutował 1817), pozostał jednak obcy jego problemom (naraziło go to na ostre ataki S. Goszczyńskiego i L. Dunina Borkowskiego, z powodu których „złamał pióro” na 18 lat). Był wychowany w tradycjach oświecenia; humorystyczny dystans wobec świata i poet. ironia czyniły go bliskim L. Sterne'owi. Najwybitniejsze komedie Fredry powstały przed 1835: Pan Geldhab (napisana 1818, wyst. 1821), Mąż i żona (wyst. 1822), Pan Jowialski (wyst. 1832), Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca (wyst. 1833), Zemsta (wyst. 1834), Dożywocie (wyst. 1835); z drugiego okresu twórczości (1853–68) dorównuje im tylko Wielki człowiek do małych interesów (wyst. 1877); należą dziś do podstawowego zasobu klas. repertuaru w pol. teatrze. Fredro był także autorem wierszy (m.in. popularnych bajek, jak np. Paweł i Gaweł, włączonych do Pana Jowialskiego), poematów, aforyzmów filoz.-moralnych Zapiski starucha (wyd. 1880) oraz gawędziarskich wspomnień z młodości Trzy po trzy (powstały 1844–46, wyd. 1917); Pisma wszystkie (t. 1–15 1955–80).

Nowa encyklopedia powszechna PWN © Wydawnictwo Naukowe PWN SA

b) Zadanie domowe

Zaznacz fragmenty dotyczące charakterystyki Cześnika i Rejenta.

7. Czas trwania lekcji

45 minut.

8. Uwagi do scenariusza

brak