Poznajemy części mowy i znaczenie ich nazw

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna części mowy i wie, skąd pochodzą ich nazwy.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi wymienić części mowy w języku polskim oraz dokonać ich podziału.

2. Metoda i forma pracy

Ćwiczenia, praca z całą klasą, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Karty pracy

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji i pyta, jaki jest ogólny podział części mowy.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel czyta uczniom o pochodzeniu nazw części mowy (załącznik 1). Następnie podaje treść notatek do zapisania w zeszytach (załącznik 1). Rozdaje uczniom karty pracy (załącznik 2). Dzieci same wykonują ćwiczenia z kart pracy najpierw samodzielnie (nie całość, a etapami), a następnie odczytują głośno to, co napisały.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel podaje dzieciom zadanie domowe (załącznik 3).

5. Bibliografia

Gawdzik W., Ortografia i gramatyka na bardzo dobry, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990.

6. Załączniki

a) Części mowy

Załącznik1.

Nazwa rzeczy to rzeczownik: gwóźdź, stół, szklanka, strug, kątownik.

Przymiotnikiem - przymiot określ: szkolny, miejska, kwaśne, mokre.

Cyfrę – liczebnikiem zastąp: pięć, sto, piątą, jedenastą…..

Zaimek – zamiast imienia:

Oa – to kra, kość lub Henia.

Czynność się odbywa w czasie, stąd czasownik: pasłeś, pasiesz…..

Przysłówka użyj przy słowie. Słowo: czuję się – jak? – zdrowiej.

Przy imieniu jest przyimek, rządzi nim: do Stacha, w zimie.

Spójnik spaja słowa, zdania: Wiem, że przyjdą Stach i Hania.

Hej! Bums! Hola! – słowem dzikim wykrzykujesz wykrzykniki.

Cząstka, co wśród słów się tuła: no, czy, niech – to partykuła.

Notatki dla uczniów do przepisania do zeszytu:

CZĘŚCI MOWY

Odmienne

Rzeczownik (pan, śpiew, dwójka)

Przymiotnik (jasny, polski, niezły)

Liczebnik (sto, dwoje, piąty)

Zaimek (ten, wszyscy, gdzieś)

Czasownik (piszę, miało, wziąłby)

Nieodmienne

Przysłówek (od dawna, wysoko, jutro)

Przyimek (obok, nad, spoza)

Spójnik (i, gdyż, ale)

Wykrzyknik (ach, dzyń, hi hi)

Partykuła (li, no, by)

b) Karta pracy

Załącznik 2.

Ćwiczenie 1.

Wypisz z podanego tekstu części mowy jedną pod drugą i określ ich nazwy:

Hej, dookoła biało,

Tak śniegu napadało.

Sypie się puch srebrzysty, czysty.

Dwie narty chwyć na ramię,

Skoczże w zadymkę, w zamieć.

Hej –

Dookoła –

Biało –

(Itd.)

Ćwiczenie 2.

Wypisz w dwóch kolumnach (części mowy odmienne i nieodmienne) wyrazy: lecz, powiedzą, ja, siano, echo, i, ach, piąty, wszyscy, jasny, no, gdyż.

c) Zadanie domowe

Załącznik 3.

W tekście zawarte są wyrazy, które powtarzają się w zdaniach, lecz są to różne części mowy. Wypisz te wyrazy i określ, jakimi są częściami mowy:

Smutny jest nasz bez bez liści.

Lub mnie lub nie, wszystko mi jedno.

My już czwarte, a wy dopiero trzecie jabłko trzecie.

Zła czarownica wyrządziła wiele zła.

Jaś, patrząc na mnie, mnie w ręku jakąś kartę.

Ech, posłuchałoby się leśnych ech!

Kapryśna rzeko Warto, ujarzmić by cię warto.

Na łące grabiono siano, a obok siano łubin.

Śmieszy mnie jego poza; on nic nie widzi poza swoim nosem.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak