Poznajemy koniugację III i IV

Małgorzata Kudosz

Scenariusz lekcji: Poznajemy koniugację III i IV.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości (cel dydaktyczny): uczeń wie, jak wygląda koniugacja III i IV; wie, na czym polegają różnice pomiędzy formami wszystkich czterech koniugacji łacińskich;

b) Umiejętności (cel kształcący): uczeń potrafi utworzyć wskazane formy gramatyczne, umie określić tryb, czas, stronę, przynależność do koniugacji; dostrzega i sam wskazuje różnice;

c) Cel wychowawczy: lekcja ma na celu nauczyć ucznia, że tak jak w nauce języka zdarza się, iż o popełnieniu błędu może świadczyć jedna głoska (e w drugiej koniugacji ze względu na iloczas jest długie, w trzeciej zaś krótkie), tak i w życiu zdarzają się sytuacje, gdy jeden nasz zły ruch może zaważyć na naszym zdrowiu, urodzie, karierze... wniosek pocieszający: nikt nie obiecywał nam, że łacina będzie łatwa, a tym bardziej- że łatwo będzie nam w życiu.

2. Typ lekcji

gramatyczno‑ćwiczeniowa

3. Metoda i forma pracy

• bezpośrednie: powitanie i pożegnanie uczniów, zapisanie tematu i numeru lekcji na tablicy;

• pośrednie: wykonywanie ćwiczeń;

• metoda podająca: nowe informacje dotyczące koniugacji III i IV

• metoda problemowa: uczniowie na podstawie posiadanych już informacji na temat I i II koniugacji potrafią sami utworzyć odmiany czasowników koniugacji III i IV (za moimi wskazówkami);

4. Środki dydaktyczne

podręcznik Wojciech Mohort‑Kopaczyński, Teodozja Wikarjakówna, Disce Latine, Warszawa‑Poznań 1999, PWN.

5. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

► Czynności wstępne (2min.): Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer, który podają mi uczniowie po łacinie; i temat lekcji na tablicy.

► Sprawdzenie pracy domowej (5min. ): Pracą domową była odmiana w zeszycie dowolnego czasownika z koniugacji I i II w Ind. Praes. Act. Proszę dwójkę uczniów o powiedzenie swoich odmian: amo, amare; video, videre.

b) Faza realizacyjna

► Wprowadzenie nowego materiału

+

► Ćwiczenie sprawności i nawyków ( 33min.):

Krok I:

Piszę na tablicy zdanie:

Marcus magistram audit. Proszę uczniów o przetłumaczenie.

Następnie podaję formy podstawowe czasownika: audio, audire- słuchać i objaśniam, iż jest to czasownik należący do koniugacji IV, którego temat zakończony jest na –i. Uczniowie zapisują: Do koniugacji IV należą czasowniki, których temat zakończony jest na –i. Formy Ind. Praes. Act. Tworzymy, dodając do tematu zakończenia: -o; -s, -t, -mus, -tis, -nt;

Następnie uczniowie po tych wskazówkach sami podają mi odmianę, którą ja zapisuję na tablicy:

In tabula: Ind. Praes. Act.

IV audio, audī‑re- słuchać (zwracam uwagę, iż i należy do tematu i jest długie)

Singularis pluralis

1. audi‑o 1. audi‑mus

2. audi‑s 2. audi‑tis

3. audi‑t 3. audi‑u-nt

Akcentuję, że w trzeciej osobie pluralis między tematem a końcówką należy wstawić spójkę –u.

KrokII:

Następnie piszę na tablicy zdania, proszę o wstawienie właściwej formy oraz przetłumaczenie:

1. Theodorus periculum manum ..................... (sentio, sentire).

2. Pueri attente Hirtium ……………. (audio, audire).

Kolejno proszę dwóch uczniów o zamianę dwóch zdań na pluralis. Również na tablicy:

1. Puella linguam Latinam scit.

2. Puer Romam venit.

Krok III:

Następnie uczniowie otwierają podręcznik, na str. 71. Proszę o wyszukanie czasowników, które nie należą do koniugacji I, II ani IV.

Podają kilka przykładów. Mówię, ze są to czasowniki, które należą do koniugacji III.

Uczniowie zapisują: Do koniugacji III należą czasowniki, których temat zakończony jest na spółgłoskę. Formy ind. Praes. Act. tworzymy przez dodanie do tematu spójek i do nich końcówek:

In tabula:

Ind. Praes. Act.

III kon. Fingo, fingěre

Singularis pluralis

1. fing‑o 1. fing‑ĭ-mus

2. fing‑ĭ-s 2. fing‑ĭ-tis

3. fing‑ĭ-t 3. fing‑u-nt

Pokazuję różnice między:

a) kon. III i II: II vide‑o, vidē‑re III fing‑o, fing‑ĕ-re

b) kon. III I IV: IV audī‑re, audi‑o, audī‑s… III fing‑o, fing‑ĭ-s…

Krok IV:

Następnie każdy uczeń wybiera jeden czasownik I odmienia go pisemnie. Pytam ustnie dwóch szczęśliwców. Zapisuję na tablicy zdanie:

In tabula: Non credo vobis, quod certo fingitis.

Proszę jedną osobę o przetłumaczenie oraz o wskazanie czasowników, określenie koniugacji, osoby i liczby.

Proszę o zamianę na liczbę przeciwną.

Krok V:

Na koniec podaję uczniom wiadomości, jak tworzymy Imperativus (=tryb rozkazujący). Praes. Act.

Dla przypomnienia podają mi imperativus od czasowników I i II koniugacji. Zapisuję na tablicy:

I ama! Amate!

II vide! Videte!

III crede! Cred‑ĭ-te!

IV audī! Audī‑te!

Podaję również formy skrócone: dic! fac!

Krok VI:

Zaczynamy robić ćwiczenie IV str. 73 (robimy 1‑szy przykład):

Zamień na liczbę mnogą i przetłumacz na język polski:

1. Feminae viris non credunt, quod viri saepe res miras fingunt.

2. Dicite, pueri! Ubi pilae nostrae sunt?

3. Ludimus, sed pilas numerare non possumus.

c) Faza podsumowująca

► Podsumowanie i utrwalenie nowego materiału (2min.): Pytam uczniów, czy wszystko jasne?

► Zadanie i objaśnienie pracy domowej (2min.): Jako pracę domową uczniowie mają za zadanie dokończyć ćw. IV a także ćw. 1 /72‑73 oraz opanować materiał przerobiony na lekcji.

► Pożegnanie (1 min.): Żegnam uczniów po łacinie: Valete!

6. Bibliografia

podręcznik Wojciech Mohort‑Kopaczyński, Teodozja Wikarjakówna, Disce Latine, Warszawa‑Poznań 1999, PWN.

Zadanie domowe

I/72‑73- Disce Latine

Uzupełnij:

a)

b)