Poznajemy rośliny uprawne i ich znaczenie

Scenariusz lekcji

1. Cele lekcji

   1. Wiadomości Uczeń:

      • zna pojęcie „rośliny uprawne”;

      • nazywa podstawowe gatunki zbóż;

      • zna pojęcia „zboża jare” i „zboża ozime”;

      • omawia cechy charakterystyczne organów roślin zbożowych;

      • wymienia rodzaje roślin przemysłowych;

      • wskazuje sposoby wykorzystania poszczególnych organów roślin uprawnych;

      • podaje przykłady roślin oleistych, motylkowych, włóknistych, pastewnych, okopowych;

      • omawia znaczenie roślin uprawnych z uwzględnieniem roślin przemysłowych.

   2. Umiejętności Uczeń:

      • potrafi współpracować w grupie;

      • potrafi rozpoznać podstawowe zboża na podstawie budowy morfologicznej;

      • opisuje budowę roślin zbożowych na przykładzie pszenicy;

      • potrafi powiązać i uporządkować informacje z dotychczasowym zasobem wiedzy;

      • umie zapisać w różnej formie informacje uzyskane w czasie obserwacji;

      • uzasadnia przynależność wybranych roślin uprawnych do poszczególnych grup;

      • wykorzystuje różne źródła informacji.

2. Metoda pracy: Rozmowa dydaktyczna, obserwacja, opis (analiza cech zebranych okazów), praca z podręcznikiem, prezentacje wyników obserwacji.

3. Środki dydaktyczne: Zebrane okazy zbóż, przyniesione z domu okazy warzyw i innych roślin uprawnych, różne produkty pochodzenia roślinnego, tablice poglądowe, podręcznik, krzyżówka.

4. Przebieg lekcji

   3. Faza przygotowawcza

      1. Sprawy organizacyjno - porządkowe:

         • sprawdzenie obecności,

         • podział klasy na grupy 4 - osobowe (wybranie lidera każdej grupy).

      2. Przypomnienie wiadomości i umiejętności z poprzedniej lekcji:

         • rodzaje kwiatostanów i owoców,

         • systemy korzeniowe roślin zielnych.

      3. Określenie celu i formy pracy na lekcji.

      4. Podanie i zapisanie tematu lekcji: Poznajemy rośliny uprawne i ich znaczenie.

   4. Faza realizacyjna

      5. Nauczyciel formułuje problem: Jakie są rodzaje roślin uprawnych?

      6. Uczniowie podczas rozmowy dydaktycznej określają grupy roślin uprawnych i podają ich przykłady na postawie przyniesionych warzyw.

      7. Uczniowie w grupach rozpoznają okazy zbóż, opisują ich budowę morfologiczną(kwiatostan, łodyga, liść, korzeń) – analiza cech zebranych okazów.

      8. Nauczyciel przypomina podział zbóż na jare i ozime - zapis informacji w zeszytach.

      9. Poznanie ważnych pojęć z wykorzystaniem podręcznika i tablic poglądowych:

         • rośliny okopowe,

         • pastewne,

         • przemysłowe,

         • włókniste,

         • oleiste.

      10. Uczniowie pracując w grupach:

          • wskazują sposoby wykorzystania poszczególnych organów roślin uprawnych;

          • podają przykłady roślin oleistych, motylkowych, włóknistych, pastewnych, okopowych;

          • przedstawiają znaczenie roślin uprawnych z uwzględnieniem roślin przemysłowych;

          • określają wykorzystanie roślin uprawnych do produkcji artykułów spożywczych.

      11. Lider każdej grupy omawia wyniki pracy.

   5. Faza podsumowująca

      12. Uczniowie wspólnie z nauczycielem zapisują notatkę z lekcji:

          • schemat budowy zbóż na przykładzie pszenicy – rysunek z opisem,

          • tabelka: wykorzystanie roślin uprawnych i ich znaczenie gospodarcze (zał. 1).

5. Bibliografia

   6. Dudek E., Tryl K., Szedzianis E., Przyroda klasa 5, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, Wrocław, 2005.

   7. Gertlerowa S., Ogrzebacz L., Sprawdzanie i utrwalanie wiadomości z botaniki, WSIP, Warszawa, 1986.

   8. Góra B., Samodzielna praca ucznia na lekcjach biologii, WSIP, Warszawa, 1978.

   9. Hoppe L., Sternicka A., Przyroda 5 – zeszyt ćwiczeń, Wydawnictwo Operon, Rumia, 2000.

   10. Stawiński W., Zarys dydaktyki biologii, PWN, Warszawa, 1980.

   11. Tołpa S., Radomski J., Czerwiński W., Botanika, Wydawnictwo PWN, Wrocław, 1974.

   12. Prończuk J., Świat roślin, Wydawnictwo PWN, Warszawa, 1986.

6. Załączniki

   13. Tabela

   14. Zadanie domowe:
       Rozwiąż krzyżówkę „Rośliny uprawne i otrzymywane z nich produkty” – podaj hasło.

       1. Zboże, z którego pozyskuje się mąkę pszenną.

       2. Pastewna roślina motylkowa uprawiana na paszę dla zwierząt.

       3. Zboże, z którego otrzymuje się mąkę żytnią.

       4. Roślina o jadalnych bulwach, z której można przyrządzać m.in. frytki.

       5. Roślina posiadająca kwiaty i nasiona zebrane w charakterystyczną kolbę.

       6. Cukrowy lub pastewny.

       7. Roślina zbożowa uprawiana na paszę dla zwierząt.

       8. Roślina przemysłowa, z której pozyskuje się olej i tkaniny.

       9. Roślina uprawiana jako nawóz zielony.

       10. Roślina przemysłowa, której produktem jest olej rzepakowy.

7. Czas trwania lekcji 45 minut