Poznajemy różne formy rzeczownika – odmieniamy rzeczownik przez przypadki

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• podaje definicję rzeczownika,

• zna pojęcie deklinacji,

• wymienia wszystkie przypadki rzeczownika,

• wylicza rodzaje rzeczowników,

• zna odmianę rzeczownika przyjaciel.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wyszukać i wskazać rzeczowniki w tekście,

• odmieniać rzeczowniki przez przypadki,

• określać rodzaj i liczbę rzeczownika,

• poprawnie nazwać przypadek rzeczownika.

• stosować rzeczowniki w odpowiedniej formie w mowie i piśmie,

• prawidłowo dobierać przymiotniki do rzeczowników w odpowiednim przypadku.

2. Metoda i forma pracy

Podająca, ćwiczenia wdrażające, praca samodzielna.

3. Środki dydaktyczne

Zeszyt ćwiczeń, ćwiczenia przygotowane przez nauczyciela.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Uczniowie wykonują ćwiczenie wprowadzające (karta pracy ucznia - zadanie 1.).

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel formułuje wnioski i podaje nowe wiadomości na temat rzeczownika..

1. Rzeczownik może występować w różnej formie gramatycznej określanej mianem przypadku.

2. W języku polskim występuje 7 przypadków, a każdy z nich odpowiada na właściwe sobie pytanie.

3. Odmianę rzeczownika przez przypadki nazywa się deklinacją.

Potem podaje uczniom nazwy przypadków wraz z pytaniami i wzór odmiany.

1. Mianownik: kto? co? uczeń szkoła

2. Dopełniacz: kogo? czego? ucznia szkoły

3. Celownik: komu? czemu? uczniowi szkole

4. Biernik: kogo? co? ucznia szkołę

5. Narzędnik: kim? czym? uczniem szkołą

6. Miejscownik: (o) kim? (o) czym? uczniu szkole

7. Wołacz: (o!) uczniu! szkoło!

Aby utrwalić wprowadzone wiadomości, uczniowie wykonują ćwiczenia wdrażające (karta pracy).

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel podaje pełną odmianę wyrazu przyjaciel.

liczba pojedyncza liczba mnoga

M. przyjaciel M. przyjaciele

D. przyjaciela D. przyjaciół

C. przyjacielowi C. przyjaciołom

B. przyjaciela B. przyjaciół

N. przyjacielem N. przyjaciółmi

Msc. przyjacielu Msc. przyjaciołach

W. przyjacielu! W. przyjaciele!

5. Bibliografia

1. Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do klasy 5, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000.

2. Jaworski M., Podręczna gramatyka języka polskiego, Wydawnictwa Szkolne
   i Pedagogiczne, Warszawa 1986.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Zadanie 1. Z poniższych zdań wypisz rzeczowniki (zachowaj formę, w której zostały użyte). Określ ich rodzaj i liczbę. Jak o nie zapytasz?

1. Mama upiekła ciasto.

2. Kupiłam mamie nową książkę.

3. Na stole stoją kwiaty.

4. Piękny kwiatek rośnie w doniczce.

5. Mieszkam w domku jednorodzinnym.

6. To jest osiedle domków jednorodzinnych.

Zadanie 2. Do podanych czasowników dopisz rzeczowniki w odpowiednim przypadku, rodzaju i liczbie.

l. pojedyncza l. mnoga

tu leży (co?) ................................ tam stoją (kto?) ................................

nie mam (czego?) ................................ słyszałem (kogo?) ................................

pomagam (komu?) ................................ opowiadam (komu?) ...............................

widzę (kogo?) ................................ reperuję (co?) ................................

idę z (kim?) ................................ maluję (czym?) ................................

myślę o (czym?) ................................ rozmawiam o (kim?) ................................

Zadanie 3. Poniższe zdania uzupełnij rzeczownikami w odpowiednim przypadku.
W nawiasie do każdego z nich dopisz właściwe pytanie.

1. Kiedy byłem w zoo, widziałem (............?) ogromnego ..................................... .

2. Przez cały wieczór myślę o (............?)..................................... .

3. Żałuję, że nie posłuchałem (............?) swoich ..................................... .

4. Znów nie odrobiłem (............?)..................................... z polskiego.

5. Tym razem, premierę filmu obejrzeliśmy (............?) z naszymi ..................................... .

Zadanie 4. Uzupełnij zdania rzeczownikiem róża w odpowiedniej formie. W nawiasach wpisz właściwy przypadek.

............................ (.........) to piękne kwiaty.

Codziennie muszę podlewać ............................ (.........) w ogrodzie.

Każda ............................ (.........) ma kolce.

Na urodziny moja siostra otrzymała bukiet czerwonych ............................ (.........).

Na stole stoi wazon z ............................ (.........).

W kwiaciarni widziałam przepiękną ............................ (.........).

Zadanie 5. W podanych zdaniach, określ przypadek, w jakim użyto słowa przyjaciel.

Tomek jest moim prawdziwym przyjacielem. (................)

Prawdziwych przyjaciół (................) poznajemy w biedzie.

Zawsze szukałem takiego przyjaciela (................) jak ty.

Każdą wolną chwilę spędzam ze swoimi przyjaciółmi (................).

Przyjaciołom (................) można zawsze zaufać.

b) Zadanie domowe

Naucz się na pamięć wszystkich przypadków wraz z ich pytaniami oraz odmiany rzeczownika przyjaciel.

Odmień w liczbie pojedynczej i mnogiej rzeczowniki: biurko, samochód, koleżanka.

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak